LİSANS DÜZEYİNDE SOSYAL BİLGİLER EĞİTİMİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: ÖĞRETİM ELEMANLARININ GÖRÜŞLERİ

Yıl 2010, Cilt: 8 Sayı: 2, 297 - 332, 01.06.2010

Kaya Yılmaz

Öz

Bu çalışma, daha etkili bir sosyal bilgiler eğitimi için gerekli koşulların belirlenmesine yardımcı olmak amacıyla sosyal bilgiler eğitimcilerinin alanda gördükleri sorunları ve çözüm önerilerini ortaya koymaktadır. Nitel araştırma deseninin kullanıldığı bu çalışmada, amaçlı bir örneklem seçimi vasıtasıyla katılımcılar belirlenmiş ve katılımcıların görüşlerini elde etmek için veri toplama yöntemi olarak yarı yapılandırılmış bir görüşme protokolü kullanılmıştır. Araştırma verileri, verilerdeki gizli temaları tespit etmede etkili olan endüktif betimsel analiz ve sürekli karşılaştırma yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin analizi sonucunda, sosyal bilgiler eğitimi alanındaki sorunlar (1) eğitim sistemi ve politikası, (2) akademisyenler, (3) öğrenciler ve (4) öğrenme ortamı, eğitim araçları ve kaynaklara erişimle ilgili olmak üzere dört ana kategoride toplanmıştır. Akademisyenlerin alanda yaşanan problemlere ilişkin görüşleri ve bu problemlerin çözümü için ileri sürdükleri önerileri kendi görüşlerinden alıntı yapılarak açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

sosyal bilgiler eğitimi, ilköğretim, akademisyen görüşleri, eğitimsel sorunlar, program geliştirme

PROBLEMS CONFRONTING SOCIAL STUDIES EDUCATION AT TERTIARY LEVEL AND SUGGESTIONS FOR SOLUTIONS: ACADEMICIANS’ PERSPECTIVES

Öz

This research study explored social studies educators’ viewpoints on the problems and constraints
confronting social studies education at tertiary level in Turkey along with their suggestions for the
possible solutions of the problems in order to contribute to the effort aimed at enhancing the conditions
for the betterment of the social studies teaching and learning. The methods and procedures of qualitative
research design were used for carrying out the study. A purposeful sampling procedure was employed to
find and recruit the participants for the study. In-depth, semi-structured interviews were used as the main
method of data collection. Interview transcripts were analyzed through the strategies of constant
comparison and inductive qualitative data analysis which yielded four categories of problems as to the
(1) educational administration and policy, (2) social studies educators, (3) students, and (4) learning
environment, educational tools and access to resources. Participants’ views of the problems were
documented with the extracts from their own words.

Anahtar Kelimeler

social studies education, elementary education, academicians’ perspectives, educational problems, curriculum development

Kaynakça

• Akpınar, M. ve Ayvacı, H. Ş. (2003). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal bilimlerin temel disiplinlerine karşı tutumları. Milli Eğitim Dergisi, 158, 137-145
• Altunya, N. (2006). Gazi eğitim enstitüsü: Gazi orta öğretmen okulu ve eğitim enstitüsü (1926-1980). Ankara: Gazi Üniversitesi Yayını.
• Ata, B. (2005). Yeni sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programının ilköğretim 2005 sosyal bilgiler dersi (6, 7. Sınıflar) öğretim programı açısından değerlendirilmesi. İnternetten 19 Ağustos.2008 tarihinde elde edilmiştir: http://www.acikarsiv.gazi.edu.tr/dosya/sosyalbilgiler.doc.
• Aykaç, N. (2007). İlköğretim sosyal bilgiler dersi eğitim-öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 46- 73
• Barr, R.; Barth, J. L. ve Shermis, S. S. (1977). Defining social studies. Washington, D.C.: National Council for the Social Studies.
• Bay, E. T.; Nur, M. ve Gençdoğan, B. (2005). Üniversite öğrencilerin ders çalışma becerilerinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 94
• Charmaz, C. (2006). Constructing grounded theory: A practical guide through qualitative analysis. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Coffey, A., ve Atkinson, P. (1996). Making sense of qualitative data: complementary research strategies. Thousand Oaks, CA. Sage Publications.
• Çınar, O.; Teyfur, E. ve Teyfur, M. (2006). İlköğretim okulu öğretmen ve yöneticilerinin yapılandırmacı eğitim yaklaşımı ve programı hakkındaki görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(11), 47-64.
• Demircioğlu, İ. H. (2004). Tarih ve coğrafya öğretmenlerinin sosyal bilimler öğretiminin amaçlarına yönelik görüşleri (Doğu Karadeniz Bölgesi örneği). Bilig, 31, 71-84.
• Demircioğlu, İ. H. (2006). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal bilimler hakkındaki görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 161-172.
• Dewey, J. (1916). Democracy and education. New York: Free Press.
• Dönmez, C. (2003). Sosyal bilgiler programının (1998) değerlendirilmesi ve ders kitapları. İçinde: C. Şahin (Ed.), Sosyal Bilgiler Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu. Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık.
• Eraslan, L. (2004). Öğretmenlik mesleğine girişte Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) yönteminin değerlendirilmesi [Electronic version]. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. İnternetten 7 Mayıs 2008 tarihinden elde edilmiştir :www.insanbilimleri.com.
• Günden, S. (1995). Sosyal bilgiler öğretimine genel bir bakış: İlköğretim okullarında sosyal bilgiler öğretimi ve sorunları. Ankara: TED Yayınları.
• Gürsoy, H. (2003). Öğretmen yetiştirmede sorunlar ve öneriler. Çağdaş Eğitim Dergisi, 28(299), 28-35.
• Güven, İ. (2004). Qualitative study of perceptions of prospective social studies teachers towards school practices. Kuram ve Uygulamada Eðitim Bilimleri / Educational Sciences: Theory & Practice 4(2), 292-299.
• Kan, Ç. (2006). Etkili sosyal bilgiler öğretimi arayışı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 537-544.
• Kayabaşı, Y. (2007).Öğretimin değerlendirilmesinde güncel sorunlar ve sistemde yapılması mümkün düzeltmeler. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 537
• Marshall, C. ve Rossman, G. B. (1999). Designing qualitative research (3rd ed.). Thousand Oaks: Sage Publication.
• MEB [Milli Eğitim Bakanlığı]. (2009). 2009-1 Atama Dönemine İlişkin Basın Açıklaması İle Atama Yapılacak Alanlar, Taban Puanları ve Kontenjanları. 18 Şubat 2009 tarihinde elde edilmiştir: http://personel.meb.gov.tr (18.02.2009).
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd ed.). Thousand Oaks: Sage Publications.
• NCSS [National Council for the Social Studies]. (1993). Position statement: A vision of powerful teaching and learning in the social studies: Building social understanding and civic efficacy. Social Education 57(5), 213–23.
• Otluoğlu, R. ve Öztürk, C. (2002). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünler. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Öztürk, C. (1998). Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersine karşı tutumu. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1). Retrieved from http://egitimdergi.pamukkale.edu.tr/makale/sayi6.html
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research & evaluation methods (3rd ed.). Thousands Oaks: Sage Publications.
• Stenbacka, C. (2001). Qualitative research requires quality concepts of ıts own. Management Decision, 39(7), 551-555.
• Şahin, T. Y. (1997). İlköğretimde sosyal bilgiler derslerinde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Çağdaş Eğitim, 231, 41-43.
• Taş, M. A. (2004). Sosyal bilgiler öğretmenliği eğitimi program standartlarının belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 28-54.
• Tuncer, U. (1998). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretiminde karşılaşılan içerik ve öğrenme sorunları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6,(?) . İnternetten 25 Temmuz 2008‟de alınmıştır: http://egitimdergi.pamukkale.edu.tr/ .
• Yıldırım, A. (2004). Student assessment in high school social studies courses in Turkey: Teachers‟ and students‟ perceptions. International Review of Education, 50, 157-175.
• Yilmaz. K. (2008). Social studies teachers‟ views of learner-centrered instruction. European Journal of Teacher Education, 31(1), 35–53.
• Yilmaz, K. (2009). Democracy through learner-centered education: A Turkish perspective. International Review of Education, 55(1), 21-37.
• YÖK [Yükseköğretim Kurulu]. (1998). Eğitim fakültesi öğretmen yetiştirme lisans programları. http://www.yok.gov.tr/egitim/ogretmen/ogretmen_yetistirme_lisans/giris.doc. 25 Temmuz 2008‟de alınmıştır: