REFLECTIONS OF WESTERNIZATION MOVEMENT ON OTTOMAN-TURKISH MUSIC IN THE 19TH CENTURY

Yıl 2014, Cilt: 181 Sayı: 181, 31 - 50, 01.02.2014

Gözde ÇOLAKOĞLU Sarı

Öz

The court, which was the center of the Ottoman Empire, was not only the center of the state but it was the center of art as well. After the Ottomans had enlarged its territories to rule over three continents and the state power and authority reached its peak position, the music of the court acquired its own identity. The music tradition finding its roots back in the courts of Timur and Herat developed its own style and aesthetic firstly in the Tulip Era, and then formed its own identity under the rule of Selim III. The effects of westernization movements, which began under the heading of Nizam-ı Cedid during the Selim III period, on music were inevitable. Moreover, the establishment of Muzıka-yı Humayun instead of the abolished Mehterhane by Mahmut II on the grounds of reinstating the political order in the society paved the way for the entrance of western band, western notation and western style into the court. In this article, the enterprises that were initiated in the name of westernization movements during the periods of Selim III, and his nephew, Mahmut II, in which the concrete effects of the westernization current asserted itself, the influence of these endeavors on Ottoman Court Music Identity, the historical outcomes of these effects were analyzed.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Court Music, Ottoman-Turkish Music, Westernization Movement.

19. YÜZYIL BATILILAŞMA HAREKETLERİNİN OSMANLI- TÜRK MÜZİĞİNE YANSIMALARI

Öz

Osmanlı İmparatorluğu’nun merkezi olan saray sadece yönetimin değil, eğitim ve sanatın da merkezidir. Osmanlı'nın kurulması, büyümesi ve güçlenmesi dönemlerinden sonra, kısaca devlet yönetimi doruk noktasına ulaştıktan ve topraklar üç kıtaya genişledikten sonra saray müziğinin de kimliğini kazanmaya başladığı görülmektedir. Timur ve Herat Saraylarından gelen müzik geleneği önce Lale Devri, daha sonra da III. Selim Devrinde biçim ve estetiğini geliştirmiş, kendi kimlik ve üslubunu oluşturmuştur. Bununla birlikte III. Selim Dönemi'nde Nizam-ı Cedid – Yeni Düzen adıyla başlayan batılılaşma hareketlerinin müziği etkilemesi kaçınılmaz olmuş, II. Mahmud'un toplumda siyasal düzeni sağlamak amaçlı ilga ettiği Mehterhane’nin yerine Muzıka-yı Humayun'u kurması batı bandosu, batı notası ve batı üslubunun saraya girmesine yol açmıştır. Bu çalışmada Lale Devri ve batılılaşma hareketlerinin direk olarak vuku bulduğu III. Selim, yeğeni II. Mahmut ve sonrasında batılılaşmaya yönelik girişimler, bu girişimlerin Osmanlı-Türk Müziği Kimliğine etkileri ve bu etkilerin sonuçları tarihsel olarak incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Saray Müziği, Osmanlı-Türk Müziği, Batılılaşma Hareketleri.

Kaynakça

• AKSOY, B., (1999). “Osmanlı Musiki Geleneği’nde Kadın”, Osmanlı Kültür ve Sanat Ansiklopedisi, S. 10, s. 788-800.
• AND, M., (1982). Osmanlı Şenliklerinde Türk Sanatları, Kültür ve Turizm Bakanlığı: Ankara.
• ATIL, E., (1999). Levni ve Surname, Koçbank Yayınları: İstanbul.
• BEŞİROĞLU, Ş. Ş., (1993). III. Selim Devri’nin Müzik ve Müzisyenler Açısından İncelenmesi, Sanatta Yeterlilik Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
• BEŞİROĞLU, Ş.Ş. (2008). “Ölümünün 200. Yılında Sultan III. Selim”, Bestekarlar Serisi: 1, İTÜ TMDK Yayınları: İstanbul
• BERKER, E. (1985). “Türk Musikisinde Dönemler”, Erdem, S. 1,s. 147- 168.
• BORAK., S., (2004). Haremin İç Yüzü, Kırmızı Beyaz Yayınları: Ankara.
• ÇOLAKOĞLU SARI G., SARI A. “Osmanlı-Türk Müziği Kimliğinin Oluşmasını Destekleyen Alt Yapı: İstanbul ve Saray”, 7. Uluslar arası Türk Kültürü Kongresi: Tür ve Dünya Kültüründe İstanbul, Bahçıvanlar Basım Evi: Konya, (4)- 949-964. (Sempozyum Tarihi:5-10 Ekim 2009, Ankara)
• ELÇİN, Ş. (1975). Ali Ufki-Mecmua-i Saz ü Söz, Kültür Bakanlığı Yayınları: Ankara.
• FINDIKOĞLU Z. F., (1958). İçtimaiyat, Hukuk Sosyolojisi, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları: İstanbul.
• GEORGEON, F., (2006). II. Abdülhamit, Çev: Ali Berktay,: Homer: İstanbul.
• HANİOĞLU, Ş. (1985). “Batıcılık”, Tanzimattan Günümüze Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları.
• KARAL, E.Z., (1988). Osmanlı Tarihi, TTK: Ankara, C. 5.
• KUNT, M., AKŞİN, S., TOPRAK, Z. ve ÖDEKAN, A., (1997). “Türkiye Tarihi III”- Osmanlı Devleti 1600-1908, Cem Yayınevi:İstanbul.
• GAZIMIHAL, M. R., (1939). Türkiye-Avrupa Musiki Münasebetleri, Numune Matbaası: İstanbul.
• GAZIMIHAL, M. R., (1955). Türk Askeri Muzıkalar Tarihi, Maarif Basımevi, İstanbul.
• MARDİN, Ş., (2002). Türk Modernleşmesi, İletişim Yayınları:İstanbul.
• MANTRAN, R., (2000). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi II, (Çev. Server Tanilli), Adam Yayınları: İstanbul.
• OKUMUŞ, E., (2005). III. Selim Dönemi Yenileşme Çabaları, Kamu Hukuku Arşivi Dergisi, Mart: 20-24.
• ÖZCAN, Nuri, (1997). “15 ve 16. Yüzyıllarda Türk Dünyasında Musiki, XV ve XVI. Asırları Türk Asrı Yapan Değerler”, İslami İlimler Araştırma Vakfı Dergisi, Ensar Neşriyat, S. Kasım, s. 471-483.
• ÖZDEMİR, S. (2009) Tanburi Mustafa Çavuş, Bestekarlar Serisi: 2, İTÜ TMDK Yayınları: İstanbul
• PEKİN, E., (1999). Sultani Bestekarlar, CD/ Kitap, Kalan Müzik, İstanbul.
• ÜLKEN, H.Z., (2001). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, Ülken Yayınları: İstanbul.
• http://www.mkutup.gov.tr/osmanli/30 (27.02.2013)
• Malumat Mecmuası, s: 15, s.1, 4 Ekim 1909