Din Öğretiminde Teknoloji Destekli Ölçme ve Değerlendirme Teknikleri

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 7 - 36, 30.06.2023

Ahmet Koç

Öz

Bu araştırmanın amacı, günümüz din öğretimi programlarının temelinde yer alan yapılandırmacı, öğrenci merkezli ve çoklu zekâ yaklaşımlarına uygun bir biçimde, eğitim-öğretim sürecinin her aşamasında ölçme ve değerlendirmenin daha etkin şekilde kullanabilmesi için güncel, kullanışlı ve pratik teknoloji uygulamalarını tanıtmak ve bu teknoloji uygulamalarının ölçme-değerlendirme amaçlı kullanımına dair etkinlik örnekleri sunmaktır. Kahoot!, Quizizz, Socrative, Mentimeter, Plickers, Crossword Labs, Wordwall, LearningApps ve Google Formlar araştırma kapsamında incelenen uygulamalardır. Bu uygulamalara erişimin nasıl sağlandığı ve bu uygulamaların nasıl kullanıldıkları, destekledikleri soru türleri ve raporlama özellikleri açıklanmıştır. Araştırma nitel araştırma modeline ait yaklaşımlardan biri olan doküman incelemesi deseni ile yapılmıştır. Analiz yapılırken hem ilgili literatür hem de ölçme ve değerlendirme amaçlı geliştirilen uygulamalar din öğretiminde ölçme ve değerlendirme bağlamı dikkate alınarak bütüncül bir çerçevede sunulmuştur. Uygulamalardaki din öğretimi etkinlikleri görseller aracılığıyla sunulmuş, verilen örneklerle bu uygulamaların din öğretiminde rahatlıkla kullanılabileceği, din öğretiminin ölçme-değerlendirme boyutunu daha zevkli ve nitelikli hale getirebileceği üzerinde durulmuştur. Bu uygulamaların oyun odaklı ve yarışma temelli kullanıma dayalı olduğu, din öğretimi için uygun içeriklere sahip olduğu, kullanıcıların içerik üretmesine fırsat sunduğu, resim ve video gibi çoklu ortam öğelerini desteklediği, çoktan seçmeli testler, kısa cevaplı/açık uçlu sorular, eşleştirme/doğru-yanlış testleri gibi soru türlerini desteklediği, öğrenci ve soru bazlı raporlandırma imkânı sunduğu ve Türkçe dil desteğine sahip olduğu tespit edilmiştir. Tüm bu özellikleriyle teknoloji destekli ölçme ve değerlendirme uygulamalarının din öğretiminde kullanımının gerekli olduğu, din dersi öğretmenlerinin bu konudaki yeterliklerinin arttırılmasının önemli olduğu, sınıf ortamlarının ve ders materyallerinin bu uygulamaların kullanılmasına uygun hale getirilmesinin ehemmiyet taşıdığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Ölçme ve değerlendirme, Çevrimiçi ölçme, Teknoloji, Biçimlendirici değerlendirme, Kahoot!, Quizizz, Wordwall, LearningApps

تقنيات القياس والتقويم بمساعدة التكنولوجيا في التعليم الديني

Öz

يهدف هذا البحث إلى إدخال تقنيات حالية وقيمة وعملية بحيث يمكن استخدام القياس والتقييم بشكل أكثر فاعلية في كل مرحلة من مراحل عملية التعليم والتعليم من خلال مناهج الذكاء البنائية التي تركز على الطالب والمتعددة في صميم برامج التعليم الديني اليوم. بالإضافة إلى ذلك ، سيكون من الجيد تقديم أمثلة تطبيقية لاستخدام هذه التقنيات لأغراض القياس والتقييم. Kahoot! و Quizizz و Socrative و Mentimeter و Plickers و Crossword Labs و Wordwall و LearningApps و Google Forms هي التطبيقات التي تم فحصها ضمن نطاق البحث. يشرح كيفية الوصول إلى هذه التطبيقات واستخدامها ، وأنواع الأسئلة التي تدعمها ، وميزات إعداد التقارير. تم عرض الأنشطة التعليمية الدينية في التطبيقات من خلال المرئيات. مع الأمثلة المقدمة ، يتم التأكيد على أن هذه التطبيقات يمكن استخدامها بسهولة في التعليم الديني وأن بُعد القياس والتقييم للتعليم الديني يمكن أن يكون أكثر إمتاعًا وتأهيلًا. لقد تم تحديد أن هذه التطبيقات تعتمد على الاستخدام الموجه نحو الألعاب والقائم على المنافسة ، ولها محتوى مناسب للتعليم الديني وتتيح للمستخدمين فرصة إنتاج المحتوى. بالإضافة إلى ذلك ، فقد لوحظ أنه يدعم عناصر الوسائط المتعددة مثل الصور ومقاطع الفيديو ويدعم أنواع الأسئلة مثل اختبارات الاختيار من متعدد ، والإجابة القصيرة / الأسئلة المفتوحة ، واختبارات المطابقة / الصواب والخطأ. بالإضافة إلى ذلك ، فقد تقرر أنه يوفر تقارير للطلاب والقائمة على الأسئلة كما أنه يدعم اللغة التركية. مع كل هذه الميزات ، يمكن القول أن استخدام تطبيقات القياس والتقويم المدعومة بالتكنولوجيا في التعليم الديني ضروري ، ومن الضروري زيادة كفاءات معلمي الدروس الدينية في هذا الصدد. بالإضافة إلى ذلك ، يمكن القول أنه من المهم جعل بيئات الفصول الدراسية ومواد الدورة التدريبية مناسبة لاستخدام هذه التطبيقات

Anahtar Kelimeler

القياس والتقويم, القياس عبر الإنترنت, التكنولوجيا, التقييم التكويني, Kahoot!, Quizizz, Wordwall, LearningApps

Technology-Assisted Measurement and Evaluation Techniques in Religious Education

Öz

This research aims to introduce current, valuable and practical technologies so that measurement and evaluation can be used more effectively at every stage of the education-teaching process by the constructivist, student-centered and multiple intelligence approaches at the core of today's religious education programs. In addition, it'd be a good idea to present application examples of the use of these technologies for measurement-evaluation purposes. Kahoot!, Quizizz, Socrative, Mentimeter, Plickers, Crossword Labs, Wordwall, LearningApps, and Google Forms are the applications examined within the scope of the research. It explains how these apps are accessed and used, the question types they support, and reporting features. Religious teaching activities in the applications were presented through visuals. With the examples given, it is emphasised that these applications can be used easily in religious education and that the measurement-evaluation dimension of religious education can be made more enjoyable and qualified. It has been determined that these applications are based on game-oriented and competition-based use, have content suitable for religious education and offer users the opportunity to produce content. In addition, it has been seen that it supports multimedia items such as pictures and videos and supports question types such as multiple-choice tests, short answer/open-ended questions, and matching/true-false tests. In addition, it has been determined that it provides student and question-based reporting and has Turkish language support. With all these features, it can be stated that the use of technology-supported measurement and evaluation applications in religious education is necessary, and it is essential to increase the competencies of religion lesson teachers in this regard. In addition, it can be said that it is important to make classroom environments and course materials suitable for the use of these applications.

Anahtar Kelimeler

Kahoot!, Quizizz, Wordwall, LearningApps, Measurement and evaluation, Online measurement, Technology, Formative evaluation

Kaynakça

• Akdemir, Ö., ve Oğuz, A. (2008). Computer-based testing: An alternative for the assessment of Turkish undergraduate students. Computers ve Education, 51(3), 1198-1204. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2007.11.007
• Akkoç, H. (2012). Bilgisayar destekli ölçme-değerlendirme araçlarının matematik öğretimine entegrasyonuna yönelik hizmet öncesi eğitim uygulamaları ve matematik öğretmen adaylarının gelişimi. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3(2), 99-114.
• Altaş, N., ve Arıcı, İ. (2019). Din eğitiminin bilimselleşme süreci. İçinde M. Köylü ve N. Altaş (Ed.), Din eğitimi (10. bs, ss. 48-80). Ensar Neşriyat.
• Altunkaynak, M. (2021). Din öğretiminde teknoloji kullanımı: Kahoot! Örneği. Ulusal Eğitim Dergisi, 1(1), 107-123. https://doi.org/10.5281/zenodo.5723956
• Aydın, M. Z. (2000). İlköğretimin ikinci kademe Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders programındaki amaç ve konuların program geliştirme açısından değerlendirilmesi. İslâmi Araştırmalar Dergisi, 13(1), 5-25.
• Baynazoğlu, L., ve Çolak Baynazoğlu, E. (2021). Teknoloji destekli ölçme-değerlendirme uygulamasının incelenmesi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 1-13.
• Bayraktar, M. F. (1991). Eğitimin en önemli hedefi düşünmek ve düşünmeyi öğretmek. MEB Din Öğretimi Dergisi, 28, 16-20.
• Bilgin, B. (2007). Eğitim bilimi ve din eğitimi. Gün Yayıncılık.
• Corbin, J. M., ve Strauss, A. L. (2015). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory (Fourth edition). SAGE.
• Creswell, J. W. (2021). Karma yöntem araştırmalarına giriş (3. bs). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Crossword. (2022). About Crossword. CrosswordLabs.com. https://crosswordlabs.com/
• Çakmak, A. (2011). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretiminde ölçme ve değerlendirme teknikleri ve öğretmenlerin bunları kullanma düzeyleri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çam, Ö., Bayraklı, B., ve Dodurgalı, A. (1998). İmtihan pedagojisi ve ölçme- değerlendirme teknikleri. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Ersoy, M., ve Çoklar, A. N. (2013). Teknopedagojik eğitimde değerlendirme. İçinde I. Kabakçı Yurdakul (Ed.), Teknopedagojik eğitime dayalı öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı (ss. 241-267). Anı Yayıncılık.
• Eyal, L. (2012). Digital assessment literacy—The core role of the teacher in a digital environment. Journal of Educational Technology ve Society, 15(2), 37-49.
• Gelbal, S., ve Keleci̇oğlu, H. (2007). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yöntemleri hakkındaki yeterlik algıları ve karşılaştıkları sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2007(33), Art. 33.
• Google. (2022). Google Forms: Online Form Oluşturucu. https://www.facebook.com/GoogleDocs/
• Gündoğdu, Y. (2013). Din kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenlerinin tercih ettikleri ölçme araçları. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 27, 85-112.
• Güneş, A. (2012). DKAB dersinde teknolojik materyal kullanımı ve DKAB öğretmenlerinin teknolojik materyal kullanma eğilimleri (Gaziantep i̇li örneği). Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16(1), 479-506.
• Işıkdoğan, D. (2014). Di̇n Kültürü ve Ahlak Bi̇lgi̇si̇ dersi̇ öğretmenleri̇ni̇n yapılandırmacı ölçme ve değerlendi̇rme yöntemleri̇ne yöneli̇k görüşleri̇ Di̇yarbakır-Şanlıurfa örneği̇. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 165-181.
• İleri Ünal, S., ve Furat, A. Z. (2022). Din öğretiminde bilgi, medya ve teknoloji okuryazarlığı becerileri. Journal of Analytic Divinity, 6(1), 9-32. https://doi.org/10.46595/jad.1054087
• İltuş, C. (2021). Di̇n eği̇ti̇mi̇nde di̇ji̇tal mecraların kullanımı. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 8(3), 523-532.
• Kahoot! (2022). About Kahoot! https://kahoot.com/company/
• Kapoor, S., ve Welch, C. (2011). Comparability of paper and computer administrations in terms of proficiency interpretations. 1-17.
• Karadağ, B. F., ve Gari̇p, S. (2021). Türkçe öğretiminde web 2.0 uygulaması olarak learningapps’ın kullanımı. Çocuk Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi, 4(1), 21-40. https://doi.org/10.47935/ceded.897374
• Karakuş, M., ve Turhan Türkkan, B. (2021). Alanla ilişkilendirilmiş ve teknoloji destekli ölçme ve değerlendirme dersine yönelik bir değerlendirme. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 11(1), 192-206.
• Karamete, A., ve Yaşar, Ç. (2018). Bilgisayar donanım birimleri ünitesinin öğretimi için materyal tasarımı. International Journal of Computers in Education, 1(1), 1-13.
• Karbeyaz, P. (2018). İlkokul ve ortaokul Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenlerinin alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerini kullanma düzeyleri ve karşılaştıkları sorunlar (Osmaniye i̇li örneği) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaya, U. (2019). Din öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleği öz yeterlik algıları: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi örneği. Van İlahiyat Dergisi, 7(10), 65-112. https://doi.org/10.5281/zenodo.3250322
• Kaya, U. (2021). İlahiyat öğrencilerinin ölçme ve değerlendirme dersi tutumları. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 12, 121-145. https://doi.org/10.53112/tudear.1051385
• Kaya, Z., ve Tan, S. (2014). New trends of measurement and assessment in distance education. Turkish Online Journal of Distance Education, 15(1), 206-217. https://doi.org/10.17718/tojde.30398
• Keser, H. (1995). Bilgisayarın ölçme ve değerlendirme hizmetinde kullanımı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 28(2), Art. 2. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000286
• Kıral, B. (2020). Ni̇tel bi̇r veri̇ anali̇zi̇ yöntemi̇ olarak doküman anali̇zi̇. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
• Koç, A. (2022). Din öğretiminde alternatif ölçme ve değerlendirme. Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları.
• Korkmaz, Ö., Vergi̇li̇, M., Çakir, R., ve Erdoğmuş, F. U. (2019). Plickers web 2.0 ölçme ve değerlendirme uygulamasının öğrencilerin sınav kaygıları ve başarıları üzerine etkisi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 15-37.
• LearningApps. (2022). LearningApps nedir? LearningApps. https://learningapps.org/
• Mayrath, M. C., Clarke-Midura, J., ve Robinson, D. H. (2012). Technology-based assessments for 21st-century skills: Theoretical and practical implications from modern research. Information Age Publishing.
• MEB, M. E. B. (2010a). İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi 4-8. Sınıflar öğretim programı ve kılavuzu. Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=318
• MEB, M. E. B. (2010b). Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgiler dersi 9-12. Sınıflar öğretim programı. Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. https://dogm.meb. gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_10/09164821_DinKulturu_9-12. siniflar_2010.pdf
• MEB, M. E. B. (2018a). Anadolu İmam Hatip Liseleri Kur’an-ı Kerim dersi öğretim programı. Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. https://dogm.meb.gov. tr/meb_iys_dosyalar/2017_08/17174905_KuraniKerim_AYHL_ YeniYYretimProgramY_2016.pdf
• MEB, M. E. B. (2018b). Hitabet ve Mesleki Uygulama dersi öğretim programı. Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. https://dogm.meb.gov.tr/meb_iys_ dosyalar/2018_03/08143622_Hitabet_DOP.pdf
• Mentimeter. (2022). About Mentimeter. Mentimeter. https://www.mentimeter.com/
• Odacı, M. M. (2019). Bilgisayar destekli ölçme platformunun bir ölçme aracı olarak kullanımına yönelik İngilizce öğretmen adaylarının tutumlarının ortaya çıkarılması ve bilişsel yüklerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Öcal, M., ve Ay, M. E. (1994). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Uludağ Üniversitesi Basımevi.
• Öncü, H. (1995). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. TDFO Yayıncılık.
• Özbaşı, D. (2016). Bilgisayar ortamında bireye uyarlanmış test uygulamasına ve kağıt kalem testine katılan öğrenci görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42), 1270-1274.
• Özturan, T. (2016). Bilgisayar temelli ölçme-değerlendirmenin İngilizce öğretmen adaylarının sınav başarısı ve tutumu üzerine etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Plickers. (2022). What is Plickers? Plickers. https://help.plickers.com/hc/en-us/articles/360009395854-What-is-Plickers-
• Prensky, M. (2007). Digital game-based learning. Paragon House Ed.
• Quizizz. (2022). About Quizizz. https://quizizz.webflow.io?lng=tr
• Safalı, S., Akpunar, B., ve Özeren, E. (2018). Ölçme ve değerlendirmede yeni̇ bir anlayış: Bilgisayar ortamında bireyselleştirilmiş testler ve kısa cevaplı maddeler. EKEV Akademi Dergisi, 75, 109-126.
• Selçuk, M. (1997). Din öğretiminin kuramsal temelleri (zihinsel gelişimi açısından bir deneme). Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 4, 145-158.
• Sevindik, T. (2006). Akıllı sınıfların yüksek öğretim öğrencilerinin akademik başarı ve tutumlarına etkisi [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Socrative. (2022). About Socrative. Socrative. https://www.socrative.com/about-us/
• Süral, İ., ve Girmen, P. (2019). Hayat bilgisi dersinde kazanıma dayalı web tabanlı değerlendirme. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(3), 213-226. https://doi.org/10.34056/aujef.585319
• Şenel, S. (2020). Ölçme ve değerlendirmede teknoloji kullanımı. İçinde A. M. Güneş ve E. Yünkül (Ed.), Dijital çağda lider sınıf öğretmeni olmak. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Şimşek, E. (2018). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi öğretmenlerinin öğretim teknolojileri alanındaki yeterlikleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(3), 1631-1648.
• Şimşek, Ö., Bars, M., ve Zengin, Y. (2017). The use of information and communication technologies in the assessment and evaluation process in mathematics instruction. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 7(13), 189-207.
• Şimşek, Ö., ve Yazar, T. (2017). Investigation of teachers’ educational technology standards self-efficacy. Pegem Journal of Education and Instruction, 7(1), 23-54. https://doi.org/10.14527/pegegog.2017.002
• Tan, Ş. (2007). Öğretimi Planlama ve Değerlendirme. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Tekin, H. (1991). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Yargı Kitap ve Basımevi.
• Tschannen-Moran, M., ve Hoy, A. W. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17(7), 783-805. https://doi.org/10.1016/S0742-051X(01)00036-1
• Turan, A., Kıvrak, Y., ve Öztürk, A. (2022). Uzaktan eğitimde ölçme değerlendirme (e- değerlendirme). Journal of Sustainable Education Studies, 3(2), 124-140.
• Turgut, M. F. (1995). Eğitimde ölçme ve değerlendirme metotları. Yargıcı Matbaası.
• Wall, J. E. (2000). Technology-delivered assessment: Diamonds or rocks? Eric/cass digest (ss. 1-8). ERIC Counseling and Student Services Clearinghouse, University of North Carolina at Greensboro, 201 Ferguson Building, P.
• Weber, B., Schneider, B., Fritze, J., Gille, B., Hornung, S., Kühner, T., ve Maurer, K. (2003). Acceptance of computerized compared to paper-and-pencil assessment in psychiatric inpatients. Computers in Human Behavior, 19(1), 81-93. https://doi.org/10.1016/S0747-5632(02)00012-2
• Weiss, D. J. (2004). Computerized adaptive testing for effective and efficient measurement in counseling and education. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 37(2), 70-84. https://doi.org/10.1080/07481756.2004.11909751
• Wordwall. (2022). Wordwall Özellikler. https://wordwall.net/tr/features
• Wu, H.-K., Kuo, C.-Y., Jen, T.-H., ve Hsu, Y.-S. (2015). What makes an item more difficult? Effects of modality and type of visual information in a computer-based assessment of scientific inquiry abilities. Computers ve Education, 85, 35-48. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2015.01.007
• Yavuz, S., ve Coşkun, E. (2008). Sınıf öğretmenliği̇ öğrencilerinin eğitimde teknoloji̇ kullanımına ilişkin tutum ve düşünceleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 276-286.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. bs). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, M., ve Genç, M. F. (2016). Ortaokul Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenlerinin alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerini kullanma düzeyleri ve karşılaştıkları sorunlar. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 45, 45-80. https://doi.org/10.29288/ilted.304761
• Yılmaz, M. (2020). Genel eğitimde din eğitimi ve öğretimi. İçinde İ. Turan ve B. Nazıroğlu (Ed.), Din eğitimi (ss. 107-123). Bilay Yayınları.
• Zalika, S. Y., ve Mei, S. Y. (2018). Implementing quizizz as game based learning in the Arabic classroom. European Journal of Social Science Education and Research, 5(1), 194-198. https://doi.org/10.26417/ejser.v12i1.p208-212
• Zengin, M. (2010). Temele alınan yaklaşımlar bağlamında yeni ilköğretim DKAB öğretim programı. Değerler Eğitimi Dergisi, 8(19), 225-258.
• Zengin, Y., Bars, M., ve Şimşek, Ö. (2017). Matematik öğretiminin biçimlendirici değerlendirme sürecinde Kahoot! Ve Plickers uygulamalarının incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 602-626. https://doi.org/10.12984/egeefd.318647