A Study for Developing Translation Competence: The Questioning Styles of Translators Trainees through Visual Text

Year 2025, Issue: Çeviribilim Özel Sayısı II, 219 - 240, 25.03.2025

Nahide Arslan

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1600981

Abstract

Translation competence refers to the set of knowledge and skills that a translator should possess in order to produce accurate and acceptable translations in the target language. For an effective translation education, the elements constituting translation competence should be provided to translator trainees in an integrated manner. In addition to the rules of source and target language grammar, it is also of great importance to know the usage of them. The aim of the study is to translate the visual text into French through the questioning of translator trainees, to reveal the elements required for an effective translation competence and to create awareness in the development of translation competence. In this framework, 60 volunteer first and second year students studying at Marmara University, Department of French Translation and Interpreting were presented with a visual text and asked to make a written translation by questioning technique. A questionnaire was also applied to determine the difficulties they experienced during the translation process. Accordingly, it was determined that question sentences were used at three language levels (elite language, everyday language, informal language) and at rates close to each other. It was found that the majority of the questions are aimed at understanding the text and consist of simple structured question sentences. It was also observed that structural, semantic, orthographical and syntactic errors were made in the translations. This study supports that in translations through question forms, extra-linguistic elements are as important as those of intra-linguistic for the acquisition of an effective translation competence.

Keywords

Translation education, translation competence, linguistic levels, questioning technique, error analyses

Çeviri Edincini Geliştirmeye Yönelik Bir İnceleme: Görsel Metin Üzerinden Çevirmen Adayı Öğrencilerin Soru Sorma Biçimleri

Abstract

Çeviri edinci, çevirmenin erek dilde doğru ve kabul edilebilir çeviri yapması için sahip olması gereken bilgi ve beceriler bütünü anlamına gelir. Etkin bir çeviri eğitimi için çevirmen adayı öğrencilere çeviri edincini oluşturan unsurların bütünleşik biçimde kazandırılması gerekir. Kaynak ve erek dilbilgisi kurallarının yanı sıra bu kuralların kullanımlarının da bilinmesi büyük önem taşır. Çalışmanın amacını, çevirmen adayı öğrencilerin görsel metni soru sorma etkinliği üzerinden erek dil Fransızcaya çevirmek, etkin bir çeviri edinci için gereken unsurları ortaya çıkarmak ve çeviri edincinin geliştirilmesinde bir farkındalık yaratmak oluşturmaktadır. Bu çerçevede, Marmara Üniversitesi Fransızca Mütercim ve Tercümanlık Anabilim Dalı’nda 1. ve 2. sınıfta öğrenim gören 60 çevirmen adayı öğrenciye görsel bir metin sunulmuş, bu metne ilişkin Fransızca soru sorma tekniği ile yazılı biçimde çeviri yapmaları istenmiştir. Çeviri sürecinde yaşadıkları güçlükleri belirlemek üzere öğrencilere ayrıca bir anket uygulanmıştır. İnceleme sonucunda, soru tümcelerinin üç dil düzeyinde (seçkin dil, günlük dil, teklifsiz dil) ve birbirine yakın oranlarda kullanıldığı belirlenmiştir. Soruların çoğunluklu metni anlamaya yönelik ve basit yapılı soru tümcelerinden oluştuğu tespit edilmiştir. Çevirilerde yapısal, anlamsal, yazımsal ve sözdizimsel yanlışların yapıldığı saptanmıştır. Çalışma, soru sorma biçimleri üzerinden yapılan çevirilerde diliçi unsurlar kadar dildışı unsurların etkin bir çeviri edincinin kazanılmasında önemli olduğunu ortaya koymaktadır.

Keywords

Çeviri eğitimi, çeviri edinci, dil düzeyleri, soru sorma biçimleri, yanlış analizi

References

• Akalın, R. (2013). Çeviribilimde Bilişsel Yaklaşımlar Çeviribilim ve Uygulamalarında Çevirmen Odaklı Yaklaşım ve Bilişsel Yönelimlere Bir Üst Bakış. Diyalog, 2, 29-40.
• Aksan, Doğan. (1995). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK.
• Alcaraz, Marion, vd. (2016). Édito Méthode de Français. Paris: Didier.
• Aslan, Erdinç. (2020). “Çeviri Eğitimi ve Yabancı Dil Edinci”. Çeviribilimden İzdüşümler Ed. Osman Coşkun. İstanbul: Kesit. s.171-193.
• Aydoğdu, Ümit Raşit, vd. (2017). Akademik Araştırmalarda Araştırma Yöntemleri ile Örneklem İlişkisi: Doğrulayıcı Doküman Analizi Örneği. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 556-565.
• Ayvaz, Gülfidan. (2014). Çeviribilim ve Edimbilim: Çeviri Eyleminde Edimbilimin Katkısı ve Artalan Bilgisinin (Common Ground) Yazılı Çeviri Alanına Yansımaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Berg, Bruce Lawrence. (2001). Qualitative Research Methods for The Social Sciences. (4th ed.). Boston: Allyn ve Bacon.
• Bourray, Mounir. (2016). L’Erreur dans L’Apprentissage de la Production Écrite en Classe du FLE: Repérage, Traitement et Remédiation. FRANCISOLA, 1(2), 163-174.
• Boztaş, İsmail. (1993). Çeviri, Çevirmen, Dilbilim İlişkisi, Çeviride Eşdeğerlik ve Kayıplar. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10(2), 55-65.
• Conseil de l’Europe. (2001). Un Cadre Commun de Référence pour Les Langues : Apprendre, Enseigner, Évaluer. Paris: Les Éditions Didier.
• Cornaire, Claudette. (1998). La Compréhension Orale. Paris: CLÉ International.
• Creswell, John W. (1994). Research Design: Qualitative and Quantitative Approaches. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Creswell, John. W ve Miller, Dana L. (2000). Determining Validity in Qualitative Inquiry. Theory into Practice, 39(3), 124-130.
• Çetin, Betül. (2017). İletişimsel Edinç ve Yabancı Dil Olarak Türkçede Dilbilgisi Öğretimi. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(6), 179-196.
• Delisle, Jean. (1984). L’Analyse du Discours Comme Méthode de Traduction, Cahiers de Traductologie 2. Ottawa: Université d’Ottawa.
• Dubois, Jean, vd. (1973). Dictionnaire de linguistique. Paris: Larousse. (Erişim Tarihi: 5.09.2024). https://archive.org/details/DictionnaireDeLinguistiqueDubois)
• Erdoğan, Elif. (2021). “Yabancı Dil Yönünde Yapılan Çevirilerde Sık Karşılaşılan Dilsel Zorluklar Üzerine Bir İnceleme”. Çeviribilim Çalışmaları I Kuramdan Uygulamaya Çeviri Eğitimi. Ed. Nesrin Şevik ve Fatih Şimşek. Konya: Çizgi. s.113-152.
• Gile, Daniel. (2009). La Traduction. La Comprendre, L’Apprendre. Paris: Presse Universitaire de France.
• Göktürk, Akşit. (2012). “Bir Yorum Süreci Olarak Yazınsal Çeviri”. Sözün Ötesi. (5. baskı). İstanbul: Yapı Kredi. s. 121-126.
• Göktürk, Akşit. (2023). “Çeviri ile Dil”. Çeviri: Dillerin Dili. (16. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi. s. 17-22.
• Grevisse, Maurice. (1990). Précis de Grammaire Française. Paris: Duculot.
• Gürbüz, Sait ve Şahin, Faruk. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: Felsefe-Yöntem-Analiz. Ankara: Seçkin.
• Han, Bünyamin ve Oral, Behçet. (2021). Öğretim Elemanlarının Akademik Sinerjiye İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Yükseköğretim Dergisi, 11(2 Pt 2), 550–562.
• İçel, Duran. (2017). Fransızca Sözcük Bilgisi. Ankara: Delta.
• İmer, Kâmile. (1987). Toplum Dilbilimin Kimi Kavramlarına Kuramsal Bir Bakış ve Dil Türleri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 31(1-2), 213-230.
• İşpınar Akçayoğlu, Duygu ve Dişlen Dağgöl, Gökçe. (2019). Branşı İngilizce Olan Öğrencilerin Soru Yapılarının Analizi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 457-473.
• Kelly, Dorothy. (2005). A Handbook for Translators. UK: Northampton MA: St. Jerome.
• Kurultay, Tuğrul. (1997). “Neler Olmazsa Çeviri Eğitimi Olmaz? Çeviri Eğitiminde Temel İlkeler Belirlemeye Yönelik bir Deneme”. Forum: Türkiye’de Çeviri Eğitimi Nereden Nereye? Ed. Tuğrul Kurultay ve İlknur Birkandan. İstanbul: Sel. s. 23-30.
• Küçük, Serhat ve Demirdöven, Gökhan Haldun. (2022). “Dil Eğitiminin Genel Kavramları”. Dil Eğitiminin Genel Kavramları. Ed. Gökhan Arı ve Ozan İpek. Ankara: İksad. s. 3-28.
• Küçükbezirci, Yağmur. (2013). Kişilerarası İletişimde Edimbilimin Önemi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, 138-143.
• Laniel, Daniel. (2005). Le Vocabulaire du Français Langue Seconde : De Parent Pauvre à Invité D’Honneur des Communications Assistées par Ordinateur. Revue de l’AQFLS. 25(2), 73-100.
• Lederer, Marianne. (1993). “Transcoder ou Réexprimer”. Interpréter pour Traduire Ed. Danica Seleskovitch ve Marianne Lederer. Paris: Didier. s. 15-36.
• Lincoln, Yvonna ve Guba, Egon. G. (1985). Naturalistic Inquiry. Newbury Park, CA: Sage.
• Marsh, Malcolm. (1987). “The Value of L1/L2 Translation on Undergraduate Courses in Modern Languages”. Translation in the Modern Languages Degree. Ed. Hugh Keith ve Ian Mason. London: Centre for Information on Language Teaching and Research. s. 22-30.
• Merriam, Sharan B. (1998). Qualitative Research and Case Study Applications in Education. San Francisco: Jossey-Bass.
• Merriam, Sharan B. (2018). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama için Bir Rehber. Çev. Ed. Selahattin Turhan. Ankara: Nobel.
• Mey, Jacob L. (1993). Pragmatics: An Introduction. Oxford, UK: Blackwell.
• Milićević, Jasmina ve Hamel, Marie-Josée. (2007). Un Dictionnaire de Reformulation pour Les Apprenants du Français Langue Seconde. Revue de l'Université de Moncton, Spécial Issue, 145-167. https://doi.org/10.7202/017713ar
• Strauss, Anselm ve Corbin, Juliet. (1990). Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques. Thousand Oaks: Sage.
• Tok, Mehmet ve Tüzel, Sait. (2013). Türkçe Öğretiminde Metin Antolojisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(2), 88-96.
• Tok, Ziya ve Arslan, Nahide. (2022). Mütercim Tercümanlık Programlarında Çeviri Eğitimiyle İlgili Çevirmen Adayı Öğrencilerin Görüşleri Üzerine İnceleme: Kırıkkale Üniversitesi Örneği. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 31, 1669-1685.
• Tecelli, Nazmiye ve Özçelik, Nurten. (2007). Fransızca Dilbilgisi Öğreniminde Üniversite Öğrencilerinin Karşılaştıkları Güçlükler: Fransızca ve Türkçede Sözdizimsel ve Biçimbilimsel Farklılıklar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 282-293.
• Tura Sansa, Sabahat. (1983). Dilbilimin Dil Öğretimindeki Yeri. Türk Dili, Dil Öğretimi Özel Sayısı, Türk Dil Kurumu Yayınları, (379), 8-17.
• Türkiye’de Çevirmenlik Mesleği Araştırma Raporu (2015). Başbakanlık İdareyi Geliştirme Başkanlığı. https://www.slideshare.net/slideshow/aratrma-raporu-trkiyede-evirmenlik-meslei 87238946/87238946 (Erişim Tarihi: 3.10.2024).
• Türkmen, Burcu. (2019). Çeviri Eğitiminde Teknoloji ve Dijital Medya Edinci, (2. Baskı). Ankara: Gece Kitaplığı.
• Türkoğlu, Sadık ve Çavdar, Emine. (2015). Les Erreurs Faites par Les Étudiants du Département du FLE à l’Expression Écrite. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28 (Özel Sayı), 285-297.
• Ünsal, Gülhanım. (2013). Traduction Pédagogique et Analyse des Erreurs. GERFLINT Synergies Turquie, 6, 87-106.
• Weiss, Robert Stuart. (1994). Learning From Strangers: The Art and Method of Qualitative Interview Studies. New York: Free Press.
• Yazıcı, Mine. (2007). Yazılı Çeviri Edinci. İstanbul: Multilingual.
• Yücelsin Taş, Yaprak, vd. (2016). Interférences Lexicales : Cas de L’Université de Marmara. Istanbul Journal of Innovation in Education, 2, 89-100.