The Effects of Tourism Sector on Economic Growth: The Case of Türkiye

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 842 - 863, 30.11.2024

Sinan Çinar

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1463074

Öz

Tourism refers to the travelling and accommodation activities of individuals for various purposes from the regions where they continue their lives permanently to other regions. Economic growth and development are very crucial concepts for developing countries. Tourism plays a crucial role in fostering economic growth and development within societies. The study investigates the utilization of the tourism sector as a catalyst for economic growth and development in the context of the Turkish economy, employing quarterly data spanning from 2003:1 to 2023:2. Methodologically, the analysis incorporates Zivot-Andrews unit root test, Gregory Hansen cointegration test, and Toda Yamamoto causality test. The study contributes to the literature by using the most recent quarterly data and taking into account the structural breaks in the impact of tourism sector on economic growth and the model used. According to the analyses, it is concluded that there exist a cointegrated relationship between tourism expenditures, exchange rate and economic growth series and a reciprocal causality relationship between tourism expenditures and economic growth.

Anahtar Kelimeler

Tourism Expenditures, Turkish Economy, Structural Break

Turizm Sektörünün Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Örneği

Öz

Turizm bireylerin kalıcı şekilde yaşamlarını devam ettirdikleri bölgelerden başka bölgelere çeşitli amaçlarla yaptığı seyahat ve konaklama faaliyetlerini ifade etmektedir. Gelişmekte olan ülkeler için İktisadi büyüme ve kalkınma oldukça önemli kavramlardır. Turizm faaliyetleri toplumların iktisadi büyüme ve kalkınmalarını sağlamaları için oldukça önemli bir sektördür. Turizm sektörü ülkelerin iktisadi büyüme ve kalkınmalarını sağlamaları açısın-dan araç olarak kullanılabilmektedir. Bu doğrultuda çalışmada Türkiye ekonomisi için turizm sektörünün iktisadi büyüme üzerindeki etkisi çeyreklik verilerle analiz edilmektedir. Çalışma 2003:1 ve 2023:2 çeyreklik dönemini kapsamaktadır. Çalışmada eşbütünleşme ve nedensellik analizi kullanılmıştır. Bu çerçevede Zivot-Andrews birim kök testi, Gregory Hansen Eşbütünleşme testi ve Toda Yamamoto Nedensellik testi kullanılarak analizler gerçekleştirilmiştir. Çalışma en güncel çeyreklik verileri kullanılarak turizm sektörünün iktisadi büyüme üzerindeki etkisini yapısal kırılmaları da dikkate alan bir çalışma olması ve kullanılan modelle birlikte literatüre katkı sağlamaktadır. Yapılan analizlere göre; tur-izm harcamaları, döviz kuru ve iktisadi büyüme serileri arasında eşbütünleşik bir ilişki olduğu ve turizm harcamaları ile iktisadi büyüme arasında karşılıklı nedensellik ilişkisi bulunduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Turizm Harcamaları, Türkiye Ekonomisi, Yapısal Kırılma

Etik Beyan

Bu çalışma ‘Turizm Sektörünün Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Örneği’ yüksek lisans tezinden türetilmiştir.

Teşekkür

Doç Dr. Burcu Türkcan Hocama katkıları ve desteği için çok teşekkür ederim.

Kaynakça

• Albaladejo, I. P., Gonzalez-Martinez, M. I. Martinez-Garcia, M. P. (2014). Quality and Endogenous Tourism: An Empricial Approach, Tourism Management, 41, ss. 141147.
• Arslantürk, Y., Atan, S. (2012). Dynamic Relationship Between Economic Growth, Foreign Exchange and Tourism Incomes: An Econometric Per-spective on Turkey, Journal of Business, Economics & Finance, 1(1), ss. 30-37.
• Ayas, I., Çallı, S. D. (2022). Turizm Gelirleri ve Ekonomik Büyüme İlişkisine ARDL Sınır Testi ve Zamanla Değişen ARDL Teknikleri ile Ekonometrik Bakış. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 23(2), 345-361.
• Bahar, O. (2006). Turizm Sektörünün Türkiye’nin Ekonomik Büyümesi Üzerindeki Etkisi: VAR Analizi Yaklaşımı, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13 (2).
• Balaguer, J., Jorda, M. (2002). Tourism as a Long-Run Economic Growth Factor: The Spanish Case, Applied Economics, 34, ss. 877-884.
• Belloumi, M. (2010). The Relationship Between Tourism Receipts, Real Effective Exchange Rate and Economic Grotwth in Tunusia, International Journal of Tourism Research, 12, ss. 550-560.
• Bozgeyik, Y., Yoloğlu, Y. (2015). Türkiye’de Turizm Gelirleri İle GSYH Arasındaki İlişki, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(40), ss. 627-640.
• Bozkurt, E., Topçuoğlu, Ö. (2013). Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Turizm İlişkisi, Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 7, ss. 92-105.
• Brida, J. G., Risso, W. A. (2010). Tourism as a Determinant of Long Run Eco-nomic Growth’’, Journal of Policy Research in Tourism, Leisure and Events, 2(1), ss. 14-28.
• Brida, J. G., Lanzilotta, B., Lionetti, S., Risso, W. A. (2010). The Tourism-led Growth Hypothesis for Uruguay, Tourism Economics, 16(3), ss. 765-771.
• Çımat, A., Bahar, O. (2003). Turizm Sektörünün Türkiye Ekonomisi İçindeki Yeri ve Önemi Üzerine Bir Değerlendirme, Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (6), ss. 1-18.
• Çınar, S. (2018). Turizm Sektörünün Ekonomik Büyüme Etkisi: Türkiye Örneği. Yüksek Lisans Tezi. İzmir. Demiröz, D. M., Ongan, S. (2005). The Contribution of Tourism to the Long-run Turkish Economic Growth, Ekonomicky Casopis, 09, 880.
• Dickey, D. A., Fuller, W. A. (1979). Distribution of the Estimators for auto-regressive Time Series with a Unit Root, Journal of the American Statis-tical Association, 74, ss. 427–431.
• Dickey, D. A., Fuller, W. A. (1981), “Distribution of the estimators for auto-regressive time series with a unit root”, Econometrica, 49, ss. 1057-1072.
• Emir, G. (2015). Turizm Ekonomisi, Bartın Üniversitesi Yayınları, No:24, Bartın Meslek Yüksekokulu Yayın No: 02, ss. 1-73.
• Figini, P., Vici, L. (2010). Tourism and Growth in Cross-Section of Countries, Tourism Economics, 16(4), ss. 789–805.
• Gee, Chuck Y. (Ed.) (1997), International Tourism: A Global Perspective, World Tourism Organization . Gee, C. Y. (1997). International Tourism: A Global Perspective, Dünya Turizm Örgütü (WTO) Yayınları, Madrid.
• Ghali, M. (1976). Tourism and Economic Growth: An Empiricial Study, Economic Development and Cultural Change, 24(3), ss. 527-538.
• Göymen, K. (2000). Tourism and Governance in Turkey, Annals of Tourism Research, 27(4), ss. 10251048.
• Gündüz, L., Hatemi-J,A. (2005). Is the Tourism-led Growth Hypothesis Valid for Turkey?, Applied Economics Letters, 12(8), ss. 499-504.
• Husein, J., Kara, S. M. (2011). Re-examimining the Tourism-Led Growth Hypothesis for Turkey, Tourism Economics, 17(4), ss. 917-924 . Jimenez, I., Pulina, M. Prunera, C. R., Artis, M. (2009). Tourism and Export as a Means of Growth, Irea Working Papers 200910, University of Barcelona, Research Institute of Applied Economics, ss. 128.
• Kanca, O.C. (2015). Turizm Gelirleri ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Örneği, Marmara Üniversitesi Sosyal Araştırmalar Dergisi, (8), ss. 1-14.
• Kar, M., Zorkirişçi, E., Yıldırım, M. (2004). Turizmin Ekonomiye Katkısı Üzerine Ampirik Bir Değerlendirme, Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(8), ss. 87-112.
• Kasman, A., Kasman, S. (2004). Cointegration and Causality Between Tour-ism Revenues and Economic Growth, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 19(220), ss. 122131.
• Katırcıoğlu, S. T. (2009a ). Tourism, Trade and Growth: The Case of Cyprus, Applied Economics, 41, ss. 2741-2750. Katırcıoğlu, S. T. (2009b). Testing the Tourism-Led Growth Hypothesis: The Case of Malta, Acta Oeconomica, 59(3), ss. 331-343.
• Katırcıoğlu, S. T. (2010a). Research note: Testing the Tourism-led Growth Hypothesis for Singapore - an Empirical Investigation from Bounds Test to Cointegration and Granger Causality Tests, Tourism Economics, 16(4), ss. 1095- 1101. ,
• Katırcıoğlu, S. T. (2010b). International Tourism, Higher Education and Economic Growth: The Case of North Cyprus, The World Economy, Doi:10.1111/j.14679701.2010.0.x.
• Kim, H. J., Chen, M-H., Jang, S. (2006). Tourism Expansion and Economic Development: The Case of Taiwan, Tourism Management, 27(5), ss. 925-933.
• Muhtaseb, B. M. A., Daoud, H. E. (2017). Tourism and Economic Growth in Jordan: Evidence From Linear and Nonlinear Frameworks, International Journal of Economics and Financial Issues, 7(1), ss. 215-223.
• Oh, C. O. (2005). The Contribution of Tourism Development to Economic Growth in the Korean Economy, Tourism Management, 26, ss. 39-44.
• Opuş, S. (2001). Turizmin Ekonomik Etkileri: Erzurum’daki Turistik İşletme Belgeli Konaklama Tesislerinde Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi İk-tisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15, 3-4, 3758.
• Özdemir, A. R., Öksüzler, O. (2006). Türkiye’de Turizm Bir Ekonomik Büyüme Politikası Aracı Olabilir mi? Bir Granger Nedensellik Analizi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ss. 107126.
• Özışık, T. (2023). Türkiye’deki Turizm Gelirleri ile Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Journal of Life Economics, 10(1), 37-46.
• Parrilla, J. C., Font, A. R., Nadal, J. R. (2007). Tourism and Long-Term Growth: A Spanish Perspective, Annals of Tourism Research, 34(3), ss. 709-726.
• Perron, P. (1989). The Great Crash, the Oil Price Shock, and the Unit Root Hypothesis, Econometrica, 57(6), ss.1361-1401.
• Perron, P., Phillips P.C.B. (1988), Testing for a Unit Root in Time Series Re-gression, Biometrika, 75, ss. 335-346.
• Pulina, J., Jimenez, I. (2006). Tourism and Growth: Evidence for Spain and Italy, 46th Congress of theEuropean Regional Science Association: Enlargement, Southern Europe and the Mediterranean’’, 30 Ağustos- 3 Eylül, Volos, Yunanistan.
• Rasool, H., Maqbool, S., Tarquie, M. (2021). The Relationship Between Tour-ism and Economic Growth Among BRICS Countries: A Panel Cointegration Analysis. Future Business Journal, 7(1), 1(11).
• Samırkaş, M., Samırkaş, M.C. (2014). Turizm Sektörünün Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Örneği, İşletme Fakültesi Dergisi, 15 (1), ss. 63-76.
• Sampayo-Mello, F., Sousa-Vale, S. (2010). Tourism and Growth in European Countries: An Application of Likelihood- Based Panel Cointegration, Working Papers Series 1, 2012/7, ss. 1-22.
• Srinivasan, P., Santhosh, P. K., Ganesh, L. (2012). Tourism and Economic Growth in Sri-Lanka An ARDL Bounds Testing Approach, Environment and Urbanization Asia, 3(2), ss. 397–405.
• Toda, H. Y., Yamamoto, T. (1995). Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Processes, Journal of Econometrics, 66(1), ss. 225-250.
• TÜİK. ‘’Turizm İstatistikleri’’, http://www.tuik.gov.tr/. (e.t. 05/08/2023).
• Türkcan, B. (2015)., 2000'li Yıllarda Türkiye İçin Turizm Yanlı Büyüme Hipotezinin Analizi, Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF Dergisi, 30 (2).
• Yanardağ, M. Ö., Avcı, M. (2012). Turizm Sektöründe İstihdam Sorunları: Marmaris, Fethiye, Bodrum İlçeleri Üzerine Ampirik Bir Çalışma, Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 3(2), ss. 39-62.
• Yılancı, V., Özcan, B. (2010). Yapısal Kırılmalar Altında Türkiye için Savunma Harcamaları ile GSMH Arasındaki İlişkinin Analizi, Cumhuriyet Üniver-sitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), ss. 21-33.
• Yıldız, Z., Kalağan, G. (2008). Alternatif Turizm Kavramı ve Çevresel Etkileri, Yerel Siyaset Dergisi, ss. 42-44.
• Zivot, E., Andrews, D. (1992). Further Evidence On The Great Crash, The Oil Price Shock, and The Unit Root Hypothesis, Journal of Business & Economic Statistics, 10(3), ss. 251-270.
• Zortuk, M. (2009). An Econometric Analysis on the Relationship Between Tourism and Economic Growth: Empirical Evidence from Nepal, Inter-national Journal of Econometrics and Financial Management, 3(2), ss. 84-90.