Argümantasyona Dayalı Sosyobilimsel Durum Temelli Fen Öğretiminin Öğrencilerin Argümantasyon Kalitesi ve Eleştirel Düşünme Becerilerine Etkisi

Year 2025, Volume: 5 Issue: 2, 243 - 262, 30.11.2025

Suna Liman , Kaan Batı

https://doi.org/10.55008/te-ad.1791341

Abstract

Amaç: Bu araştırmada argümantasyona dayalı sosyobilimsel durum temelli fen öğretiminin 7. sınıf öğrencilerinin argümantasyon kalitesi ve eleştirel düşünme becerileri üzerindeki etkisini detaylı bir şekilde incelenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem ve Araçlar: Araştırma, yarı deneysel (ön test-son test kontrol gruplu) ve gözlemsel durum çalışmasının bir arada kullanıldığı karma yöntem iç içe desenine göre yürütülmüştür. Çalışma grubu, Ankara ilindeki bir devlet okulunda 7. Sınıfta öğrenim gören 53 deney ve 50 kontrol grubu öğrencisinden oluşmaktadır. Araştırmanın nicel verileri “Ortaokul Öğrencileri İçin Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği” ile nitel verileri ise “Etkinlik Kağıtları” ve “Odak Grup Görüşme Formu” kullanılarak toplanmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir.
Sonuçlar: Araştırma sonucunda, deney grubunda yürütülen argümantasyona dayalı sosyobilimsel durum temelli fen öğretiminin, öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin istatistiksel olarak anlamlı düzeyde artırdığı (p<.05) ayrıca, deney grubu öğrencilerinin uygulama süresince oluşturdukları argümanların kalitesinde istatistiksel olarak anlamlı ve düzenli bir artış gözlemlenmiştir (p <.001).

Keywords

Sosyobilimsel konular , Argümantasyon , Eleştirel düşünme , Fen öğretimi

The Effect of Argumentation-Based Science Instruction on Socio-Scientific Issues for Students’ Argumentation Quality and Critical Thinking Skills

Abstract

Purpose: The aim of this study was to examine in detail the effects of argumentation-based science instruction on socio-scientific issues for 7th grade students’ argumentation quality and critical thinking skills.
Method and Materials: The research was conducted using an embedded mixed-methods design, which combined a quasi-experimental (pre-test/post-test with a control group) design with an observational case study. The study group consisted of 53 students in the experimental group and 50 students in the control group, all of whom were 7th-graders at a public school in Ankara. Quantitative data were collected using the “Critical Thinking Disposition Scale for Middle School Students,” while qualitative data were gathered through “Activity Sheets” and a “Focus Group Interview Form”. The collected data were analyzed through content analysis.
Results: As a result of the study, the argumentation-based science instruction on socio-scientific issues implemented in the experimental group was found to have significantly improved the students’ critical thinking skills (p < .05). Furthermore, a statistically significant and consistent improvement was observed in the quality of arguments constructed by the experimental group throughout the implementation (p < .001).

Keywords

Argumentation , Critical thinking , Science education , Socio-scientific issues

References

• Aydın, S. (2021). Argümantasyon temelli uygulamaların 8. Sınıf öğrencilerinin sosyobilimsel konulara yönelik görüşlerine ve düşünme becerilerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi), Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Beyer, B. (1985). Critical thinking: What is it? Social Education, 49(4), 270-276.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Creswell, J.W. (1998). Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing Among Five Traditions. Thousand Oaks, California, USA.
• Creswell, J. W. & Plano Clark, V L. (2007). Desing and conducting mixed methods research. Thousand Oaks, California, USA.
• Demiral, U. & Cepni, S. (2018). Examining argumentation skills of preservice science teachers in terms of their critical thinking and content knowledge levels: An example using gmos. Journal of Turkish Science Education, 15(3), 128-152.
• Ennis, R. H. (1993). Critical thinking assessment. Theory into Practice, 32(3), 179-186.
• Erduran, S. & Jiménez-Aleixandre, M. P. (2007). Argumentation in science education: Perspectives from classroom-based research.
• Erduran, S., Simon, S. & Osborne, J. (2004). TAPping into argumentation: developments in the application of toulmin’s argumentpattern for studying science discourse. Science Education, 88(6), 915-933.
• Evren, Y. & Kaptan, F. (2018). Sosyobilimsel durum temelli öğretim yaklaşımının argümantasyon becerilerinin gelişimine katkısı: bir karma yöntem araştırması. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 37(1), 39-61.
• Fraenkel, J. R. & Wallen, N. E. (1990). How to design and evaluate research in education. Order Department, McGraw Hill Publishing Co.
• Gibbs, A. (1997). Focus groups in Social Research. Thousand Oaks.
• Greene, J. C. (2007). Mixed methods in social inquiry. John Wiley & Sons.
• Halpern, D. F. (1998). Teaching critical thinking for transfer across domains: Disposition, skills, structure training, and metacognitive monitoring. American Psychologist, 53(4), 449–455
• Jiménez-Aleixandre, M. P. and Erduran, S. (2007). Argumentation in science education: An overview. Springer, London, UK.
• Jiménez-Aleixandre, M. P., Bugallo Rodriguez, A. & Duschl, R. A. (2000). Doing the lesson or doing science: Argument in high school genetics. Science Education, 84(6), 757-792.
• K. Çağıltay & Y. Göktaş (2013). Öğretim teknolojilerinin temelleri: Teoriler, araştırmalar, eğilimler içinde (2. Baskı, ss. 193-217). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Kandemir, S. N. & Eğmir, E. (2020). Ortaokul öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile akademik özyeterlilikleri arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 9(4), 1775- 1798.
• Karampelas, K. (2023). Critical thinking in national primary science curricula. Eurasian Journal of Science and Environmental Education, 3(2), 51-60.
• Karcılı, I. (2022). Argümantasyon temelli sosyobilimsel konu öğretiminin 7. sınıf öğrencilerinin akademik başarılarına, argümantasyon düzeylerine, karar verme becerilerine ve karar verme stillerine etkisi. (Doktora Tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kılınçaslan, H. & Dökme, İ. (2022). Türkiye Kapsamında Fen Okuryazarlığı: Betimsel Bir İçerik Analizi. Trakya Eğitim Dergisi, 12(2), 911-925.
• Kolsto, S. D. (2001). Patterns in students’ argumentation confronted with a risk-focused socio-scientific issue. International Journal of Science Education, 28(14), 1689– 1716.
• Krueger, R. A. (1994). Focus groups: A practical guide for applied research. California: Sage.
• Kuhn, D. (2018). A role for reasoning in a dialogic approach to critical thinking. Topoi, 37(1), 121-128.
• Kutluca, Y. A., Çetin, P. S. & Doğan, N. (2014). Effect of content knowledge on scientific argumentation quality: Cloning context. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science and Mathematics Education, 8(1), 1-30.
• McNeill, K. L. & Krajcik, J. (2009). Synergy between teacher practices and curricular scaffolds to support students in using domain specific and domain general knowledge in writing arguments to explain phenomena. The Journal of the Learning Sciences, 18(3), 416-460.
• Meral, E. (2018). Argümantasyon tabanlı bilim öğrenme yaklaşımının öğrencilerin akademik başarılarına eleştirel düşünme eğilimlerine ve argüman oluşturma becerilerine etkisi. (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2013). İlköğretim kurumları fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018). İlköğretim kurumları fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB] (2024). İlköğretim kurumları fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Morgan, D. L. (1997). Focus groups as qualitative research (Vol. 16). Sage.
• National Research Council (NRC). (2012). National science education standards. National Academy Press.
• Okumuş, S. (2020). Argümantasyon destekli işbirlikli öğrenme modelinin akademik başarıya, eleştirel düşünme eğilimine ve sosyobilimsel konulara yönelik tutuma etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(2), 269-293.
• Osborne, J., Erduran, S. and Simon, S. (2004). Enhancing the quality of argumentation in school science. Journal of Research in Science Teaching, 41(10), 994–1020.
• Puig, B. and Jiménez-Alexandre, M. P. (2011). Different music to the same score: Teaching about genes, environment, and human performances. In T. D. Sadler (Ed). Socio scientific issues in the classroom: Teaching, learning and research, (pp 201–238). Springer, London, UK.
• Ratcliffe, M. & Grace, M. (2003). Science education for citizenship: Teaching socio scientific issues. McGraw-Hill Education (UK).
• Sadler, T. D. (2004). Informal reasoning regarding socio-scientific issues: A critical review of research. Journal of Research in Science Teaching, 41(5), 513–536.
• Sadler, T. D. & Dawson, V. (2011). Socio-scientific issues in science education: Contexts for the promotion of key learning outcomes. Second international handbook of science education, 799-809.
• Sadler, T. D. & Zeidler, D. L. (2005). Patterns of informal reasoning in the context of socioscientific decision making. Journal of Research in Science Teaching, 42(1), 112–138.
• Sevgi, Y. (2016). Gazete haberlerindeki sosyobilimsel konuların argümantasyon yöntemiyle tartışılmasının ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme, karar verme ve argümantasyon becerilerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sevgi, Y. & Şahin, F. (2017). The effects of discussion the socio-scientific subject in the newspaper based on argumentation 7th grades students’ critical thinking. Journal of Human Sciences, 14(1), 156-170.
• Simon, S. & Johnson, S. (2008). Professional learning portfolios for argumentation in school science. International Journal of Science Education, 30(5), 669-688.
• Solbes, J., Torres, N. & Traver, M. (2018). Use of socioscientific issues in order to improve critical thinking competences. Asia- Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 19(1), 1–22.
• Şen, M., Sungur, S. & Öztekin, C. (2024). Investigation of middle school students’ argumentation schemes in different argumentative orientations. Educatıon And Scıence, 219, 69–96.
• Tashakkori, A. & Creswell, J. W. (2007). Exploring the nature of research questions in mixed methods research. Journal Of Mixed Methods Research, 1(3), 207-211.
• Tekin, N., Aslan, O. & Yilmaz, S. (2020). Improving pre-service science teachers’ content knowledge and argumentation quality through socio-scientific ıssues-based modules: An Action Research Study. Journal of Science Learning, 4(1), 80-90.
• Tonus, F. (2012). Argümantasyona dayalı öğretimin ilköğretim öğrencilerinin eleştirel düşünme ve karar verme becerileri üzerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Topçu, M. S. (2008). Preservice science teachers’ informal reasoning regarding socioscientific issues and the factors influencing their informal reasoning. (Doctoral dissertation). Middle East Technical University Institute of Science.
• Topçu, M. S. (2017). Sosyobilimsel Konular ve Öğretimi (2. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Toulmin, S. (1958). The uses of argument. Cambridge University Press.
• Türkoguz, S. & Cin, M. (2013). Argümantasyona dayalı kavram karikatürü etkinliklerinin öğrencilerin kavramsal anlama düzeylerine etkisi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 155-173.
• Vassiliades, A., Bassiliades, N. & Patkos, T. (2021). Argumentation and explainable artificial intelligence: a survey. The Knowledge Engineering Review, 36, e5.
• Vieira, R. M., Tenreiro-Vieira, C. & Martins, I. P. (2011). Critical thinking: conceptual clarification and its importance in science education. Science Education International. 22(1), 43-54.
• Wijnen, F., Walma van der Molen, J. & Voogt, J. (2021). Primary school teachers’ attitudes toward technology use and stimulating higher order thinking in students: A review of the literature. Journal of Research on Technology in Education, 55(4), 544-567.
• Yapıcıoğlu, A. E. & Kaptan, F. (2018). Sosyobilimsel durum temelli öğretim yaklaşımının argümantasyon becerilerinin gelişimine katkısı: Bir karma yöntem araştırması. Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty, 37(1), 39-61.
• Döner, S. Y. & Demir, S. (2022). Ortaokul Öğrencileri İçin Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-30.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (10. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, H. İ. & Şensoy, Ö. (2011). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimi üzerine eleştirel düşünme becerilerini temel alan fen öğretiminin etkisi. Kastamonu Education Journal, 19(2), 523-540.
• Zohar, A. & Nemet, F. (2002). Fostering students’ knowledge and argumentation skills through dilemmas in human genetics. Journal of Research in Science Teaching: The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 39(1), 35-62.