Discrımination and Threat Perception towards Syrıans under Temporary Protection Status in Turkey: An Analysis in terms of Gender, Education, Economıc Level, Mıgration Lifestyle and Reasons for Migratıon

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 3, 407 - 422, 30.11.2024

Öner Çelikkaleli , Mim Sertaç Tümtaş , Gülay Özsoy Çiçek

https://doi.org/10.30692/sisad.1560220

Öz

Immigrants, defined as “persons and family members who migrate to another region or country with a view to improving their social and economic situation and to better their families and their future” (International Organization for Migration, 2019), with the influence of their beliefs, they can affect the people in the migrated place, on the other hand, they can be affected by the local people in the place they migrated. The ability of immigrants to adapt to the places they migrated to is often affected by the attitudes of the local people towards them. Determining the attitudes of local people towards immigrants will provide important information about the approaches of education, politics, economy and security institutions towards immigrants. In this context, the aim of the study is to examine the perception of discrimination and threat against Syrian immigrants within the framework of gender, education level, economic level, migration experience and reasons for migration of the local people. For these purposes, data were collected from 502 adult individuals with a mean age of 32.47 (10.83). Of these adults, 290 are women and 212 are men. Attitudes Towards Syrians Scale and Personal Information Form were used as data collection tools. According to the first finding, while men have higher discrimination scores than women, the perception of threat does not differ according to gender. Secondly, the perception of discrimination and threat towards Syrians does not differ according to the marital status of the participants. Thirdly, while discrimination scores differ according to education levels (discrimination gradually increases as education level decreases), threat perception scores do not. Fourth, while discrimination scores differ (those with lower economic status have higher discrimination scores), similarly according to economic status (low, medium, high), threat perception scores do not. Fifth, negative significant relationships were obtained between migration experience (distance to migration life-social distance to migration) and discrimination and threat perception. Finally, according to the immigration experience, the discrimination and threat perception scores of those who have not migrated were higher than those who migrated for economic reasons and for a better life. The findings were discussed, interpreted and suggestions were made in the light of the literature.

Anahtar Kelimeler

Migration, attitude, tttitude towards Syrians, migration experience

TÜRKİYE’DE GEÇİCİ KORUMA STATÜSÜNDEKİ SURİYELİLERE YÖNELİK AYIRIMCILIK ve TEHDİT ALGISI: CİNSİYET, EĞİTİM, EKONOMİK DÜZEY, GÖÇ YAŞANTISI ve GÖÇ NEDENLERİ AÇISINDAN BİR İNCELEME

Öz

“Sosyal ve ekonomik durumunda iyileşme sağlamak, aileleri ve kendilerinin geleceklerini daha iyi hale getirmek için başka bir yerleşim yeri olan bölgeye veya ülkeye göç eden kişi ve aile bireyler” (Uluslararası Göç Örgütü, 2019) olarak tanımlanan göçmenler, bir yandan göç ettikleri yerdeki kültürleri ve inançlarının etkisiyle göç edilen yerdeki halkı etkileyebilmekte, bir yandan da kendileri göç ettikleri yerdeki yerel halktan etkilenebilmektedirler. Göçmenlerin göç ettikleri yerlere uyum sağlayabilmeleri çoğu zaman yerel halkın kendilerine yönelik tutumlarından etkilenmektedir. Yerel halkın göçmenlere yönelik tutumlarının belirlenmesi eğitim, siyaset, ekonomi ve güvenlik kurumlarının göçmenlere yönelik yaklaşımları açısından önemli bilgiler sağlayabilecektir. Bu çerçevede çalışmanın amacı, Suriyeli göçmenlere yönelik yönelik ayırımcılık ve tehdit olarak algılanmalarını yerel halkın cinsiyet, eğitim düzeyi, ekonomik düzey, göç yaşantısı ve göç nedenleri çerçevesinde incelemektir. Bu amaçlar yaş ortalaması 32.47 (10.83) olan 502 yetişkin bireyden veri toplanmıştır. Bu yetişkinlerin 290’ı kadın, 212’si erkektir. Veri toplama araçları olarak Suriyelilere Yönelik Tutumlar Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Elde ede edilen ilk bulguya göre, erkekler kadınlara göre daha yüksek ayırımcılık puanlarına sahipken, tehdit algısı cinsiyete göre farklılaşmamaktadır. İkinci olarak, katılımcıların evlilik durumlarına göre Suriyelilere yönelik ayırımcılık ve tehdit algısı farklılaşmamaktadır. Üçüncü olarak, eğitim düzeylerine göre ayırımcılık puanları farklılaşıyorken (eğitim düzeyi düştükçe ayırımcılık giderek artmaktadır), tehdit algısı puanları farklılaşmamaktadır. Dördüncü olarak, ekonomik duruma göre (düşük, orta, yüksek) benzer bir biçimde, ayırımcılık puanları farklılaşıyorken (ekonomik durumu düşük olanların ayırımcılık puanları daha yüksek), tehdit algısı puanları farklılaşmamaktadır. Beşinci olarak göç yaşantısı (göç yaşantısına uzaklık-göçe sosyal uzaklık) ile ayırımcılık ve tehdit algısı arasında negatif yönde anlamlı ilişkiler elde edilmiştir. Son olarak, göç yaşantısına göre, göç yaşantısı olmayanların ayırımcılık ve tehdit algısı puanları ekonomik nedenlerle ve daha iyi bir yaşam için göç edenlerden daha yüksek olarak elde edilmiştir. Elde edilen bulgular, alanyazını ışığında tartışılmış, yorumlanmış ve önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Göç, tutum, Suriyelilere yönelik tutum, göç deneyimi

Etik Beyan

Bu çalışmada etik kurallara uygun davranılmıştır.

Destekleyen Kurum

Destekleyen kurum yoktur.

Teşekkür

Teşekkür edecek bir kimse veya kurum bulunmamaktadır.

Kaynakça

• ADIGÜZEL, Y. (2017). Göç Sosyolojisi. Ankara: Nobel Yayınları.
• ADİL, B. (2020). Türkiye'nin Göç Yönetimi Stratejisi ve Türkiye'de Yaşayan Suriyelilere Yönelik Tutumlar: Ankara İli Örneği. (Basılmamış doktora tezi). Kırıkkale Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• ANKARALI, H., PASIN, Ö., KARACAN, B., TOKAR, M., KÜNÜROĞLU, M., ÇAÇA, M., ÖZİSLAM, M. E., & ŞAHİNGÖZ, N. B. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Türkiye’deki Suriyeli Sığınmacılara Bakış Açısı. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7, 122-132. https://dergipark.org.tr/en/pub/duzcesbed/issue/31504/345145
• ALLPORT, G. W. (1935). Attitudes. In M. Fishbein (Ed.) (1967). Readings in attitudes theory and measurement (pp. 1-13). John Wiley & Sons: New York.
• BAKAN, İ., AKYÜZ, M., EYİTMİŞ, A. M., & DOĞAN, İ. F. (2011). Ekonomik Krizin İnsan Davranışları Üzerine Etkilerine Yönelik Malatya’da Bir Alan Çalışması. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 1-24. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=777018
• BARTRAM, D., POROS, M. V., & MONFORTE, P. (2017). Göç Meselesinde Temel Kavramlar (I. Ağabeyoğlu Tuncay, Çev.). Ankara: Hece.
• BRAMBILLA, M., & BUTZ, D. A. (2013). Intergroup Threat and Outgroup Attitudes: Macro-Level Symbolic Threat Increases Prejudice Against Gay Men. Social Psychology, 44(5), 311–319. https://doi.org/10.1027/1864-9335/a000127
• BROWN, R. J. (2011). Prejudice: Its social psychology. Oxford, UK: Blackwell.
• BUTKUS, M., MACIULYTE-SNIUKIENE, A., & MATUZEVICIUTE, K. (2016). Socio-Demographic Factors Influencing Attitude Towards Refugees: An Analysis of Data from European Social Survey. In, 16th International Scientific Conference Globalization and Its Socio-Economic Consequences, 5th – 6th October 2016 (pp. 286-294).
• BUTZ, D. A., & YOGEESWARAN, K. (2011). A new threat in the air: Macroeconomic threat increases prejudice against Asian Americans. Journal of Experimental Social Psychology, 47(1), 22-27. https://doi.org/10.1016/j.jesp.2010.07.014
• BÜYÜKHAN, M. (2021). Uluslararası Ve Ulusal Mevzuata Göre Türkiye’deki Suriyelilerin Hukuki Statüsü. Research Studies Anatolia Journal, 4(2), 76-90. https://doi.org/10.33723/rs.851412
• CASTLES, S., & MILLER, M. J. (2008). Göçler Çağı: Modern Dünyada Uluslararası Göç Hareketleri (B. U. Bal & İ. Akbulut, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• ÇAĞLAR, A. (2011). Türkiye’de Sığınmacılar. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• ÇALIŞKAN, S. (2019). Ev Sahibi Halkın Suriyeli Göçmenlere Yönelik Tutumu: İstanbul; Sultanbeyli-Kadıköy İlçeleri. Journal of International Social Research, 12(66). http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2019.3613
• ÇETİN, H., & DEMİREL, B. (2023). Üniversite Öğrencilerinin Göçmenlere Yönelik Tutumları: Kırıkkale Üniversitesi Örneği. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 6(10), 1314-1328. https://doi.org/10.26677/TR1010.2023.1316
• DEMİR, O. Ö. (2015). Göç Politikaları, Toplumsal Kaygılar ve Suriyeli Mülteciler. Global Analiz, 1, Ankara: Global Politika ve Strateji Yayını.
• EAGLY, A. H., & CHAIKEN, S. (2007). The Advantages of an Inclusive Definition of Attitude. Social Cognition, 25(5), 582-602. https://doi.org/10.1521/soco.2007.25.5.582
• EFE, S., & ULUSOY, O. (2013). 117 Soruda Mülteci Hakları. İstanbul: İnsan Hakları Gündemi Derneği Yayını. https://insanhaklariizleme.org/vt/yayin_view.php?editid1=1424 (Erişim Tarihi: 12.09.2024)
• EKİCİ, H. (2019). Türk Toplumunda Suriyelilere Yönelik Algılanan Tehditler Ve Çözüm Önerileri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 19(44), 695-730. https://doi.org/10.21560/spcd.v19i49119.487325
• EKTİREN, M. T., & AKTAŞ, V. (2023). Üniversite Öğrencilerinin Geçici Koruma Statüsündeki Suriyelilere Yönelik Tehdit Algısının İncelenmesi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (35), 45-64. https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1342181
• ERDOĞAN, M. (2014). Türkiye’deki Suriyeliler: Toplumsal Kabul ve Uyum Araştırması. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi.
• ESER, H. B., & UYGUR, M. R. (2019). Suriyeli Göçmenlere Yönelik Tutumların Bütünleşmiş Tehdit ve Sosyal Mesafe Kuramları Doğrultusunda İncelenmesi: Süleyman Demirel Üniversitesi Örneği. Liberal Düşünce Dergisi, 24(95), 131-162. https://doi.org/10.36484/liberal.609598
• ESİGÜL, A., ARSLAN, B. K., GENCER, A. Ş., TOSUN, S., KORKMAZ, S. S. & YILDIRIM, Ş. B. (2017). Bilgiden Algıya: Türkiye’deki Sığınmacı, Göçmen ve Mülteci Algısı Üzerine Bir Çalışma. Avrupa Siyasal ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü - PS:EUROPE.
• FOX, D., & ERDENER, E., BARSBEY, M., et al. (2012). Eleştirel Psikoloji (E. Erdener, M. Barsbey, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
• GÖÇ İDARESİ BAŞKANLIĞI. (2023). İstatistikler-Göç Alanındaki Güncel Sayılar. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Uluslararasi-Goc-Istatistikleri-2023-53544 (Erişim Tarihi: 12.09.2024)
• GOFFMAN, E. (2014). Damga (L. Ünsaldı, Çev.). İstanbul: Heretik Yayıncılık.
• GÜLEÇ, H., KARACA, M. A., BAŞKAYA, G., KARACA, S., & KAHRAMAN, N. (2021). Üniversite Öğrencilerinin Türkiye’deki Suriyelilere Yönelik Tutumları: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 24(47), 79-93. https://doi.org/10.31828/tpy1301996120210110m000033
• GÜLER, D., SARICALI, M., & YELPAZE, İ. (2021). Öğretmen Adaylarının Sosyal Adalet Ve Kişisel Biriciklik Algıları İle Mültecilere Yönelik Tutumları Arasındaki İlişki. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 51, 349-366. https://doi.org/10.9779/pauefd.748523
• GÜLHAN, Ş., & ŞİMŞEK-KESKİN, H. (2019). Türkiye’deki Kamu Yönetimi Öğrencilerinin Suriyeli Sığınmacılara İlişkin Tutumları. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1958-1974. https://doi.org/10.33206/mjss.459684
• GÜZEL, B. (2021). Yerel Halkın Türkiye’de Bulunan Suriyelilere Yönelik Tutumunun Araştırılması: Kahramanmaraş Örneği. Journal of Social Policy Conferences, 81, 151-183. https://doi.org/10.26650/jspc.2021.81.899619
• HOGG, M. A., & VAUGHAN, G. M. (2011). Sosyal Psikoloji (İ. Yıldız & A. Gelmez, Çev.). İstanbul: Ütopya Yayınları.
• KAHRAMAN, F., & NİZAM, Ö. K. (2016). Mültecilik Hallerini Mekân Üzerinden Okumak: Gaziantep Örneğinde Türkiyelilerin Gözünden Suriyeli Kent Mültecileri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(44), 808-825. http://sosyalarastirmalar.net/cilt9/sayi44_pdf/44_4sosyoloji.htm
• KELEŞ, S. Ç., ARAL, T., YILDIRIM, M., KURTOGLU, E., & SUNATA, U. (2016). Suriye Krizinin Gölgesinde Türk Kamuoyunun Suriyeli Mültecilere Bakışı. Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Yayınları, 2(1), 35-60. https://doi.org/10.25206/jss.2024
• KİRMAN, M. A. (2017). Sosyal Bir Olgu Olarak Göç, İslam Coğrafyasında Terör, Göç ve Mültecilik. Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Yayınları.
• KURT, Ş. (2006). İşsizliğin Psiko-Sosyal Sonuçları ve Türkiye Üzerine Muhtemel Etkileri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (51), 357-379. https://dergipark.org.tr/en/pub/iusskd/issue/893/9981
• LANDMANN, H., GASCHLER, R., & ROHMANN, A. (2019). What is Threatening about Refugees? Identifying Different Types of Threat and Their Association Wwth Emotional Responses and Attitudes towards Refugee Migration. European Journal of Social Psychology, 49(7), 1401-1420. https://doi.org/10.1002/ejsp.2593
• LYNCH, M. (2011). Obama’s ‘Arab Spring’ Foreign Policy. 06. 08. 2024 tarihinde, http://foreignpolicy.com/2011/01/06/obamas-arabspring/ adresinden alınmıştır
• MARMARA BELEDİYELER BİRLİĞİ. (2015). Kent Mültecilerine Hizmette Belediyelerin Rolü Çalıştay Raporu. https://marmara.gov.tr/UserFiles/Attachments/2017/04/14/28b3e8d5-e08a-4f5a-a310-b3c71b91b23d.pdf
• MCLAREN, L. M. (2003). Anti-Immigrant Prejudice in Europe: Contact, Threat Perception, and Preferences for the Exclusion of Migrants. Social Forces, 3, 909-936. https://doi.org/10.1353/sof.2003.0038
• MURRAY, K. E., & MARX, D. M. (2013). Attitudes toward Unauthorized Immigrants, Authorized Immigrants, and Refugees. Cultural Diversity and Ethnic Minority Psychology, 19(3), 332. https://doi.org/10.1037/a0030812
• ÖKTEN, Ş. (2017). Forced Migration, Unwanted Acceptance, Uncertain Future of Syrian Refugees: The Struggle For Legal Status. European Journal of Interdisciplinary Studies Articles, 9(1), 156-164. https://doi.org/10.26417/ejis.v3i4.p156-164
• ORHAN, Ü. G., ALBAYRAKOĞLU, Ö., & ADIGÜZEL, A. (2024). Göçmenlerin Sosyokültürel Uyumu Ve Yerel Halkın Göçmenlere Yönelik Tutumu. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 20-37. https://doi.org/10.55179/dusbed.1357525
• OYTUN, O., & GÜNDOĞAR, S. S. (2015). Suriyeli Sığınmacıların Türkiye’ye Etkileri (Rapor No: 195). Ankara: ORSAM-TESEV.
• ÖZDÜZEN, O., KORKUT, U., & ÖZDÜZEN, C. (2021). Refugees Are Not Welcome: Digital Racism, Online Placemaking and The Evolving Categorization Of Syrians In Turkey. New Media & Society, 23(11), 3349–3369. https://doi.org/10.1177/1461444820956341
• ÖZGÜVEN, İ. E. (2011). Psikolojik Testler. Ankara: Pdrem Yayınları.
• ÖZÜDOĞRU, H. Y., & KAN, A. (2021). Yerel Halkın Suriyelilere Yönelik Tutumunu Etkileyen Demografik Değişkenlerin İncelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21(50), 162-194. https://doi.org/10.21560/spcd.vi.630776
• ÖZÜDOĞRU, H. Y., KAN, A., YAMAN, E., & USLU, L. (2018). Yerel Halkın Suriyelilere Yönelik Tutum Ölçeği Geliştirme Çalışması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 18, 115-140. https://doi.org/10.21560/spcd.v18i39974.446546
• PEZIRKIANIDIS, C., STALIKAS, A., EFSTATHIOU, E., & KARAKASIDOU, E. (2016). The Relationship Between Meaning in Life, Emotions and Psychological Illness: The Moderating Role of the Effects of the Economic Crisis. The European Journal of Counselling Psychology, 4(1), 1-24. https://doi.org/10.5964/ejcop.v4i1.75
• POLAT, F., & KAYA, E. (2017). Bir Ötekileştirme Pratiği: Türkiye’de Yaşayan Suriyelilere Yönelik Tutumlar. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü e-Dergi, 1(1), 38-48. https://dergipark.org.tr/en/pub/meusbd/issue/33259/370256
• SAÇAN, S., CİZDAN, G., & TABAK, H. D. (2017). Aydın Halkının Suriyeli Göçmenlere Yönelik Bakış Açısının İncelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(1), 28-38. https://dergipark.org.tr/en/pub/amusbfd/issue/30708/334617
• SAĞLAM, H. İ., & KANBUR, N. İ. (2017). Sınıf Öğretmenlerinin Mülteci Öğrencilere Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 310-323. https://doi.org/10.19126/suje.335877
• SCHMID, K., & MULDOON, O. T. (2013). Perceived Threat, Social Identification, and Psychological Well-Being: The Effects of Political Conflict Exposure. Political Psychology, 20, 1-19. https://doi.org/10.1111/pops.12073
• SCHWEITZER, R., PERKOULIDIS, S., KROME, S., LUDLOW, C., & RYAN, M. (2005). Attitudes Towards Refugees: The Dark Side of Prejudice in Australia. Australian Journal of Psychology, 57(3), 170-179. https://doi.org/10.1080/00049530500125199
• SÜLEYMANOV, A., SÖNMEZ, P., ÜNVER, F. D., & AKBABA, S. M. (2017). International Migration and Children (Uluslararasi Göç ve Çocuklar): Transnational Press London.
• ŞEN, G., & ŞİMŞEK-KESKİN, H. (2019). Türkiye’deki Kamu Yönetimi Öğrencilerinin Suriyeli Sığınmacılara İlişkin Tutumları. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1958-1974. https://doi.org/10.33206/mjss.459684
• SIĞINMACILAR VE GÖÇMENLERLE DAYANIŞMA DERNEĞI. (2024). Askıdaki Yaşamlar & Algıdaki Yaşamlar Araştırma Raporu. 02.10.2024’te ulaşılmıştır. http://www.madde14.org/index.php?title=SGDD_-_Ask%C4%B1daki_Ya%C5%9Famlar_%26_Alg%C4%B1daki_Ya%C5%9Famlar adresinden erişildi.
• STAUB, E. (2000). The Roots of Evil: The Origins of Genocide and Other Group Violence. Cambridge: Cambridge University Press.
• SÜLEYMANOV, A. (2016). Sultanbeyli ilçesindeki Suriyelilerin Yaşam Deneyimleri. İçinde, Suriyeli Mülteci Çocuklarla El Ele Projesi Sonuç Raporu. İstanbul.
• TAVŞANCIL, E. (2014). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi (5. baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
• TOPAL, A. H. (2015). Geçici Koruma Yönetmeliği ve Türkiye’deki Suriyelilerin Hukuki Statüsü. İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(1), 5-22. https://dergipark.org.tr/en/pub/imuhfd/issue/54306/736960
• TOPKAYA, Y., & AKDAĞ, H. (2016). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Suriyeli Sığınmacılar Hakkındaki Görüşleri (Kilis 7 Aralık Üniversitesi Örneği). Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 767-786.
• ULUSLARARASI GÖÇ ÖRGÜTÜ. (2019). World Migration Report 2020. https://worldmigrationreport.iom.int/wmr-2020-interactive (Erişim Tarihi: 12.09.2024)
• WHITLEY, B. E., & KITE, M. E. (2010). The Psychology of Prejudice and Discrimination. Virginia: Wadsworth.
• YILMAZ, L. Y. (2017). Yerel Halkın Türkiye’deki Suriyelilere Bakışı: Kilis, Gaziantep, Şanlıurfa, Hatay Ve Adana Örnekleri. (Basılmamış doktora tezi). Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.