YENİ MEZUN ZİHİN ENGELLİLER ÖĞRETMENLERİNİN YAŞADIKLARI SORUNLARA VE MEZUN OLDUKLARI LİSANS PROGRAMINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 113 - 132, 20.01.2021

Serap Doğan , Meral Güven

https://doi.org/10.24315/tred.674265

Öz

Özel eğitim öğretmenliği lisans programından mezun olan özel eğitim öğretmenleri özel gereksinimli bireylerle çalışmaktadır. Özel eğitim öğretmenleri alanda çalışırken çeşitli sorunlar yaşamaktadır. Onların yaşadıkları sorunlar lisans eğitimleriyle de ilgilidir. Bu nedenle lisans programlarının daha güçlü, nitelikli ve yeterli hale gelmesi özel eğitim öğretmenlerinin mesleki süreçlerine katkı sağlayacaktır. Bu çalışmanın amacı zihin engelliler öğretmenliği lisans programından yeni mezun olan kişilerin mesleki süreçlerinde yaşadıklarına ilişkin deneyimleri ve mezun oldukları lisans programının mesleki deneyimlerini nasıl etkilediğine ilişkin görüşlerini incelemektir. Belirtilen amaç doğrultusunda 6 öğretmenle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmış ve bu görüşmeler içerik analiziyle çözümlenmiştir. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden fenomolojik desenle gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulguları zihin engelliler öğretmenlerinin mesleki süreçlerinde yaşadıkları olumlu ve olumsuz deneyimlerin lisans eğitimleriyle ilişkili olduğunu göstermektedir. Ayrıca lisans programındaki derslerin yalnızca ilgili anabilim dalındaki yetersizlik gruplarını kapsamaması ve uygulamalarla desteklenerek yürütülmesi gerektiği ortaya çıkan diğer bulgulardandır. Araştırma bulguları doğrultusunda farklı yetersizlik gruplarına yönelik derslerin arttırılması, kuramsal derslerin içeriğinin farklılaştırılarak yürütülmesi ve derslerin uygulama boyutunun arttırılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

özel eğitim öğretmeni, özel eğitim öğretmenliği lisans programı, program değişikliği, öğretmen yetiştirme

Kaynakça

• Alakuş, A. O. (2005). Öğretmen adaylarının okul deneyiminin kazandırdığı mesleki yeterliklere ilişkin algıları. Eğitim ve Bilim, 30(138), 3-9.
• Arslan, S., & Özpınar, İ. (2008). Öğretmen nitelikleri: ilköğretim programlarının beklentileri ve eğitim fakültelerinin kazandırdıkları. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 2(1), 38-63.
• Atanur Baskan, G., Aydın, A., & Madden, T. (2006). Türkiye’deki Öğretmen Yetiştirme Sistemine Karşılaştırmalı Bir Bakış. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 35-42.
• Babbie, E. (2013). The Pactice of Social Research (13th ed.). Australia: Wadsworth Cengage Learning.
• Billingsley, B. S., Bodkins, D., & Hendricks, M. B. (1993). Why special educators leave teaching: Implications for administrators. Case in Point, 7(2), 23–38.
• Billingsley, B., Carlson, E., & Klein, S. (2004). The working conditions and induction support of early career special educators. Exceptional Children, 70(3), 333-347.
• Bogdan, R. C., & Biklen, S. K. (2009). Research for education: An ıntroduction to theories and methods. Boston, MA: Allen and Bacon.
• Boyer, L., & Lee, C. (2001). Converting challenge to success: Supporting a new teacher of students with autism. The Journal of Special Education, 35(2), 75-83.
• Brantlinger, E., Jimenez, R., Klingner, J., Pugach, M., & Richardson, V. (2005). Qualitative studies in special education. Exceptional Children, 71(2), 195-207.
• Brownell, M. T., Sindelar, P. T., Kiely, M. T., & Danielson, L. C. (2010). Special education teacher quality and preparation: Exposing foundations, constructing a new model. Exceptional Children, 76(3), 357-377.
• Büyükalan Filiz, S., Celik Sahin, A., Tufan, S., & Karaahmetoglu, B. (2018). The opinions of faculty members about noncategorical special education program. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi-Hacettepe Unıversıty Journal of Educatıon, 33(3), 763-775.
• Celep, C. (2004). Meslek olarak öğretmenlik. Cevat Celep (Ed.), Meslek olarak öğretmenlik içinde (s. 23-48). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Cornelius, K. E., & Sandmel, K. N. (2018). Early career special education teachers perceived value of being mentored by general education teachers. The Journal of Special Education Apprenticeship, 7(3), 1-20.
• Çakır, M., Ogan Bekiroğlu, F., İrez, S., Kahveci, A., & Şeker, H. (2010). Fakülte-okul işbirliği modelinin değerlendirilmesi: uygulama öğretmenlerinin görüşleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 31, 69-81.
• Darling-Hammond, L. (2006). Constructing 21st-century teacher education. Journal of teacher education, 57(3), 300-314.
• Darling-Hammond, L., & Youngs, P. (2002). Defining “highly qualified teachers”: What does “scientifically-based research” actually tell us? Educational researcher, 31(9), 13-25.
• Dedeoğlu, S., Durali, S., & Tanrıverdi Kış, A. (2004). Özel eğitim bölümü zihin engelliler öğretmenliği anabilim dalı 3., 4. sınıf öğrencileri ve mezunlarının kendi bölüm programları, öğretmen yetiştirme ve eğitim fakülteleri ile ilgili düşünce ve önerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(01), 47-55.
• Ellis, V., & Childs, A. (2019). Innovation in teacher education: Collective creativity in the development of a teacher education internship. Teaching and Teacher Education, 77, 277-286.
• Ergenekon, Y. (2004). İşe yeni başlayan zihin özürlüler öğretmenlerinin mesleksel sorunlarının belirlenmesi ve bu sorunları gidermeye yönelik önerilerin geliştirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Ergenekon, Y., Özen, A., & Batu, E.S. (2008). Zihin engelliler öğretmenliği adaylarının öğretmenlik uygulamasına ilişkin görüş ve önerilerinin değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 8(3), 857‐891.
• Ergul, C., Baydik, B., & Demir, S. (2013). Opinions of ın-service and pre-service special education teachers on the competencies of the undergraduate special education programs. Educational Sciences: Theory and Practice, 13(1), 518-522.
• Erişti, B.(2008). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Ferhan Odabaşı (Ed.), Öğretmenlikte mesleki gelişim içinde (s. 1-26). Eskişehir: Açıköğretim Yayınları.
• Flowerday, T., & Schraw, G. (2000). Teacher beliefs about instructional choice: A phenomenological study. Journal of Educational Psychology, 92(4), 634.
• Goldhaber, D. (2016). In schools, teacher quality matters most: today's research reinforces Coleman's findings. Education Next, 16(2), 56-63.
• Gül, G. (2004). Birey, toplum, eğitim ve öğretmen. HAYEF: Journal of Education, 1(1), 223-236.
• Hammerness, K. (2006). From coherence in theory to coherence in practice. Teachers College Record. 108(7), 124-165.
• Heckaman, K. A., Ernest, J. M., & Scheffler, A. J. (2018). Special education teacher candidates' use of evidence-based practices and their ımpact on student learning. SRATE Journal, 27(2), 26-33.
• Herbert, S., & Hobbs, L. (2018). Pre-service teachers’ views of school-based approaches to pre-service primary science teacher education. Research in Science Education, 48, 777-809.
• Hofman, R. H., & Dijkstra, B. J. (2010). Effective teacher professionalization in networks?. Teaching and Teacher education, 26(4), 1031-1040.
• Hopkins, D., & Stern, D. (1996). Quality teachers, quality schools: International perspectives and policy implications. Teaching And Teacher Education, 12(5), 501-517.
• Kaplan Sayi, A. (2018). Teachers' views about the teacher training program for gifted education. Journal of Education and Learning, 7(4), 262-273.
• Karasu, N., Aykut, Ç., & Yılmaz, B. (2014a). Zihin engellilerin eğitimi anabilim dalı öğretmen yetiştirme programı üzerine öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(4), 129-142.
• Karasu, N., Aykut, Ç., Yılmaz, B. (2014b). Zihin engelliler öğretmenlerinin hizmet içi eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15 (01), 41-56.
• Konstantopoulos, S., & Chung, V. (2011). The persistence of teacher effects in elementary grades. American Educational Research Journal, 48(2), 361-386.
• Kozikoğlu, İ., & Senemoğlu, N. (2018). Mesleğe yeni başlayan öğretmenlerin karşılaştıkları güçlükler: Nitel bir çözümleme. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, Journal of Qualitative Research in Education, 6(3), 341-371.
• Kozikoğlu, İ., & Soyalp, H. (2018). Aday öğretmenlerin, danışman öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin aday öğretmen yetiştirme programına yönelik görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(4), 934-952.
• Laczko-Kerr, I., & Berliner, D. C. (2002). The effectiveness of “Teach for America” and other under-certified teachers on student academic achievement: A case of harmful public policy. Educational Policy Analysis Archives, 10(37), 55.
• Ludlow, B. L. (2001). Technology and teacher education in special education: Disaster or deliverance?. Teacher Education and Special Education, 24(2), 143-163.
• MEB (2015). Özel Eğitim Öğretmeni Özel Alan Yeterlik Çalıştayı. 15 Mart 2019 tarihinde https://oygm.meb.gov.tr/www/ozel-egitim-ogretmeni-ozel-alan-yeterlik-calistayi/icerik/279 adresinden alınmıştır. MEB (2017). Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri. 15 Mart 2019 tarihinde http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_yyretmenlyk_mesleyy_genel_yeterlyklery.pdf. adresinden alınmıştır.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation. San Francisco: Jossey-Bass.
• Neuendorf, K. A. (2002). The content analysis guidebook. California: SAGE Publications.
• Osarenren-Osaghae, R. I., & Irabor, Q. O. (2018). Educational policies and programmes ımplementations: a case study of education funding, universal basic education (UBE) and teacher education. International Journal of Educational Administration and Policy Studies, 10(8), 91-102.
• Özer, Z. (1995). Anadolu üniversitesi eğitim fakültesi zihin engellilerin öğretmenliği programı' nın içerik ögesinin mezun görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3th ed.). California: SAGE Publications.
• Şişman, M. (1999). Öğretmenliğe giriş. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Ulay, G. (2018). Özel eğitim öğretmenliği lisans programının zihin engelliler öğretmenliği yeterlikleri açısından incelenmesi (Sakarya ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Üstüner, M. (2004). Geçmişten günümüze türk eğitim sisteminde öğretmen yetiştirme ve günümüz sorunları. İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 38.
• Van Maele, D., & Van Houtte, M. (2009). Faculty trust and organizational school characteristics: An exploration across secondary schools in Flanders. Educational Administration Quarterly, 45(4), 556-589.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin yayıncılık.
• YÖK (2018). Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. 15 Mart 2019 tarihinde https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans Programlari/AA_Sunus_%20Onsoz_Uygulama_Yonergesi.pdf. adresinden alınmıştır.
• Ysseldyke, J. & Marston, D. (1998). Functional and noncategorical ıdentification and ıntervention in special education.
• Reschly, Tilly, Grimes (Eds.). Origins of categorical special education services in schools and a rationale for changing them içinde (s. 1-14). Des Moines: Iowa Department of Education.
• Yücesoy-Özkan, Ş., Öncül, N., Çolak, A., Acar, Ç., Aksoy, F., Bozkuş-Genç, G., & Çelik, S. (2019). Zihin engelliler öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersine ve uygulama okullarına ilişkin beklentilerinin belirlenmesi. İlköğretim Online, 18(2), 808-836.
• Zeichner, K., Payne, K. A., & Brayko, K. (2015). Democratizing teacher education. Journal of Teacher Education, 66(2), 122-135.