The World of Architecture and Construction According to the “Babürnâme” by Gazi Zahireddin Muhammed Babür, A Renaıssance Man

Year 2024, Issue: 61, 237 - 261, 30.04.2024

Çağlayan Hergül

https://doi.org/10.21563/sutad.1474185

Abstract

Bir Rönesans İnsanı Gazi Zahireddin Muhammed Babür’ün “Babürnâme” Eserinde Mimarlık ve İmar Dünyası

Abstract

Gazi Zahireddin Muhammed Babür, eseri Babürnâme ile yaşadığı dönemin tarihi, edebi ve kültürel alanındaki önemli bilgilere yer vermesiyle Türk-İslâm kültürü araştırmalarının önemli bir kaynağı olmuştur. Bu makalede çağının çok yönlü yanıyla “Rönesans İnsanı” imajına sahip olan Babür’ün, hatıratının izinde mimarlık ve imar dünyasına yönelik izlenimleri ve bakış açısının ortaya konması amaçlanmaktadır. Babürnâme kapsamında ele aldığımız çalışma Babür’ün anlatımlarının analizine dayanarak nicelik ve niteliksel çözümleme yöntemini içermektedir. Hatıratta anlatılanlar izinde Babür’ün mimariye bakış açısı “Kent Dokusu”, “Detaylı Anlattığı Yapılardan Örnekler”, “Kültürel Miras Kavramı”, “Kendi Yaptırdığı Eserlerden Örnekler” şeklinde dört alt başlıkta ele alınmıştır. Bu analizler nihayetinde Babür’ün mimari vizyonunun Türk-İslâm sanatı tarihi alanındaki katkısının ne derece önemli olduğunu ortaya koymaktadır.
Anahtar Kelimeler:

Keywords

Babür, Babürnâme, Timurlular, Orta Asya, Güney Asya.

References

• Aka, İ. (2000). Timur ve devleti. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Akgün, Ö. F. (1991). Bâbür. DİA, (C. 4, s. 396-400). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Alparslan, A. (1976). Babur'ün icad ettiği “Baburî yazısı” ve onunla yazılmış olan Kur'an. Türkiyat Mecmuası, 18, s. 161-168.
• Babur, G. Z. (2006). Baburnâme. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Bag-e Babur. (2023, 01 05). Archnet: https://www.archnet.org/sites/3940 adresinden alındı.
• Barthold, V. (1997). Uluğ Bey ve zamanı. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Başkan, S. (2013). Timurlu çağı türbe mimarisi hakkında. Sanat Tarihi Dergisi, 22(1), 31-52.
• Baykal, B. S. (1956). Fatih Sultan Mehmed'in muhiti ve şahsiyeti üzerine bir deneme. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 14(3-4), 69-82.
• Begem, G. (1901). History of Humayun (Humayun-Nama). (A. S. Beveridge, çev.). London.
• Beksaç, E. (1996). Gûr-ı Emîr. DİA, (C. 14, s. 197-199). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Brotton, J. (2006). Rönesans. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Burkhe, P. (2015). Avrupa'da Rönesans merkezler ve çeperler. Islık Yayınları.
• Burkhe, P. (2020). The polymath a cultural history from Leonardo Da Vinci to Susan Sontag. New Heaven and London: Yale University Press.
• Clavijo, R. G. (1993). Anadolu, Orta Asya ve Timur. İstanbul: Ses Yayınları.
• Coşkun, V. S. (2010). Tâk-ı Kisrâ. DİA, (C. 39, s. 450-451). Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Doğan, M. (2023). Gazi Muhammed Zahireddin Babür Şah’ın (1483-1530) hatıratı Babür-nâme'de yer alan gastronomi unsurlarının değerlendirilmesi. ART/icle: Sanat ve Tasarım Dergisi, 2, 130-157.
• Duğlat, M. H. (2006). Tarih-i Reşidî. (O. Karatay, çev.). İstanbul: Selenge Yayınları.
• Gürpınar, H. R. (2002). Metres. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• Hamid Algar, Ali Alparslan. (1998). Hüseyin Baykara. DİA, (C. 18, s. 530-532). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Koch, E. (1990). Mughal Architecture. New Delhi.
• Kut, G. (1989). Ali Şîr Nevâî. DİA, (C. 2, s. 449-453). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Kutlu, H. İ. (2017). Batı’nın ve Doğu’nun zihin tarihinde eğitime sanat algısıyla bakmak: Artes Liberales ve ‘Ulûmü’l- Meşhûr. Başkent University Journal of Education, 4(1), 38-49.
• Levend, A. S. (1965). Ali Şîr Nevaî. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Oruç, C. (2013). Hüseyin Baykara ve zamanı. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı.
• Özdural, A. (1990). Gıyaseddin Jemshid el-Kashi and stalactites. METU JFA, 10(1-2), 31-49.
• Rejepova, A. (2019). Sultan Hüseyin Baykara dönemi kültür tarihi ve Ali Şir Nevayî’nin katkıları. International Social Sciences Studies Journal, 5(35), 2512-2519.
• Rejepova, A. (2019). Sultan Hüseyin Baykara dönemi kültür tarihi ve onu yüceltenler: Molla Cami ile Ali Şir Nevaî. BEÜ İİBF AİD, 4(2), 210-221.
• Rejepova, A. (2019). Timurlarda kültürel hayat ve Sultan Hüseyin Baykara dönemi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Tarihi Anabilim Dalı.
• Türk, V. (2015). Ali Şir Nevâyî Vakfiye inceleme-metin-dizin-tıpkıbasım. Ankara: Türk Kütürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Türk, V. (2021). Türkiye'de Ali Şir Nevâyî çalışmaları. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 52, 403-441.
• Türkmen, F. (2002). Halk edebiyatında Ali Şir Nevaî ile ilgili yaratmalar. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, IV(1), 23-33.
• Unat, Y. (2013). Zîc. DİA, (C. 44, s. 397-398). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Unat, Y. (2013). Zîc-i Uluğ Bey. DİA, (C. 42, s. 401-404). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.