TÜRKİYE KAPSAMINDA FEN OKURYAZARLIĞI: BETİMSEL BİR İÇERİK ANALİZİ

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 911 - 925, 30.05.2022

Handan Kılınçaslan , İlbilge Dökme

https://doi.org/10.24315/tred.943835

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada, fen okuryazarlığı ile ilgili Türkiye’de gerçekleştirilen araştırmaların mevcut durum tespitinin sağlanması ve bu alandaki eksikliklere ilişkin önerilerin sunulması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Google Akademik arama motoru, DergiPark, EBSCOhost, ERIC, SPRINGER ve TÜBİTAK Ulakbim veri tabanları ile ulaşılan amaca uygun 44 makale; yıllar, konular, araştırma yöntem ve desenler, veri toplama araçları, örneklem türleri ve büyüklükleri, örnekleme yöntemleri ve veri analiz yöntemleri başlıkları altında incelenmiştir. Çalışmada içerik analizi yöntemlerinden betimsel içerik analizi kullanılmıştır. Verilerin analizi betimsel istatistik teknikleri kullanılarak sunulmuştur. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre Türkiye’de fen okuryazarlığına ilişkin çalışmaların 2004 yılı itibari ile başladığı, özellikle 2012 yılında artış göstererek günümüze kadar devam ettiği belirlenmiştir. Bu çalışmaların daha çok öğretmen adayları ile yürütüldüğü tespit edilmiştir. Fen okuryazarlık düzeyini ve fen okuryazarlığı ile farklı değişkenler arasındaki ilişkiyi tespit etmek için yapılan çalışmaların yoğun olduğu görülmüştür. Bu çalışmalarda en çok nicel yöntemler ve dolayısıyla nicel veri toplama araçlarının kullanıldığı, veri analiz yöntemi olarak en fazla t-testinin uygulandığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu verilerin fen okuryazarlığı ile ilgili yapılacak çalışmalara yön verici bir kaynak olabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Fen okuryazarlığı, betimsel içerik analizi, fen bilimleri eğitimi.

Kaynakça

• Akaydın, Ş., ve Çeçen, M. A. (2015). Okuma Becerisiyle İlgili Makaleler Üzerine Bir İçerik Analizi. Eğitim ve Bilim, 183-198.
• Akengin, H., ve Sirin, A. (2013). A comparative study upon determination of scientific literacy level of teacher candidates. Educational Research and Reviews, 8(19), 1882-1886.
• Aslan, O., Yalçın, N., ve Taşar, F. (2009). Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Bilimin Doğası Hakkındaki Görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 1-8.
• Babur, A., Kiper, A., Çukurbaşı, B., Özer, E. A., Tonbuloğlu, İ., Küçük, Ş., Horzum, M. B. (2016). 2009-2013 Yılları Arasında Uzaktan Eğitim Dergilerinde Yayınlanan Makalelerin Yöntemsel Açıdan İncelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 123-140.
• Bacanak, A., Değirmenci, S., Karamustafaoğlu, S., ve Karamustafaoğlu, O. (2011). E-Dergilerde Yayınlanan Fen Eğitimi Makaleleri:Yöntem Analizi. Journal of Turkısh Science Education, 119-132.
• Baltacı, A. (2018). Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. Journal of Bitlis Eren University Institute of Social Sciences, 231-274.
• Baştürk, S., ve Taştepe, M. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Vize Yayıncılık, 129-159.
• Bybee, R. (1997). Achieving scientific literacy: From purposes to practices. Portsmouth, NH:Heinemann
• Cansiz, M., ve Türker, N. (2011). Scientific literacy investigation in science curricula: The case of Turkey. Western Anatolia Journal of Educational Sciences,359-366.
• Cansız, N., ve Cansız, M. (2019). Evaluating Turkish science curriculum with PISA scientific literacy framework. Turkish Journal of Education, 8(3), 217-236.
• Çakıcı, Y. (2012). Exploring Turkish Upper Primary Level Science Textbooks' Coverage of Scientific Literacy Themes. Eurasian Journal of Educational Research, 49, 81-102.
• Çalık, M., ve Sözbilir, M. (2014). İçerik Analizinin Parametreleri. Education and Science, 33-38.
• Çelik, C., ve Can, S. (2017). Intercultural Adaptation and Validity Study: Universal Science Literacy Scale (USLS). Universal Journal of Educational Research, 5(12), 2125-2136.
• Dani, D. (2009). Scientific Literacy and Purposes for Teaching Science: A Case Study of Lebanese Private School Teachers . International Journal of Environmental ve Science Education, 289-299 .
• Dinçer, S. (2018). Content Analysis in for Educational Science Research: Meta-Analysis, Meta-Synthesis, and Descriptive Content Analysis. Bartın University Journal of Faculty of Education, 176-190.
• Doğan, Y., ve Yılmaz, M. (2013). Yapılandırmacı programın öğrencileri fen ve teknoloji okuryazarı yapma rolü ve programın uygulanmasına ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(23), 119-129.
• Dombaycı, M. A., ve Ercan, O. (2017). Öğretmen Adaylarının Bilimsel Okuryazarlık Düzeyleri ve Bilimsel Araştırmaya Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1265-1284.
• Erişti, D. B. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Göktaş, Y., Küçük, S., Aydemir, M., Telli, E., Arpacık, Ö., Yıldırım, G., ve Reisoğlu, İ. (2012). Türkiye’de Eğitim Teknolojileri Araştırmalarındaki Eğilimler: 2000-2009 Dönemi Makalelerinin İçerik Analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 177-199.
• Gülmez, D., ve Yavuz, M. (2016). Eğitim Liderliği ve Yönetimi Kapsamında 2012 Yılında Yayınlanmış Olan Makalelerin Amaç ve Yöntem Bakımından Değerlendirilmesi. Elementary Education Online, 318-329.
• Holbrook, J., ve Rannikmae, M. (2009). The Meaning of Scientific Literacy. International Journal of Environmental ve Science Education, 275-288.
• Karaman, P., ve Karaman, A. (2016). Fen bilimleri öğretmenlerinin yenilenen fen bilimleri öğretim programına yönelik görüşleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 243-269.
• Kartal, S. K., ve Kutlu, Ö. (2017). Identifying the Relationships between Motivational Features of High and Low Performing Students and Science Literacy Achievement in PISA 2015 Turkey. Journal of Education and Training Studies, 5(12), 146-154.
• Keskin, F., ve Çam, A. (2019). Yaşam temelli REACT stratejisinin altıncı sınıf öğrencilerinin akademik başarısına ve fen okuryazarlığına etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (49), 38-59.
• Keskin, H., Tezel, Ö., ve Acat, M. B. (2016). Ortaokul öğrencilerinin fen ve teknoloji dersine ilişkin bilimsel okuryazarlık seviyeleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 47, 1-18.
• Kılıç, G. B., Haymana, F., ve Bozyılmaz, B. (2010). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programı’nın bilim okuryazarlığı ve bilimsel süreç becerileri açısından analizi. Eğitim ve Bilim, 33(150).
• Kömek, E., Yagiz, D., ve Kurt, M. (2015). Analysis According to Certain Variables of Scientific Literacy among Gifted Students That Participate in Scientific Activities at Science and Art Centers. Online Submission, 3(1), 1-12.
• Laugksch, R. C. (2000). Scientific Literacy: A Conceptual Overview. Science Education, 71-94.
• Lederman, N. G., Lederman, J. S., ve Antink, A. (2013). Nature of Science and Scientific Inquiry as Contexts for the Learning of Science and Achievement of Scientific Literacy. International Journal of Education in Mathematics, Science and Technology, 138-147.
• Liu, X. (2009). Beyond Science Literacy: Science and the Public. International Journal of Environmental ve Science Education, 301-311 .
• MEB. (2005). İköğretim Fen ve Teknoloji Dersi; 4-5. Sınıflar Öğretim Programı. Ankara: Mili Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2013). İlköğretim Kurumları (İlkokullar ve Ortaokullar) Fen Bilimleri Dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Memi̇ş, E, Bozkurt, R, Cevi̇zci̇, E, Avunç, F, Öğretmen, B. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Karar Verme Stratejisi ve Fen Okuryazarlık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 5 (4), 16-30. OECD. (2019). PISA 2018 assessment and analytical framework. Paris: OECD Publishing.
• Ozan, Ü., ve Benzer, S. (2018). Bilim Uygulamaları Dersi Öğrencilerinin Fen Okuryazarlığı-Fene Yönelik Tutumları ve Öğretmenlerin Ders Hakkındaki Görüşleri. Dicle University Journal of Ziya Gokalp Education Faculty, (34).
• Özbek, G., Çelik, H., Ulukök, Ş., ve Sarı, U. (2012). 5E ve 7E öğretim modellerinin fen okur-yazarlığı üzerine etkisi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(3), 190-201.
• Sağlam, M., Türkmen, H., ve Pekmez, E. (2016). Prospective Science Teachers’ Understanding of Scientific Literacy: A Case Study Survey Research. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science and Mathematics Education, 10 (2), 46-64.
• Şahin, F., ve Ateş, S. (2018). Ortaokul Öğrencilerine Yönelik Bilimsel Okuryazarlık Ölçeği Adaptasyon Çalışması. Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty, 38(3).
• Şahin, F., ve Ateş, S. (2020). Yedinci Sınıf Öğrencilerinin Bilimsel Okuryazarlık Düzeyi ile Bazı Bilişsel Değişkenler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Eğitim ve Bilim, 45(203).
• Şahin, R., Sanalan, V., Bektaş, Ö., ve Kaygısız, Y. (2010). Ebeveynlerin fen okuryazarlık düzeylerinin ilköğretim 7. Sınıf öğrencilerinin fen ve teknoloji dersi başarılarına etkisi. Erzincan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(1), 125-143.
• Şendil, C., ve Çelik, C. (2019). Fen bilgisi öğretmen adaylarının Türkiye istatistiki bölge birimlerine göre evrensel fen okuryazarlık düzeyi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 112-133.
• Sicimoğlu, B. (2020). 7. Sınıf Öğrencilerinin Bilimsel Okuryazarlık Düzeylerinin Sosyobilimsel Konu Temelli İnformal Akıl Yürütme Düzeylerine Göre İncelenmesi: Bir Karma Yöntem Araştırması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 52(52), 137-158.
• Şimşek, C. L., ve Belhan, Ö. (2012). Bilim-Fen ve Teknoloji Kulübü’nün Öğrencilerin Fen ve Teknoloji Okuryazarlığına ve Fene Yönelik Tutumlarına Etkisi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 100-120.
• Tanrıverdi, B., ve Apak, Ö. (2013). Görsel Okuryazarlık Üzerine Bir İçerik Analizi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 267-293.
• Tatli, E., ve Şahin, F. (2020). Bilim kurgu filmlerinin fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlıklarına ve bilime yönelik tutumlarına etkisinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (53), 488-514.
• Teki̇n, N, Aslan, O, Yağız, D. (2016). Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Bilimsel Okuryazarlık Düzeyleri ve Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin İncelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (1), 23-50.
• Tezel, Ö., ve Tezgören, I. (2019). Sekizinci sınıf öğrencilerinin bilimsel okuryazarlık düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim Dergisi, 4(2), 68-84.
• Turgut, H., ve Fer, S. (2006). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık yeterliklerinin geliştirilmesinde sosyal yapılandırmacı öğretim tasarımı uygulamasının etkisi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (24), 205-229.
• Yılmaz, B. (2002). Konu, ülke orijini ve dil dağılımı açısından atıf dizinleri (SCI ve SSCI). Bilim ve Ütopya, 47-51.
• Yılmaz, F., Sünkür, M. Ö., ve İlhan, M. (2012). A comparison of physical events learning area acquisitions in primary school science and technology curriculum and physics curriculum acquisitions in terms of scientific literacy. Elementary Education Online, 11(4).