Fen Lisesi Öğrencilerinin Yükseköğretim Kurumları Sınavları Algıları Metaforlar Üzerinden Bir Değerlendirme

Year 2024, Volume: 1 Issue: 2, 154 - 175, 30.12.2024

Ali Rıza Yavrutürk

Abstract

Bu araştırmada fen lisesi öğrencilerinin yükseköğretim kurumları sınavı ile ilgili görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu 252 kız ve 231 erkek olmak üzere toplam 483 öğrenciden oluşmaktadır. Katılımcılar amaçlı örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Araştırma, nitel araştırma modellerinden olgu-bilim deseninde tasarlanmıştır. Çalışmanın verileri, araştırmacı tarafından geliştirilmiş olan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Araştırmada elde edilen nitel veriler içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Yapılan içerik analizi sonucunda katılımcıların yükseköğretim kurumları sınavını korku ve kaygı teması altında olumsuz yaşantılar ve belirsizlik olmak üzere iki alt temada görüşlerini ifade ettikleri görülmüştür. Katılımcıların korku ve kaygı teması kapsamında olumsuz yaşantılar ve belirsizlik ile ilgili görüşler belirtirken, umut teması kapsamında motivasyon ve olumlu yaşantılar ile görüşler ifade ettikleri sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma verilerinde katılımcıların yükseköğretim kurumları sınavlarını daha çok, ölüm, kâbus ve zorlayıcı yaşantılar gibi kavramlar ile ilişkilendirmeleri dikkat çekmiştir. Elde edilen sonuçlar ilgili alanyazın ışığında tartışılmıştır.

Keywords

Yükseköğretim kurumları sınavları , Fen lisesi öğrencileri , Metafor , Sınav kaygısı

Perceptions of Science High School Students on Higher Education Institutions Exams: An Evaluation through Metaphors

Abstract

This study aims to examine the opinions of science high school students regarding the higher education institution exam. The study group consists of 483 students, 252 female and 231 male. The participants were determined by the purposive sampling method. The study was designed in the phenomenological design, one of the qualitative research models. The data of the study were collected with a semi-structured interview form developed by the researcher. The qualitative data obtained in the study were analyzed by the content analysis method. As a result of the content analysis, it was seen that the participants expressed their opinions about the higher education institution exam under the theme of fear and anxiety in two sub-themes, namely negative experiences and uncertainty. It was concluded that the participants expressed their opinions about negative experiences and uncertainty within the theme of fear and anxiety, while they expressed their opinions with motivation and positive experiences within the theme of hope. In the study data, it was striking that the participants associated the higher education institution exams mostly with concepts such as death, nightmare and challenging experiences. The results obtained were discussed in the light of the relevant literature.

Keywords

Higher education institutions exams , science high school students , metaphor

References

• Acar, S. (2018). Sınav kaygısının yordanmasının psikolojik dayanıklılık ve karar verme becerileri açısından incelenmesi. (Yayın No. 563559) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Adesola, S. A. & Li, Y. (2018). The relationship between self-regulation, self-efficacy, test anxiety, and motivation. International Journal of Information and Education Technology, 8(10), 759-763. http://dx.doi.org/10.18178/ijiet.2018.8.10.1135
• Alsaady, I., Gattan, H., Zawawi, A., Alghanmi, M. & Zakai, H. (2020). Impact of Covid-19 crises on exam anxiety levels among bachelor level university students. Mediterranean Journal of Social Sciences, 11(5), 33-39. https://doi.org/10.36941/mjss-2020-0052
• Arslan, Ü. ve Aksekioğlu, B. (2017). Lise öğrencilerinin sınav kaygı düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Journal of Human Sciences, 14(4), 4884-4897. http://dx.doi.org/10.14687/jhs.v14i4.5006
• Balcı, A. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Yayıncılık.
• Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-15. https://dergipark.org.tr/en/download/articlefile/318527
• Baş, G. ve Kıvılcım, Z. S. (2019). Türkiye’de öğrencilerin merkezi sistem sınavları ile ilgili algıları: Bir metafor analizi çalışması. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(2), 639-667. https://dergipark.org.tr/en/pub/enad/issue/45025/560752
• Başkal, S. (2009). Anadolu, fen ve genel liselerde eğitim alan son sınıf öğrencilerinin bir üst öğrenime geçişte meslek seçimi ile ilgili yaşadıkları kaygıların çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Muğla ili örneği). (Yayın No. 240280) [Yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Berg, B. L., & Lune, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Çev. H. Aydın). Eğitim Yayınevi.
• Bozkurt, N. (2019). Ergenlerde psikolojik sağlamlık ve bilişsel esneklik düzeylerinin sınav kaygısı ile ilişkisi. (Yayın No. 553887) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Buldur, S. ve Acar, M. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin merkezi sınavlara yönelik görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(1), 319-330. https://doi.org/10.24106/kefdergi.2546
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem A. Yayıncılık.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/256303
• Cohen, M., & Khalaila, R. (2014). Saliva pH as a biomarker of exam stress and a predictor of exam performance. Journal of Psychosomatic Research, 77(5), 420 - 425. https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2014.07.003
• Creswell, J. W. (2014). A concise introduction to mixed methods research. SAGE publications.
• Cüceloğlu, D. (2021). İnsan ve Davranışı. Remzi Kitapevi.
• Çepni, S. (2014). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çetin, N. ve Ceyhan, E. (2017). Lise öğrencilerinin akademik erteleme davranışlarının sürekli kaygı, akılcı olmayan inanç, öz-düzenleme ve akademik başarı ile ilişkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 460-479. http//dx.doi.org/10.16986/HUJE.2017028261
• Dalgıç, G., Karadeniz, Ş. ve Onat, E. C. (2012). Towards a new understanding of üniversity through metaphors. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18(3), 377-398. https://dergipark.org.tr/en/pub/kuey/issue/10323/126579
• De Souza, R. M. (2021). Türkiye ile Brezilya’da yükseköğretime geçiş sistemlerinin karşılaştırılması ve Brezilya'da üniversiteye giriş sınavlarında başarıyı etkileyen faktörlerin incelenmesi. (Yayın No. 699774) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Demir, M. ve Gençdoğan, B. (2017). Okul tükenmişliğini yordamada sınav kaygısı ve akademik başarının etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(20), 111-126. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/635099#page=117
• Demir, Y., Kutlu, M. ve Özdemir, T. Y. (2016). Öğretmen adaylarının “sınav” kavramı hakkındaki metaforları. K. Ersanlı (Ed.). Erol Ofset Matbaacılık.
• Demir, S. B. ve Yılmaz T. A. (2019). En iyisi bu mu? Türkiye’de yeni ortaöğretime geçiş politikasının velilerin görüşlerine göre değerlendirilmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 164-183. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019.19.43815-44551
• Demirtaş, H. ve Çoban, D. (2014). Üniversite öğrencilerinin, üniversite ve fakülte kavramlarına ilişkin metaforları (İnönü Üniversitesi örneği). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 113-143. https://dergipark.org.tr/en/download/articlefile/188038
• Dinç-Altun, Z. ve Uzuner, F. G. (2017). Güzel sanatlar lisesi öğrencilerinin üniversite kavramına yönelik metaforik algıları. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi, 8(16), 60-83. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/392409
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (2. Baskı), Anı Yayıncılık.
• Ertem, Z. S. ve Arı, A. (2016). Lise öğrencilerinin üniversite ve öğretim elamanı kavram algıları. Cumhuriyet International Journal of Education, 5(3), 78-92. http://cije.cumhuriyet.edu.tr/en/download/article-file/314323
• Eşme, İ. (2014). Türkiye’de yükseköğretime geçiş sistemi. Yükseköğretim Dergisi, 4(3),148–157. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/597286
• Günbayı, İ., Yücedağ, F. ve Yücel, B. E. (2015). Fen lisesinde yaşanan sorunlara ilişkin öğretmen, öğrenci ve yönetici görüşleri: Bir durum çalışması. Journal of Research in Education and Teaching, 4(2), 396-412. http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/40._ilhan_gunbayi.pdf
• İnkaya, M. (2019). Sınav sistemi değişikliklerinin öğrencilerin anksiyete düzeylerine etkisi. (Yayın No. 560961) [Doktora tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Kaçan-Softa, H., Ulaş-Karaahmetoğlu, G. ve Çabuk, F. (2015). Lise son sınıf öğrencilerinin sınav kaygısı ve etkileyen faktörlerin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(4), 1481-1494. https://arastirmax.com/sites/default/files/filefield_paths/249-3637-3-pb.pdf
• Karakaya, F., Bulut, A. E. ve Yılmaz, M. (2020). Fen lisesi öğretmenlerinin TEOG ve LGS sistemlerine yönelik görüşleri. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 116–126. http://ihead.aksaray.edu.tr/en/download/article-file/1183566
• Karakaya, F., Arık, S., Çimen, O. ve Yılmaz, M. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin Türkiye’deki merkezi sınavlara yönelik görüşlerinin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 352-372. https://dergipark.org.tr/en/download/articlefile/887167
• Kılcı, E. (2003). Üniversite giriş sınav sistemi ve etkileri. Eğitim Yönetimi, 33, 108–131. https://dergipark.org.tr/en/pub/kuey/issue/10364/126868
• Korkmaz, F. ve Bağçeci, B. (2013). Lise öğrencilerinin üniversite kavramına ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 187-204. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/43565
• Köse, S., Kurucu-Yılmaz, Ş. ve Göktaş, S. (2018). Lise son sınıf öğrencilerinin sınav kaygı düzeyleri ile uyku kalitesi arasındaki ilişki. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 9(2), 105-111. https://doi.10.14744/phd.2018.05025
• Kumandaş, H. ve Kutlu, Ö. (2014). Yükseköğretime öğrenci seçmede ve yerleştirmede kullanılan sınavların oluşturduğu risk faktörlerinin okul başarısı üzerindeki etkileri. Türk Psikoloji Dergisi, 29(74), 15-31. https://hdl.handle.net/11494/4006
• Kuzu, Y., Kuzu, O. ve Gelbal, S. (2019). TEOG ve LGS sistemlerinin öğrenci, öğretmen, veli ve öğretmen velilerin görüşleri açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 112- 130. https://dergipark.org.tr/en/download/articlefile/749889
• Lyddon, W. J., Clay, A. L. & Sparks, C. L. (2001). Metaphor and change in counseling. Journal of Counseling & Development, 79(3), 269-274. https://doi.org/10.1002/j.15566676.2001.tb01971.x
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and interpretation. Jossey-Bass.
• Morrow, S. L. (2005). Quality and trust worthiness in qualitative research in counseling psychology. Journal of counseling psychology, 52(2), 250-260. https://doi.10.1037/0022-0167.52.2.250
• Oyman, N. ve Şentürk, İ. (2015). Öğretmen adayları ve öğretim üyelerinin üniversite kavramına ilişkin metaforik algıları. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 21(3), 367 394. https://doi.10.14527/kuey.2015.014
• Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM), (2023). 2023 YKS sayısal verileri. Erişim: 15.03.2024, https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2023/YKS/sayisalbilgiler1807022.Pdf
• Özgür, G., Yörükoğlu, G. ve Baysan-Arabacı, L. (2011). Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(2), 53-60. https://jag.journalagent.com/phd/pdfs/PHD_2_2_53_60.pdf
• Sarıca, R. (2019). 2017-2018 Eğitim-Öğretim yılında değiştirilen üniversite giriş sınav sisteminin ortaöğretim 12. sınıf öğrencilerinin görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 822-846. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/653299
• Şeker, F. ve Sert, H. (2021). Fen eğitimi kapsamında sekizinci sınıf öğrencilerinin ortaöğretime geçiş sınav sistemi değişiklikleri hakkındaki görüşleri. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 11(1), 159-183. https://doi.10.23863/kalem.2021.188
• Tural, D. ve Şahin, S. (2013). Üniversite öğrencilerinin kendi üniversite ve ideal üniversite algıları: Gaziantep üniversitesi örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(2), 209-240. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/256162
• Türk, E. (2018). Fen lisesi öğrencileri üstün yetenekli mi? Üstün yeteneklilerin eğitiminde fen liselerinin önemi. Milli Eğitim Dergisi, 47, 437-444. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/574738
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2020). İstatistiklerle gençlik, 2020. Erişim: 13.03.2024, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/ Index?p=Istatistiklerle-Genclik-2020
• Ulucan, H. ve Ciftci, C. (2019). Türkiye’de üniversite eğitiminin ücretler üzerindeki etkisi azalıyor mu? Business and Economics Research Journal, 10(3), 649-669. https://hdl.handle.net/11499/28368
• Ulusoy, B. (2020). 8. Sınıf öğrencilerinin liselere geçiş sınavı’na (lgs) ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla incelenmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 186-202. https://doi.org/10.51119/ereegf.2020.5
• Yıldırım, İ. (2000). Akademik başarının yordayıcısı olarak yalnızlık, sınav kaygısı ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(18), 167-176. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/88017
• Yıldırım, İ. ve Ergene, T. (2003). Lise son sınıf öğrencilerinin akademik başarılarının yordayıcısı olarak sınav kaygısı, boyun eğici davranışlar ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(25), 224-234. https://dergipark.org.tr/en/download/articlefile/87880
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, D. Ç. ve Nartgün, Ş. (2021). Eğitim sistemini etkileyen değişimlerin kaos teorisi bağlamında incelenmesi: Yükseköğretim kurumlarına giriş sınavlarındaki değişikliklerin yarattığı kelebek etkisi. MSGSÜ Sosyal Bilimler, 1(23), 105-126. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2392997
• Yüksel S., Dursun İ. E. ve Özgenel M., (2023). Öğrenciler için yükseköğretim kurumları sınavı ne anlama geliyor? Metaforik bir inceleme. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 13(1), 40-48. https://doi.org/10.5961/higheredusci.1083036