Matematik Öğretmeni Adaylarının Özdüzenlemeli Öğrenme Ortamları İçin Geliştirdikleri Matematiksel Problemler

Year 2025, Volume: 15 Issue: Özel Sayı, 247 - 287, 30.05.2025

Yeliz Özkan Hıdıroğlu , Çağlar Naci Hıdıroğlu

https://doi.org/10.24315/tred.1630806

Abstract

Bu araştırmanın amacı, matematik öğretmeni adaylarının özdüzenlemeli öğrenme ortamları için geliştirdikleri matematiksel problemlerin incelenmesidir. Nitel araştırma yöntemlerinden biri olan durum çalışması şeklinde yürütülen bu araştırma, matematik öğretmeni adaylarının özdüzenlemeli öğrenme ortamları için tasarladıkları matematiksel problemlerin belli kriterler çerçevesinde değerlendirilmesini içerdiği için iç içe geçmiş çoklu durum çalışmasıdır. Araştırmanın katılımcılarını matematik eğitiminde özdüzenleme dersini almış gönüllü 15 matematik öğretmeni adayı oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri, matematik öğretmeni adaylarının özdüzenlemeli öğrenme ortamı geliştirme süreçlerini içeren video çözümlemeleri, özdüzenlemeli öğrenme ortamları için geliştirilmiş matematiksel problemlerin ve çözümlerinin son hallerini içeren yazılı veya dijital dokümanlardır. Verilerin analizinde, Zimmerman’ın (2000) özdüzenleme kuramsal çerçevesi dikkate alınarak Strauss ve Corbin’in (1990) kuramsal çerçeveye bağlı içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Bu boyutlar, (1) ön düşünme, (2) performans/ iradesel kontrol ve (3) öz yansıtmadır. Çalışmada özdüzenlemeli öğrenme ortamlarındaki matematiksel problemler (1) problemin yapısı ve (2) problemin uygulanışı olmak üzere iki farklı boyutta ele alınmaktadır. (1) Problemin yapısı dikkate alınırsa; özdüzenlemeli öğrenme ortamlarında kullanılacak matematiksel problemler açık uçlu problemler olmalı (çok değişkenli yapı), gerçek yaşam bağlamından ortaya çıkmalı (gerçekçi veya günlük yaşamdan), ilgi çekici olmalı, zorlayıcı olmalı, 21. yy. becerilerini desteklemeli ve farklı disiplin/gösterim şekillerini açığa çıkarmalıdır. Problemin uygulanışı dikkate alındığında ise; özdüzenlemeli öğrenme ortamlarında kullanılacak matematiksel problemler süreçte sorgulamaya fırsat vermeli [öğrenci merkezli olmalı, düşündüren öğretmen ve düşünen öğrenciler ile uygulanmalı, esnek düşünmeyi sağlamalı], problem çözme sürecine uygun ilerlemeyi önemsemeli, işbirlikli öğrenmeyi desteklemeli, öz/grup içi/gruplar arası değerlendirmeleri açığa çıkarmalı ve teknoloji entegrasyonunu sağlamalıdır.

Keywords

Özdüzenlemeli öğrenme, özdüzenleme, matematiksel problem, matematik öğretmeni adayı

References

• Aydoğdu, M. Z. (2024). Öğretmen adaylarının kurulan matematik problemlerini değerlendirme kriterlerinin incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi,14(1), 427-441.
• Baki, A. (2014). Kuramdan uygulamaya matematik eğitimi. Harf Eğitim Yayıncılığı.
• Bandura, A. (1989). Human agency in social cognitive theory. American psychologist, 44(9), 1175. Boaler, J. (2021). Mathematical mindsets: Unleashing Students' potential through creative math, Inspiring messages, and innovative teaching. Jossey-Bass.
• Cai, J., Hwang, S., Jiang, C. & Silber, S. (2015). Problem-posing research in mathematics education: some answered and unanswered questions. In F. M. Singer, N. F. Ellerton & J. Cai (Eds.), Mathematical problem posing: from research to effective practice (pp.3-34). Springer
• Carol, T. (2009). The push for pull; inventory-crunched retailers are asking consumers tochoose the products they want. But what we say we like isn’t always what we buy. TheGlobe and Mail.
• Chapman, O. (2012). Challenges in mathematics teacher education. Journal of Mathematics Teacher Education, 15, 263–270.
• Corel, J. L. (1975). The postnatal development of the human cerebral cortex. Harvard University Press. Daniels, D. (2002). Metacognition and reflection. Educational Psychology. http://dennisgdaniels.com/tikiindex.php?page=Metacognition%20and%20Reflection adresinden 28. 01. 2025 tarihinde alınmıştır.
• Desoete, A., Roeyers, H. & Buysse, A. (2001). Metacognition and mathematical problem solving in grade 3. Journal of Learning Disability, 34(5), 435–449.
• English, L. D. (1997). The development of fifth-grade children’s problem-posing abilities. Educational Studies in Mathematics, 34, 183-217.
• English, L. D. (2008). Mathematical modeling: Linking mathematics, science, and the arts in the elementary curriculum. In B. Sriraman, C. Michelsen, & A. Beckmann, & V. Freiman (Eds.), Proceedings of the second international symposium on mathematics and its connections to the arts and sciences. (MACAS2, pp. 5-36). University of Southern Denmark Press.
• Fisher, R. (2005). Teaching children to think. Nelson Thornes.
• Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitivedevelopmental inquiry. American Psychologist, 34, 906-911.
• Flavell, J., (1987). Speculations about the nature and development of metacognition. In Weinert, F.E. & Kluwe, R.H. (Eds). Metacognition, motivation and understanding. Hillsdale.
• Hıdıroğlu, Ç. N. (2018). Üstbiliş kavrama ve problem çözme sürecinde üstbilişin rolüne eleştirel bakış. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 87-103.
• Hıdıroğlu, Ç. N., & Bukova Güzel, E. (2016). Teknoloji destekli ortamda matematiksel modelleme sürecindeki bilişsel ve üst bilişsel eylemler arasındaki geçişler. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi. 10(1), 313-350.
• Hošpesová, A. & Tichá, M. (2015) Problem posing in primary school teacher training. In F.M. Singer, N. F. Ellerton, & J. Cai (Eds.), Mathematical Problem Posing (pp. 433-447). Springer, New York, NY.
• Huttenlocher, P. R. (2002). Neural plasticity: The effects of environment on the development of the cerebral cortex. Harvard University Press. International Technology Education Association (ITEA/ITEEA). (2009). The overlooked STEM imperatives: Technology and engineering. Reston, VA: Author.
• Kramarski, B. (2004). Making sense of graphs: Does metacognitive instruction make a difference on students’ mathematical conceptions and alternative conceptions. Learning and Instruction, 14, 593-619.
• Lee, J. (1999). Problem-based learning: A Decision model for problem selection, 21st National Convention of the Association for Educational Comminacations and Technology, February 10-14, Houston.
• Liljedahl, P. (2020). Building thinking classrooms in mathematics (Grades K-12): 14 Teaching practices for enhancing learning. Corwin Press Inc.
• Lavy, I. (2015). Problem-posing activities in a dynamic geormetry environment: when and how. In F. M. Singer, N. F. Ellerton & J. Cai (Eds.), Mathematical problem posing: from research to effective practice (pp. 393-410). New York: Springer.
• Mason, R. O., & Mittroff, J. J. (1981). Challenging strategic planning assumptions. John Wiley.
• Miles, M.B. & Huberman A.M. (1994). Qualitative data analysis. (second edition), Sage Publication.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2024). Ortaokul Matematik Dersi Öğretim Programı. https://mufredat.meb.gov.tr/
• O’Neil, H. F. Jr., & Brown, R. S. (1998). Differential effects of question formats in math assessment on metacognition and affect. Applied Measurement in Education, 11(4), 331-351.
• Örnek, T., & Soylu, Y. (2021). A model design to be used in teaching problem posing to develop problem-posing skills. Thinking Skills and Creativity, 41, 100905.
• Pierce, W. (2003). Metacognition: Study strategies, monitoring, and motivation, 28.01.2025 tarihinde http:// academic.pgcc.edu/~wpeirce/MCCCTR/metacognition.htm adresinden alınmıştır.
• Pintrich, R. R. (2000). The role of goal orientation in self-regulated learning. In Boekaerts, M., Pintrich, P. R., ve Zeidner, M. (Eds.), Handbook of Self- regulation, (pp. 451-501). San Diego, CA: Academic Press.
• Schraw, G. & Moshman, D. (1995). Metacognitive theories. Educational Psychological Review, 7, 351-371 Schunk, D. H. (2012). Learning theories: An educational perspective. Upper Saddle River, New Jersey: Prentice Hall.
• Senemoğlu, N. (2018). Gelişim öğrenme ve öğretim. Anı Yayıncılık.
• Stein, M. K., Smith, M. S., Henningsen, M. A.& Silver, E. A. (2000). Implementing standards-based mathematics instructions: A Casebook for professional development. Teachers College.
• Stigler, J.W., Gallimore, R., & Hiebert, J. (2000). Using video surveys to compare classrooms and teaching across cultures: Examples and lessons from the TIMSS video studies. Educational Psychologist, 35, 87–100.
• Stoyanova, E. & Ellerton, N. F. (1996). A framework for research into students’ problem posing. In P. Clarkson (Ed.), Technology in mathematics education (pp. 518–525). Mathematics Education Research Group of Australasia.
• Strauss, A. L & Corbin, J. (1990). Basic of qualitative research: Grounded theory procedures and tecniques. Sage.
• Tichá, M & Hošpesová, A. (2013) Developing teachers' subject didactic competence through problem posing. Educational Studies in Mathematics, 83(1), 133-143.
• Watanabe, S. (2009). Algebraic geometry and statistical learning theory. Cambridge University Press.
• Winne, P.H., & Hadwin, A.F., (1998). Studying as self-regulated learning. In D. J. Hacker, J. Dunlosky, & A. C. Graesser (Eds.), Metacognition in educational theory and practice (pp. 277–304). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Yavuz, İ. ve Bilgeç, İ. (2016). Açık uçlu sorularla yapılan matematik sınavlarının ölçme ve değerlendirilmesinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5, 183-193.
• Yazgan, Y. & Arslan, Ç. (2017). Matematiksel sıra dışı problem çözme stratejileri ve örnekleri. Pegem Akademi.
• Yin, R.K. (2003). Case study research: Design and methods. Sage Publications.
• Zimmerman, B. J. (2000). Attaining self-regulation: A social cognitive perspective. In M.Boekaerts, P. R. Pintrich, & M. Zeidner (Eds.), Handbook of self-regulation, (pp.13-39). London: Elsevier Academic Press.)