PROGRAMLAMA ÖĞRETİMİNİN BİLGİ İŞLEMSEL DÜŞÜNME BECERİSİNE ETKİSİ

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 2, 575 - 590, 18.08.2019

Didem Alsancak Sırakaya

Öz

İçinde
bulunduğumuz ve 21. yüzyıl olarak ifade edilen çağda öğrencilerin çeşitli
becerilere sahip olması gerektiği ifade edilmektedir. Bu becerilerden bir
tanesi de bilgi işlemsel düşünme becerisidir. Bilgi
işlemsel düşünme bilgisayar biliminin temel kavramlarından yararlanarak
problem çözmenin, sistem tasarlamanın ve insan davranışlarını anlamanın bir
yolu olarak tanımlanmaktadır. Günümüzde bu becerinin sadece bilgisayar uzmanları
değil tüm bireyler tarafından sahip olunması gereken bir beceri olarak ifade
edilmektedir. Bilgi işlemsel düşünme becerisinin gelişimi için farklı yöntemler
kullanılmaktadır. Programlama öğretimi bu becerinin öğretiminde kullanılan
yöntemlerdendir. Alanyazında programlamanın problem çözme, yaratıcılık ve
eleştirel düşünme gibi 21. yüzyıl becerileri üzerinde etkisinin olduğu sonucuna
ulaşılan çalışmalar mevcuttur. Bu çalışma sonuçları 21. yy becerilerini
kapsayan bilgi işlemsel düşünme üzerine programlama öğretiminin etkisi olduğuna
işaret etmektedir. Bu nedenle bu çalışmada programlama öğretiminin öğrencilerin
bilgi işlemsel düşünme becerisi üzerine olan etkisinin incelenmesi
amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2016-2017 Güz döneminde Bilgisayar
Programcılığı bölümü 1. sınıfta öğrenim gören, programlama temelleri dersini
alan ve derse devam eden 54 kişi oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak Bilgisayarca
Düşünme Becerileri ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde
betimsel istatistikler ve ilişkili örneklemler t-testi uygulanmıştır.
Araştırmanın sonunda bilgi işlemsel düşünme becerisi puanı açısından çalışma
grubunun öntest- sontest puanları arasında anlamlı farklılık olduğu sonucuna
ulaşılmıştır. Ayrıca cinsiyet ve programlama becerisi açısından bilgi işlemsel
düşünme becerisinin farklılaşmadığı bulgusu elde edilmiştir. Bu sonuçlardan
hareketle programlama öğretiminin bilgi işlemsel düşünme üzerinde olumlu etkisi
olabileceği ve bu etkinin cinsiyet ve programlama beceri düzeylerinden bağımsız
olduğu söylenebilir. 

Anahtar Kelimeler

programlama öğretimi, bilgi işlemsel düşünme

Kaynakça

• Açıkgöz Ün, K. (1992). İşbirlikçi öğrenme kuram araştırma uygulama. Malatya: Uğurel Matbaası.
• Aho, A. V. (2012). Computation and computational thinking. The Computer Journal, 55(7), 832-835. doi:10.1093/comjnl/bxs074
• Akçay, A. ve Çoklar, A. N. (2016). Bilişsel Becerilerin Gelişimine Yönelik Bir Öneri: Programlama Eğitimi. A. İşman, H. F. Odabaşı ve B. Akkoyunlu (Ed.), Eğitim teknolojileri okumaları 2016 (ss. 121- 140) içinde. Ankara: TOJET-Sakarya Üniveritesi.
• Akpınar, Y., ve Altun, A.(2014). Bilgi toplumu okullarında programlama eğitimi gereksinimi. İlköğretim Online Dergisi, 13(1), 1-4.
• Arabacıoğlu, T., Bülbül, H. İ., ve Filiz, A. (2007). Bilgisayar programlama öğretiminde yeni bir yaklaşım. Akademik Bilişim Konferansında sunulan bildiri, Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya. Erişim adresi: http://ab.org.tr/ab07/kitap/arabacioglu_bulbul_AB07.pdf
• Ater-Kranov, A., Bryant, R., Orr, G., Wallace, S., ve Zhang, M. (2010). Developing a community definition and teaching modules for computational thinking: Accomplishments and challenges. 25. Symposium on Applied Computing Sempozyumunda sıunulan bildiri, Sierre, Switzerland.
• Atmatzidou,S., ve Demetriadis, S (2016). Advancing students’ computational thinking skills through educational robotics: A study on age and gender relevant differences. Robotics and Autonomous Systems, 75, 661–670.
• Barr, D., Harrison, J. ve Conery, L.(2011, Mart/Nisan). Computational thinking: a dijital age skill for everyone, Learning & Leading with Technology Magazine, Erişim adresi: http://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ918910.pdf
• Barut, E., Tuğtekin, U., ve Kuzu, A. (2016). Programlama eğitiminin bilgi işlemsel düşünme becerileri bağlamında incelenmesi. 4. Uluslararası Öğretim Teknolojileri ve Öğretmen Eğitimi Sempozyumunda sunulan bildiri. Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Brown, W. (2015). Introduction to Algorithmic Thinking. Available at: www.cs4fn.com/algoritmicthinking.php
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K.,Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık
• Clement,D. H., ve Gullo, D. F. (1984). Effects of computer programming on young children's cognition, Journal of Educational Psychology, 76 (6), 1051-1058.
• Cooper, S., Dann, W., ve Pausch, R. (2000). Developing algorithmic thinking with Alice. In The Proceedings of ISECON, (pp. 506-539).
• Coşar, M. (2013). Problem temelli öğrenme ortamında bilgisayar programlama çalışmalarının akademik başarı, eleştirel düşünme eğilimi ve bilgisayara yönelik tutuma etkileri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çakıroğlu, Ü., Sarı, E., ve Akkan, Y. (2011). Üstün yetenekli öğrencilere programlama öğretiminin problem çözmeye katkısı konusunda öğretmen görüşleri. 5. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Sempozyumunda sunulan bildiri, Fırat Üniversitesi, Elazığ, Türkiye.
• Çetin, E. (2012). Bilgisayar programlama eğitiminin çocukların problem çözme becerileri üzerine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çetin, İ., Toluk Uçar, Z. (2017). Bilgi İşlemsel Düşünme Tanımı ve Kapsamı. Y. Gülbahar (Ed.), Bilgi İşlemsel Düşünmeden Programlamaya (ss. 41-74) içinde. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çınar, M., ve Tüzün, H. (2017). Eğitimde bilgisayımsal düşünme uygulamalarına ilişkin bir alanyazın incelemesi. . 11. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Sempozyumunda sunulan bildiri. İnöünü Üniversitesi, Malatya, Türkiye.
• Demir, K., Çaka, C., ve Kuzu, A. (2016). Bilgi işlemsel düşünme ve eğitime yansımaları. 10. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Sempozyumunda sunulan bildiri, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize, Türkiye.
• Demir, Ö. ve Seferoğlu, S. S. (2017). Yeni kavramlar, farklı kullanımlar: bilgi-işlemsel düşünmeyle ilgili bir değerlendirme. H. F. Odabaşı, B. Akkoyunlu ve A. İşman (Ed.), Eğitim teknolojileri okumaları 2017 (ss. 468- 484) içinde. Ankara: TOJET-Sakarya Üniversitesi.
• Demirer. V., ve Sak, N. (2016). Dünyada ve Türkiye'de programlama eğitimi ve yeni yaklaşımlar. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(3), 521-546.
• Denner, J., ve Werner, L. (2011). Measuring computational thinking in middle school using game programming. American Educational Research Association (AERA) Sempozyumunda sunulan bildiri New Orleans, USA.
• Erümit, A. K.,Benzer, A. İ., Aksoy, D. A., Aksoy, A., ve Şahin, G. (2017). Algoritmik düşünme için programlama öğretimi adımları. H. F. Odabaşı, B. AkkOyunlu ve A. İşman (Ed.), Eğitim teknolojileri okumaları 2017 (ss. 1- 11) içinde. Ankara: TOJET-Sakarya Üniversitesi.
• Fessakis, G., Gouli, E., ve Mavroudi, E. (2013). Problem solving by 5-6 years old kindergarten children in a computer programming evironment: A case study. Computers & Education, 63, 87-97.
• Genç Z. ve Karakuş S. (2011). Tasarımla öğrenme: eğitsel bilgisayar oyunları tasarımında Scratch kullanımı. 5. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Sempozyumunda sunulan bildiri, Fırat Üniversitesi, Elazığ, Türkiye.
• Genç, Z., ve Tınmaz, H. (2010). Programlama dilleri dersi içerisinde öğrencilerin problem çözme becerileri ve bilgisayar tutumları değerlendirmesi: Bir Fırat Üniversitesi örneği. Uluslararası Eğitim Teknolojileri Konferansında sunulan bildiri, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Turkey.
• George, D., ve Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference. Boston: Pearson.
• Glements, D. H., ve Gullo, D. F. (1984). Effects of computer programming on young children's cognition, Journal of Educational Psychology, 76 (6), 1051-1058.
• ISTE(2015). CT Leadership toolkit. Available at http://www.iste.org/docs/ct-documents/ct-leadershipt-toolkit.pdf?sfvrsn=4.
• İliç, U., Tuğtekin, U., ve Haseski, H.İ. (2016). Eğitsel Dijital oyunlarda bilgi-işlemsel düşünme: bir ölçme aracı geliştirme çalışması. 10. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Sempozyumu, Rize, Türkiye.
• Kalelioğlu, F., Gülbahar, Y., & Kukul, V. (2016). A framework for computational thinking based on a systematic research review. Baltic J. Modern Computing, 4(3), 583-596.
• Kalelioğlu, F., ve Gülbahar, Y. (2014). The effects of teaching programming via scratch on problem solving skills: a discussion from learners’ perspective. Informatics in Education,13(1), 33–50.
• Kaucic, B. ve Asic, T. (2011). Improving introductory programming with Scratch? 34. MIPRO konferansında sunulan bildiri, Opatija, Croatia.
• Kim, S., Chung, K., ve Yu, H. (2013). Enhancing digital fluency through a training program for creative problem solving using computer programming. The Journal of Creative Behavior, 47, 171-199.
• Korkmaz, Ö., Çakır, R., Özden, M.Y., Oluk, A., ve Sarıoğlu, S. (2015). Bireylerin bilgisayarca düşünme becerilerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34 (2), 68-87.
• Korkmaz, Ö., Çakir, R., ve Özden, M. Y. (2017). A validity and reliability study of the computational thinking scales (CTS). Computers in Human Behavior, 72, 558-569.
• Korucu, A. T., Gençtürk, A. T., ve Gündoğdu, M. M. (2016). Examination of the computational thinking skills of students. Journal of Learning and Teaching in Digital Age, 2(1),11-19.
• Liao, Y. C. ve Bright, G. W. (1991). Effects of computer programming on cognitive outcomes: A meta-analysis. Journal of Educational Computing Research, 7(3), 251-268.
• Lye, S. Y., ve Koh, J. H. L. (2014). Review on teaching and learning of computational thinking through programming: What is next for K-12? Computers in Human Behavior, 41, 51-61.
• Mutlu Bayraktar D., Yılmaz Ö. (2017). Bilişim teknolojileri öğretmen adaylarının programlama öz-yeterlilikleri ile eleştirel düşünme becerilerinin incelenmesi, 5. Uluslararası Öğretim Teknolojileri ve Öğretmen Eğitimi Sempozyumunda sunulan bildiri. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, Türkiye.
• Nam, D., Kim, Y., ve Lee, T., (2010). The effects of scaffolding-based courseware for the scratch programming learning on student problem solving skill. 18. International Conference on Computers in Education konferansında sunulan bildiri. Putrajaya, Malaysia.
• Oluk, A., ve Korkmaz, Ö. (2016). Comparing students’ scratch skills with their computational thinking skills in terms of different variables. International Journal of Modern Education and Computer Science, 11, 1-7.
• Oluk, A., ve Korkmaz, Ö., ve Oluk, H. A. (2016). Scratch’ın 5. Sınıf Öğrencilerinin Algoritma Geliştirme ve Bilgi-İşlemsel Düşünme Becerilerine Etkisi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 9 (1), 54-71.
• Özçınar, H. (2017). Hesaplamalı düşünme araştırmalarının bibliyometrik analizi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 7 (2), 149-171.
• Park , I., Kim, D., Oh, J., Jang, Y., ve Lim, K. (2015). Learning Effects of pedagogical robots with programming in elementary school environments in Korea, Indian Journal of Science and Technology, 8(26), doi: 10.17485/ijst/2015/v8i26/80723.
• Portelance, D.J. (2015). Code and tell: An exploration of peer interviews and computational thinking with ScratchJr in the early childhood classroom. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Tufts Üniversitesi, Massachusetts.
• Ross, K. A. (1998). Doing and proving: The place of algorithms and proofs in school mathematics. The American mathematical monthly, 105(3), 252-255.
• Sebetçi, Ö., ve Aksu, G. (2014). Öğrencilerin mantıksal ve analitik düşünme becerilerinin programlama dilleri başarısına etkisi, Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 13(25), 65-83.
• Şahiner, A., ve Kert, B. (2016). Komputasyonel düşünme kavramı ile İlgili 2006-2015 yılları arasındaki çalışmaların incelenmesi, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(9), 38-43
• Şendurur, P. (2017). Bilişsel Araçlar ve Bilgi İşlemsel Düşünme. Y. Gülbahar (Ed.), Bilgi İşlemsel Düşünmeden Programlamaya (ss. 79-98) içinde. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Voogt, J., Fisser, P., Good, J., Mishra, P. ve Yadav, A. (2015). Computational thinking in compulsory education: Towards an agenda for research and practice. Education and Information Technologies, 20(4), 715-728.
• Wing, J. M. (2006). Computational thinking. Commun. ACM 49. 33-35.
• Wing, J. M. (2008). Computational thinking and thinking about computing. Philosophical Transactions of the Royal Society, 366, 3717-3725. doi:10.1098/rsta.2008.0118.
• Yecan, E., Özçınar, H., ve Tanyeri, T. (2017). Bilişim teknolojileri öğretmenlerinin görsel programlama öğretimi deneyimleri, İlköğretim Online, 16(1), 377-393.
• Yıldız M., Çiftçi E., Karal H. (2017). Bilişimsel düşünme ve programlama. H. F. Odabaşı, B. Akkoyunlu ve A. İşman (Ed.), Eğitim teknolojileri okumaları 2017 (ss. 75-86) içinde. Ankara: TOJET-Sakarya Üniversitesi.