Sultanahmet Bölgesinin Dilsel Manzarası Üzerine Bir İnceleme

Year 2025, Volume: 22 Issue: 2, 581 - 603

Hacı Mehmet Yıldırım , Turdi Mettursun Kara

https://doi.org/10.24010/soid.1618111

Abstract

Sultanahmet bölgesi, pek çok tarihi ve kültürel mirasa ev sahipliği yapması nedeniyle dünyanın her yerinden turistlerin tercih ettiği uluslararası üne sahip bir turizm merkezi konumundadır. Ayasofya, Sultanahmet Camii, Topkapı Sarayı ve Yerebatan Sarnıcı gibi dünya çapında ünlü yapılar, her yıl milyonlarca ziyaretçiyi bölgeye çekmektedir. Bölgedeki kültürel çeşitlilik ve farklı turist profilleri, çok dilli ve çeşitli toplulukları hedef alan kendine özgü ve çeşitli unsurları barındıran bir dilsel manzara oluşturmuştur. Bu çalışmanın amacı, Sultanahmet bölgesinde görülen farklı dillerdeki tabelalar, duvar yazıları ve diğer yazılı ifadeler üzerinden bölgenin dilsel manzarasını analiz etmektedir. Ayrıca, farklı kültürel ve dil grupları arasındaki etkileşimlerin bu dilsel manzaraya yansımalarını da değerlendirmektedir. Yapılan değerlendirmelerde, Sultanahmet bölgesindeki, dilsel manzaraya yönelik kamusal kurumlar ve özel işletmelerin tutumlarının farklı olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca kamu kurumları tarafından asılan tabela veya levhalarda daha çok çift dilli veya çok dilli yazılar kullanıldığı, Türkçe’nin en kullanılan dil olarak ön plana çıktığı, onu İngilizce’nin takip ettiği görülmüştür. Özel işletmelerin ticari tabelalarında ise daha çok yabancı turistlere hitap etmek amaçlanmış, tek dilli İngilizce yazılara görece daha yaygındır.

Keywords

Dilsel manzara, Sultanahmet, Çok dillilik, Turizm tabelaları

A Study on The Linguistic Landscape of Sultanahmet District

Abstract

Sultanahmet is an internationally renowned tourist destination favored by tourists from all over the world as it is home to many historical and cultural heritages. World-famous landmarks such as Hagia Sophia, the Blue Mosque, Topkapi Palace and the Basilica Cistern attract millions of visitors every year. The cultural diversity and different tourist profiles in the area have created a linguistic landscape with distinctive and diverse elements targeting multilingual and diverse communities. The aim of this study analyzes the linguistic landscape of the Sultanahmet district through signs, graffiti and other written expressions in different languages. It also evaluates the reflections of interactions between different cultural and linguistic groups on this linguistic landscape. As a result, there is a difference in the attitudes of public institutions and private businesses towards the linguistic landscape in the Sultanahmet district. Signs and placards posted by public institutions are mostly bilingual or multilingual. Turkish is the most prominent language, followed by English. In the commercial signs of private enterprises, foreign tourists are more targeted and monolingual English writings are relatively more common.

Keywords

Linguistic landscape, Sultanahmet, multilingualism, Tourism signboards

References

• Anadolu Ajansı (2018). Tabelalara standart geldi. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/tabelalara-standart-geldi/1101743 (10.06.2025).
• Aygen, G. (2015). Languages of Kapalıçarşı/The Grand Bazaar. Journal of the Ottoman and Turkish Studies Association, 2(2), 401. https://doi.org/10.2979/jottturstuass.2.2.09.
• Aykaç, P. (2020). Kentsel Bağlamda Müzeleşme: Sultanahmet Bölgesi’nin Müze Alanına Dönüşümü. Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, (21), 145-163. https://doi.org/10.22520/tubaked.2020.21.008.
• Aykırı (2022). İstanbul Fatih'te Türkçe tabela kalmadı, Arapça tabelalar yaygınlaştı, https://www.aykiri.com.tr/istanbul-fatih-te-turkce-tabela-kalmadi-arapca-tabelalar-yayginlasti/27969/ (16.06.2024).
• Ayvansarayî, H. H. (2001). Hadîkatü'l-cevâmi' (İstanbul Camileri ve Diğer Dînî-Sivil Mimârî Eserler). İstanbul: İşaret Yayınları.
• Ben-Rafael, E. (2009). A sociological approach to the study of linguistic landscapes. In: Gorter D. and Shohamy E. (eds.). Linguistic landscape: expanding the scenery (pp. 189-205). New York: Routledge.
• Berger, A. (2001). Imperial and Ecclesiastical Processions in Constantinople. In. N. Necipoğlu (ed.), Byzantine Constantinople: Monuments, Topography and Everyday Life (pp. 73-87). BRILL. https://doi.org/10.1163/9789004473621_008.
• Bolton, K., Botha, W., ve Lee, S. (2020). Linguistic Landscapes and Language Contact. In. R. Hickey (Ed.), The Handbook of Language Contact, 281-300. https://doi.org/10.1002/9781119485094.ch14.
• Chang, J., Li, J., Zhang, Y., ve Zhao, Y. (2023). 语言景观对游客视觉注意的影响 (Dil Manzarasının Turistlerin Görsel Dikkati Üzerindeki Etkisi). Luyou Qikan, 30(10), 119-133. https://doi.org/10.19765/j.cnki.1002-5006.2023.10.011.
• Çetinkaya, E. (2020). Ankara’nın Dilbilimsel Manzarası: Ticari Tabelalar. SUTAD, 50, 193-203.
• Demir, N. ve Çetinkaya, E. (2023). Dilsel Manzara ve Dil İlişkileri. Türkbilig, 46, 285-298.
• Freely, J. veÇakmak, A. S. (2009). Byzantine Monuments of Istanbul. Cambridge: Cambridge University Press.
• Gorter, D. (2006). Introduction: The study of the linguistic landscape as a new approach to multilingualism. International journal of multilingualism, 3(1), 1-6. : https://doi.org/10.1080/14790710608668382.
• Göç İdaresi Başkanlığı (2022). Tabela Denetimlerine İlişkin Basın Duyurusu. https://www.goc.gov.tr/tabela-denetimlerine-iliskin-basin-duyurusu (16.06.2024).
• Guo, D. (2023). 语言服务对旅游目的地竞争力影响分析 (Dil Hizmetlerinin Turistik Destinasyonların Rekabet Gücü Üzerindeki Etkisinin Analizi). Jingying Guanli, 18, 88-90.
• Independent Türkçe (2019). “İBB ile Pekin arasında imzalanan dostluk anlaşması sonrası tramvay duraklarına Çince tabela asıldı, Uygur Türkleri tepki gösterdi”, https://www.indyturk.com/node/77536/haber/ibb-ile-pekin-arassında-imzalanan-dostluk-anlaşması-sonrası-tramvay-duraklarına (16.06.2024).
• Itagi, N. H., ve Singh, S. K. (2002). Linguistic Landscaping in India: With Particular Reference to the New States : Proceedings of a Seminar. Central Institute of Indian Languages and Mahatma Gandhi International Hindi University.
• İstanbul Arkeoloji Müzeleri (2024), “Açıklama: İstanbul Arkeoloji Müzeleri”, https://muze.gov.tr/muze-detay?SectionId=IAR01&DistId=IAR (16.06.2024).
• İstanbul Reklam, İlan ve Tanıtım Yönetmeliği (2017). İstanbul Büyükşehir Belediyesi. https://uploads.ibb.istanbul/uploads/reklam_ilan_ve_tanitim_yonetmeligi_02_6a962588d4.pdf (10.06.2025).
• Jaworski, A., ve Thurlow, C. (2010). Introducing Semiotic Landscapes. In. A. Jaworski and C. Thurlow (eds), Semiotic Landscapes: Language, Image, Space (pp. 1-40). Continuum International Publishing Group: London and New York.
• Jie C. (2023) 旅游地名在跨文化语境中的翻译策略(Kültürler arası bağlamda turistik yer adlarının çeviri stratejileri). Zhongxue Dili Jiaoxue Cankao, (21), 87.
• Kallen, J. (2009). Tourism and representation in the Irish linguistic landscape. E. Shohamy and D. Gorter (eds.) Linguistic Landscape: Expanding the Scenery içinde, 40-54. Routledge: New York.
• Köktekin, K. ve Kara, F. (2006). Erzurumda iş yeri adlarında dil kirliliği. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 542, 129-138.
• Kültür Portalı (2024). “Yerebatan Sarnıcı – İstanbul”, https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/istanbul/gezilecekyer/yerebatan-sarnici- (16.06.2024).
• Landry, R., ve Bourhis, R. Y. (1997). Linguistic landscape and ethnolinguistic vitality: An empirical study. Journal of Language and Social Psychology, 16(1), 23-49. https://doi.org/10.1177/0261927X970161002.
• Langmead, D. ve Garnaut, C. (2001) Encyclopedia of architectural and engineering feats. Santa Barbara: ABC-CLIO.
• Li, L. (2021). 文化传播视阈下旅游城市语言景观建设研究——以菏泽为例 (Kültürel İletişim Çerçevesinde Turistik Şehirlerde Dil Manzarasının İnşası Üzerine Bir Araştırma - Heze Örneği), Lüyou Zonglan, 19, 11-15.
• Liu, H. (2016). 印尼华族集聚区语言景观与族群认同——以峇淡、坤甸、北干巴鲁三地为例 (Endonezya'daki Çinliler Bölgesinde Dilsel Manzara ve Etnik Kimlik - Batam, Pontianak ve Pekanbaru Örneği). Yüyan Zhanlue Yanjiu, 1 (1), 42-49.
• Luo Chenruixue. (2023). 语言景观视角下曼谷唐人街的汉语研究 (Dilsel Manzara Perspektifinden Bangkok Çin Mahallesindeki Çince Üzerine Araştırma). Yuyan Wenhua, 32, 27-36.
• Menekşe, Ö. (2010). İstanbul Camileri. İstanbul: AsBook.
• Milliyet (2019). “Arapça tabelalar kaldırılacak”, https://www.milliyet.com.tr/gundem/arapca-tabelalar-kaldirilacak-2899216 (Erişim tarihi: 10 Haziran 2025).
• Njemanze, Q. U. (2020). Linguistic Landscape and Symbolic construction of Multilingual Literacies : Between Creativity and Communication. International Journal of Linguistics, Literature and Translation (IJLLT), 3(1), 105-119.
• Rafael, E. B., Shohamy, E., Amara, M. H., ve Hecht, N. T. (2006). Linguistic Landscape as Symbolic Construction of the Public Space: The Case of Israel. In. D. Gorter (Ed.), A New Approach to Multilingualism (pp. 7-30). Multilingual Matters. https://doi.org/doi:10.21832/9781853599170-002.
• Ray Haber (2019). “İBB’den Turizmi Geliştirecek ’Çeviri Tabela’ Uygulaması”, https://rayhaber.com/2019/10/ibbden-turizmi-gelistirecek-ceviri-tabela-uygulamasi/ wp5375112 (16.06.2024).
• Sancak, Ş., Durukan, E., ve Alver, M. (2008). Dil ve kültür yozlaşmasında Giresun örneklemi. Karadeniz Araştırmaları, 16(16), 101-111.
• Scollon, R., ve Scollon, S. B. K. (2003). Discourses in Place: Language in the Material World. Londra: Routledge. Shang, G. (2018). Tourism linguistic landscape study: A macro sociolinguistic perspective. Journal of Zhejiang International Studies University, 18(3), 46-56.
• Shang, G. ve Zhao, S. (2014). 语言景观的分析维度与理论构建 (Dilsel Manzaraların Analitik Boyutları ve Teorik İnşası), Journal of Foreign Languages, 37 (6), 81-89.
• Shohamy, E., ve Gorter, D. (Eds.). (2008). Linguistic Landscape: Expanding the Scenery. Routledge: London.
• Song, F. (2023). 历史文化街区语言景观营造策略研究 (Tarihi ve Kültürel Bölgede Dilsel Manzaralar Yaratmaya Yönelik Stratejiler Üzerine Araştırma). Yu yan wenzi xueshu yanjiu, 349, 65-66.
• Sözcü (2019). “İBB’den Çince tabela açıklaması”, https://www.sozcu.com.tr/ibbden-cince-tabela-aciklamasi-wp5375112 (16.06.2024).
• Sun, l. (2009). 语言景观翻译的现状及其交际翻译策略(Dilsel Manzara Çevirisinin Mevcut Durumu ve İletişimsel Çeviri Stratejisi), Journal of Jiangxi Normal University (Social Sciences), 42(6), 153-156.
• Şahbaz, N. K. ve Sakar, C. (2017). Suriyeli mültecilerle değişen iş yeri tabelalarının dilsel kullanımlar açısından incelenmesi: Mezitli ilçesi örneği. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5, 472- 484.
• Tang, Z., Xiang, L., ve Hu, Rui. (2023). 土家语言文化与旅游产业融合开发 (Tujia Dili Kültürü ve Turizm Endüstrisinin Entegre Gelişimi). Wenhua Chanye, 136-138.
• Tekin, F. ve Cantürk, S. (2018). Dil kirliliği bağlamında Giresun (merkez) iş yeri isimleri üzerine bir araştırma. International Journal of Social Science, 72, 157-172.
• Trumper-Hecht, N. (2010). Linguistic Landscape in Mixed Cities in Israel from the Perspective of ‘Walkers’: The Case of Arabic. In E. Shohamy, E. Ben-Rafael, and M. Barni (Ed.), Linguistic Landscape in the City (pp. 235-251). Multilingual Matters: Bristol.
• Ulusal Türk (2024). “İBB’den krize neden olan ‘Çince tabela’ açıklamasıKaynak: İBB’den krize neden olan ‘Çince tabela’ açıklaması”, https://www.ulusalturk.com/ibbden-krize-neden-olan-cince-tabela-aciklamasi-47343h.htm (16.06.2024).
• Üstünova, M., Aydın, H., Berberoğlu, G. Ç., Üstünova, K., Akkök, M., ve Akgün, N. (2010). İş Yeri Adlarında Türkçenin Kullanımı. Turkish Studies, 5(1), 1390-1419.
• Zhang, X. (2023). 昆明市公园语言景观研究 (Kunming'deki Parkların Dilsel Manzarası Üzerine Araştırma). Journal of Kunming Metallurgy Collage, 39 (5), 113-119.