Suriye Krizine Neorealist Perspektifle Türkiye Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu’nun Yaklaşımı: 1957 & 2011 Krizleri

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 207 - 246, 06.01.2023

Ahmet Yavuz Gürler , Serap Yolcu Yavuz

https://doi.org/10.26513/tocd.1200982

Cited By: 3

Öz

Suriye krizi, günümüz Ortadoğu’sunda güç ilişkilerini etkileyen ve bölgesel/küresel etki oluşturan uzun yıllara dayanan bir sorundur. Coğrafi açıdan bulunduğu konum ve uluslararası yeraltı zenginlikleri yanında çeşitli kaynaklara ulaşım yolunda bulunması sebebiyle birçok devletin ilgisini çekmiştir. Başka bir ifadeyle, yaşanan krizler aslında devletlerin kendi çıkarları doğrultusunda aldığı kararlar ölçüsünde ortaya çıkmaktadır. Bu durumu şekillendiren en önemli husus, bölgedeki kaynaklara ulaşma çabası yanında uluslararası sistem özelinde 21. yüzyıl içinde süregelen sorunların birbiriyle içselleştiği bir olgu olmaktadır. Uluslararası sistem üzerinde var olan geçişken halin anlaşılmasında olayları irdelerken sadece var olan konjonktürel düzenden bir çıkarımda bulunmak yeterli değildir. Bu bağlamda öngörülen çalışma içerisinde Neorealist çerçeveyle özellikle benzer iki dönem aralığı olarak, Soğuk Savaş içerisinde 1957 Suriye Krizi ve Soğuk Savaş sonrasında 2011 Suriye Krizi seçilerek uluslararası sistemde var olan iki rekabet içindeki gücün yaklaşımlarını ele almak hedeflenmektedir. Çünkü bu iki kriz döneminde hem Türkiye Cumhuriyeti hem de Rusya Federasyonu (Soğuk Savaş döneminde SSCB) kendi çıkarlarını korumak isterken sorunların ortaya çıkma ve kalkma süreçlerini de etkilemektedirler. Çalışma ile Suriye meselesinin Türkiye-Rusya ilişkilerini hem uluslararası sistem açısından hem de Neorealist perspektifle bölgeye yönelik farklılıkları bakımından nasıl etkilediği ortaya konulmaya çalışılacaktır. Devletlerin birbirleriyle olan ilişkilerinde sadece salt bu kriz bağlamında değil diğer dünyadaki kriz noktalarında da esasında Neorealist bakış açısıyla bakıldığında çözülemeyen sorunlara dair nasıl çözüm önerileri getirilebileceği tartışılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Rusya, Suriye, 1957 Krizi, 2011 Krizi

Kaynakça

• Arı, Tayyar. “Realizm ve Neorealizm (Gerçekçilik ve Yeni Gerçekçilik)" içinde Uluslararası İlişkiler Kuramları I, ed. Tayyar Arı-Elif Toprak, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını, 2012.
• Ataç, Kaan Kutlu. “Soğuk Savaş Döneminde Türkiye-Rusya İlişkilerinde Suriye Boyutu 1957 Suriye Krizi”, içinde Türkiye ve Rusya İlişkilerinde Dinamikler Kuşku ile Komşuluk, der. Gencer Özcan, Evren Balta ve Burç
• Beşgül, Ankara: İletişim Yayınları, 2017.
• Baczko, Adam, Dorronsoro, Gilles ve Quesnay, Arthur. Suriye Bir İç Savaşın Anatomisi, İstanbul: İletişim Yayınları, 2018.
• Balcı, Ali ve Kardaş, Şaban. “Realizm”, içinde Uluslararası İlişkilere Giriş, ed. Şaban Kardaş-Ali Balcı, İstanbul: Küre Yayınları, 2014.
• Bostancı, Mustafa. “Türkiye’nin Ortadoğu Siyasetine Etkisi Bakımından 1957 Türkiye-Suriye Krizi”, Yeni Türkiye Dergisi, YTSAM, 84, 2016.
• Çağlar, Mehmet Turan. Yerelden Uluslararası Düzlemlere Suriye Krizinin Dönüşümü, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2020.
• Dagher, Sam. Assad or We Burn The Country, New York: Hachette Book Group, 2019. Ersoy, Eyüp. “Realizm”, içinde Uluslararası İlişkiler Teorileri, der. Ramazan Gözen, İstanbul: İletişim Yayınları, 2014.
• Fuller, Graham. Türkiye ve Arap Baharı, Ankara: Eksi Kitaplar, 2016.
• Gelvin, James. “Arap İsyanlarını Anlamak”, içinde Ortadoğu: Direniş, Devrim, Emperyalizm, der. Doğan Çetinkaya, İstanbul: İletişim Yayınları, 2016.
• Gerges, Fawaz. IŞİD Tarihi, İstanbul: Doruk Yayınları, 2019.
• Gönlübol, Mehmet ve Ülman. “Türk Dış Politikasının Yirmi Yılı 1945-1965”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 21, 1, 1966.
• Grieco, Joseph M. Grieco, “Realist Uluslararası Teorisi ve Dünya Siyaset Çalışması”, içinde Uluslararası İlişkiler Teorisinde Yeni Düşünce, ed. Michael Doyle ve G. John Ikenberry, Uluslararası İlişkiler Kütüphanesi, İstanbul: Beta Yayınları, 2015.
• Gürsoy, Poyraz, Büyük Güçlerin Suriye Planı, Ankara, Kripto Yayınları, 2016.
• Hersh, Seymour. “Kimin Sarini?”, içinde AKP’nin Suriye Savaşı, der. Hamide Yiğit, İstanbul: Tekin Yayınları, 2014.
• Hill, Christopher J., Syria On The Brink-US National Security and A Country In Turmoil, USA, Cade Publishing, 2019.
• İşyar, Ömer Göksel. Suriye Krizi ve Türk Dış Politikası, Uluslararası Politikanın Çözümlenemeyen Düğümü, Bursa: Sayda Yayınları, 2018.
• Kalkan, Yeldar Barış. Uluslararası İlişkiler Disiplininde Realist Paradigma, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2018.
• Karabulut, Bilal, Uluslararası İlişkiler (Kavramlar-Teoriler-Kurumlar), 1. Baskı, Barış Kitabevi, Ankara 2016,8. Kasapsaraçoğlu, Murat. “Siyasi Gerginlikten Ekonomik İş Birliğine: Soğuk Savaş Döneminde Türk-Rus İlişkileri (1945-1991)”, içinde Türkiye-Rusya İlişkileri, Dünü, Bugünü ve Yarını, ed. İlyas Topsakal-Alperen
• Kürşad Zengin, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2021.
• Kürkçüoğlu, Ömer. Türkiye’nin Arap Ortadoğu’suna Karşı Politikası (1945-1970), Ankara: Barış Kitap Yayınları.
• Matiç, Uğur. “Suriye’de Arap Baharı’nın Etkileri”, içinde Arap Baharı Sonrası Ortadoğu Bölgesel Dönüşümü ve Reaksiyonlar, ed. M. Cüneyt Özşahin ve Orhan Battır, İstanbul: Hiperlink Yayınları, 2019.
• Mearsheimer, John. The Tragedy of Great Power Politics, New York-London: W. W. Norton&Company, 2001. Önhon, Ömer, Büyükelçinin Gözünden Suriye, İstanbul: Remzi Kitabevi, 2021.
• Özbay, Müjde Aysun. “İran’ın Şii Hilal Projesi İddiası”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
• Polat, Doğan Safak. “Arap Baharı ve Suriye Savaşı”, içinde Uluslararası Politikada Suriye Krizi, ed. Hasret Çakmak-Caner Sancaktar-Zafer Yıldırım, İstanbul: Beta Yayınları, 2016.
• Posen, Barry, R. The Source of Military Doctrine, France, Britain, And Germany Between The World Wars, Ithaca-London, Cornell University Press, 1984.
• Powell, Robert. “Anarchy in International Relations Theory: The Neorealist-Neoliberal Debate”, International Organization, Vol. 28, No.2.
• Progonati, Erjada. Dört Vektörlü Rus Dış Politikası (2000-2020), Ankara: Barış Kitap Yayınları, 2021.
• Ratrout, Adel. “Rusya’nın Suriye’ye Yönelik Dış Politikası (2011-2018)”. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2019.
• Salık, Nuri. İki Darbe Arasında Türkiye’nin Suriye Politikası (1960-1980), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2020.
• Samoylov, Yaroslav. Rusya’nın Suriye Politikası, Ankara: Hitabevi Yayınları, 2018.
• Seale, Patrick. The Struggle For Syria, A Study of Post-War Arab Politics, 1945-1958, London: Oxford University Press, 1965.
• Serdar, İskender. “Neorealizm, Neoliberalizm, Konstruktivizm ve İngiliz Okulu Modellerinde Uluslararası Sistemsel Değişikliklere Bakış”, The Journal of Europe-Middle East Social Science Studies, Vol 1, Issue 1, July, 1025.
• Sever, Ayşegül. “The compliant ally? Turkey and the West in the middle east 1954-58”, Middle Eastern Studies, 1998.
• Snyder, Jack. Myths of Empire: Domestic Politics and International Ambition, Cornell Univesity Press, New York, 1991.
• Şahin, Kenan ve Cavlak, Çağla Mavruk. “Başarısız Bir Pan-Milliyetçilik Girişimi: Birleşik Arap Cumhuriyeti”, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 5 (16), 2018.
• Şahin, Türel Yılmaz. Uluslararası Politikada Orta Doğu, Ankara: Barış Kitap Yayınları, 2019. Taliaferro, Jeffrey W. “Security under Anarchy Defensive Revisited”, International Security, Volume 25, No. 3, Winter, 2001.
• Taştekin, Fehim, Suriye Yıkıl Git, Diren Kal!, İstanbul: İletişim Yayınları, 2015.
• Tellal, Erel. SSCB-Türkiye İlişkileri 1953-1964, Ankara: Siyasal Kitabevi, 2020.
• Viotti, Paul R. ve Kauppi, Mark V. “Realizm: Devlet ve Güç Dengesi”, çev. Zeynep Gözde Güven, içinde Uluslararası İlişkiler Teorisi, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara, 2016.
• Waltz, Kenneth. Man the State and War-A Theoretical Analysis, New York: Columbia University Press, 2001.
• Waltz, Kenneth. Theory of International Politics, Reading, Addison-Wesley, MA, 1979.
• Yıldırım, Zafer. “1957 Türkiye-Suriye Krizi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1996.