Buket Uzuner’in Su, Toprak ve Hava Adlı Romanlarında Türk Mitolojisinin İzleri

Year 2019, Volume: 4 Issue: 2, 216 - 237, 30.12.2019

Neşe Apaydın

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.641362

Cited By: 1

Abstract

Bugün Anadolu’da yaşayan insanların hayatında da Orta Asya ve
Sibirya mitolojilerinin, geldiğimiz topraklardaki kadim halkların
yaşantılarının ve mitlerinin izleri görülmektedir.  Günümüzde doğayı egemenliği altına almış insanın doğadan uzaklaşması, onun
kaynaklarını tüketmesi, doğa karşısında güçlüyken güçsüz duruma düşmesi
sonucunu doğurmaktadır. Bu nedenle son yıllarda insanlık yeniden doğaya dönüş,
kadim geleneklerin izlerini taşıyan yalın bir yaşam oluşturma çabasına
yönelmektedir. Çağdaş insanın doğaya, kadim geleneklere ve mitolojiye dönüş
çabasının yansıtıldığı Buket Uzuner’in Su,
Toprak ve Hava romanları, makalede
ekoeleştiri, ekofeminizm bağlamında incelenecektir.

İnsanın en büyük güç olarak gördüğü, onu anlamaya ve çözmeye, alt
etmeye çalıştığı; kendini onun içinde konumlandırmaya uğraştığı doğa, tarih
öncesi çağlarda mitoloji yoluyla çözülmeye çalışılmıştır. Antropolojinin
çalışmaları bize insanlığın farklı coğrafyalarda, farklı kültürel yaşamları
olsa bile insan zihninin her yerde benzer şekilde çalıştığını, psikolojik iç
dünyasının aynı olduğunu göstermektedir. Toplumların mitlerine, mitolojik
kahramanlarına baktığımızda da tespit edilen çeşitli benzerlikler, bunu
düşündürmektedir.

Buket Uzuner’in tabiat dörtlemesi olacağı anlaşılan “Uyumsuz Defne
Kaman’ın Maceraları” üst başlığını taşıyan romanlarından şimdiye kadar Su (2012), Toprak (2015) ve Hava (2018)
yayımlanmıştır. Yazar, romandaki olayları “bugün Anadolu’da yaşayan bütün kültürlerin
günlük yaşamına sinmiş binlerce yıllık kadim Kaman geleneklerimizden ve Orta
Asya ile Sibirya mitolojilerinden esinlenerek” kurguladığını belirtmiştir.
Roman kahramanları günümüzde yaşıyor, çağımızın sorunları ile mücadele ediyor
olsalar da gündelik yaşam tarzlarında ve düşüncelerinde geleneksel kültürü
sürdürmektedirler. Bu makalede dörtlemenin şimdiye kadar yayımlanan üçü,  yani Su,
Toprak, Hava değerlendirilecektir.

Keywords: Buket Uzuner, Turkish mythology, Kaman tradition, ecocriticism,
ecofeminism.

 

Today, in the
lives of people living in Anatolia, the traces of Central Asia and Siberian
mythologies, the lives and myths of the ancient peoples in the land we come
from can be seen. Today, people who have taken nature under sovereignty away
from nature, consuming its resources, resulting in a powerless state when it is
strong against nature. For this reason, humanity fronts towards an effort to
return to nature again, create a simple life bearing the traces of ancient
traditions in recent years. Buket Uzuner's novels called Su, Toprak and Hava reflecting the effort of modern
human to return to nature, ancient traditions and mythology, will be examined
in the context of ecocriticism, ecofeminism.

The nature that human sees as the greatest power, tries to figure
out and solve, in which struggles to locate himself is tried to be solved
through mythology in prehistoric times. The studies of anthropology show us
that the human mind works in the same way everywhere, even if human beings have
different cultural life in different geographies, and the psychological inner
world is the same. Various similarities, which are also determined when we look
at the myths and mythological heroes of societies, make us think about it.

Buket Uzuner’s novel called Uyumsuz
Defne Kaman’ın Maceraları titled of Su(2012),
Toprak(2015) and Hava (2018) which are understood that will be a nature quartet are
published so far.  The writer states that
the events in the novel are “inspired by the ancient Kaman traditions and the
myths of Central Asia and Siberia which have been imbued with the daily life of
all cultures living in Anatolia today”. The heroes of the novel are alive
today, but they are maintaining the traditional culture in their daily
lifestyles and thoughts, even if they are struggling with the problems of our
age. In this paper, three of the four quarters published so far, namely Su, Toprak and Hava  will be evaluated.

Türkçe ve İngilizce öz'ler en az 75, en fazla 150 sözcükten oluşmalıdır.

Keywords

Buket Uzuner, Türk mitolojisi, Kaman geleneği, eko eleştiri, ekofeminizm

References

• Bayat, Fuzuli (2015). Türk Mitolojik Sistemi (Ontolojik ve Epistemolojik Bağlamda Türk Mitolojisi)-1. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Bayat, Fuzuli (2018). Türk Mitolojik Sistemi (Kutsal Dişi, Mitolojik Ana, Umay Paradigmasında İlkel Mitolojik Kategoriler, İyeler ve Demonoloji)-2. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Campbell, Joseph (2017). Kahramanın sonsuz yolculuğu.S. Gürses (Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Çetin, Oya Beklan (2005). “Ekofeminizm: Kadın- Doğa İlişkisi ve Ataerkillik”. Sosyoekonomi, 2005-1: 61-76.
• Çoruhlu, Yaşar (2017). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Doğan, Süreyya (2017). “Ekoeleştiri ve Buket Uzuner’in Romanları”. Kesit Akademi Dergisi, 11: 673-692.
• Ekoeleştiri Çevre ve Edebiyat. (2012). Opperman, Serpil (Ed.). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Gezgin, Elif (2017). “Kadın ve Doğa Üzerindeki Tahakküme Alternatif Bir Bakış: Ekofeminizm Üzerine Bir Değerlendirme”. Border Crossing, 7 (2): 395-412.
• Leverink, Joris. “Maria Mies İle ‘Ekofeminizm’: Sıkı Çalışma ve Büyük Sevinç Hakkında Bir Konuşma” http://www.toplumsol.org/maria-mies-ile-ekofeminizm-siki-calisma-ve-buyuk-sevinc-hakkinda-bir-konusma-joris-leverink/ 9 Haziran 2014 (Erişim: 13.02.2019)
• Levi-Strauss, Claude (1986). Mit ve Anlam. Ş. Süer, S. Erkanlı (Çev.). İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Plumwood, Val (2017). Feminizm ve Doğaya Hükmetmek. B. Ertür (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Saydam, M. Bilgin (2017). Deli Dumrul’un Bilinci “Türk-İslam Ruhu” Üzerine Bir Kültür Psikolojisi Denemesi. İstanbul: Metis Yayınları.
• Shiva, Vandana, Mies, Maria (2018). Ekofeminizm. İlknur Urkun Kelso (Çev.). İstanbul: Sinek Sekiz Yayınevi.
• Türk, Seçil Mine (2017). “Ekofeminizm ve Dualizm Fikri”. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 24: 377-392.
• Uzuner, Buket. (2012). Su. İstanbul: Everest Yayınları.
• Uzuner, Buket. (2015). Toprak. İstanbul: Everest Yayınları.
• Uzuner, Buket. (2018). Hava. İstanbul: Everest Yayınları.
• Wall, Derek (2013). Yeşil Politika.İlknur Urkun Kelso (Çev.). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Yılmaz, Ayfer (2015). “Buket Uzuner’in ‘Uyumsuz Defne Kaman’ın Maceraları Su’ Adlı Romanı Hakkında bazı Değerlendirmeler”. Asos Journal The Journal of Academic Social Science, 10: 101-122.
• Yusuf Has Hacib (2017). Kutadgu Bilig. A. Çakan (Çev.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.