Öz
İnsan
hayatının en önemli dönüm noktalarından olan geçiş dönemlerinde inanış ve
uygulamalar çok geniş yer tutar. Bu dönemlerde özellikle kutsala bağlı ritüeller
ağırlık gösterir. Bu dönemler "doğum, evlenme ve ölüm" şeklinde
belirtilir; ancak kimi zaman bunlara "sünnet, askerlik ve hac" uygulamaları
da eklenir. Birçok yörede insanlar bu dönemlerde tanrısal bir güce ihtiyaç
duyar ve çeşitli inanışlara bağlı olarak uygulamalar geliştirir. Bu
uygulamalardan bir kısmı da yöredeki ziyaret yerlerinde yapılır. İnsanlar
ziyaret yerlerinde kimi zaman orada metfun olan kişinin ya da o bölgedeki mekânın
kutsiyetinden yararlanarak belli temennilerde bulunur. Edilen birçok duanın
ziyaret yerlerinde daha kutsal ve kabul edilebilir olduğu düşünülür. İnsanların
en çok temennide bulunduğu ve kutsal mekânları bu amaçla ziyaret ettiği geçiş dönemlerinden
biri ise doğum dönemidir. Bu çalışmada da Tokat'ın Erbaa ilçesinde geçiş
dönemlerinden "doğum" âdetlerine bağlı inanış ve uygulamaların
ziyaret yerlerindeki örnekleri incelenecektir. Bu incelemelerin sonucunda
inanış ve uygulamaların tarihsel ve mitolojik kökenine inilecektir. Çalışmanın
hazırlanmasında gözlem ve görüşme yöntemleri kullanılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ARIK, Durmuş (2017). "Kutsal mekân ve ziyaret fenomeni". Durmuş Arık ve Ahmet Hikmet Eroğlu (Ed.), Halk inanışları el kitabı (s.70-95). Ankara: Grafiker Yayınları.
- ADAM, Baki (2017). "Kutsal nedir?". Halk inanışları el kitabı. Durmuş Arık ve Ahmet Hikmet Eroğlu (Ed.), Halk İnanışları El Kitabı (s.45-66). Ankara: Grafiker Yayınları.
- BOLAT, Yunus Emre (2012). Erbaa yöresi yatırları etrafında oluşan inanç ve uygulamalar. Lisans Bitirme Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Trabzon.
- BORATAV, Pertev Naili (2012). Türk mitolojisi. Ankara: Bilgesu Yayınları.
- CAMPBELL, Joseph (2013). Kahramanın sonsuz yolculuğu. Sabri Gürses (Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
- ERGİN, Muharrem (1998). Oğuz Kağan Destanı (tercüme, metin, sözlük). Ankara: Hülbe Yayınları.
- EROĞLU, Ahmet Hikmet (2017a). "Halk inanışlarına giriş". Durmuş Arık ve Ahmet Hikmet Eroğlu (Ed,). Halk inanışları el kitabı (s19-42).Ankara: Grafiker Yayınları.
- EROĞLU, Ahmet Hikmet (2017b). "Geçiş dönemleri ile ilgili inanışlar". Durmuş Arık ve Ahmet Hikmet Eroğlu (Ed.), Halk inanışları el kitabı (s.257-282). Ankara: Grafiker Yayınları.
- GÜNAY, Nasuh (2000). "Isparta'daki halk inanışlarında eski kültürlerin izleri". Isparta'nın dünü, bugünü ve yarını sempozyumu II bildirileri (s. 283-291).
- İNAN, Abdulkadir (2015). Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- KALAFAT, Yaşar (1996). Karşılaştırmalı Bayır-Bucak Türkmen halk inançları. Ankara: Bayır Bucak Türkleri Derneği Yayınları.
- KALAFAT, Yaşar (2002). Balkanlardan uluğ Türkistan'a Türk halk inançları -I. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- KESKİN, Mustafa (2000). “Tokat yöresindeki Sünnî ve Alevi topluluklarında halk dindarlığının bir boyutunu oluşturan ziyaret inanç ve uygulamalarındaki benzer ve farklılıklar”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5, 209-227.
- KUŞDEMİR, Orhan Fatih (2004). Türk Dünyası halk inançlarında karşılaştırmalı doğum motifi ve Dr. Yaşar Kalafat'ın halk bilimi çalışmaları. Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
- MADEN, Fahri (2014). "Keçeci Baba ocağı". Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 71, 147-169.
- ÖRNEK, Sedat Veyis (1995). Türk halkbilimi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- SAGALAYEV, Andrey Markoviç (2017). Ural-Altay mitolojisinde arketipler ve semboller. Ali Toraman (Çev.). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
- SEYİDOĞLU, Bilge (2017). Mitoloji üzerine araştırmalar (metinler ve tahliller). İstanbul: Dergah Yayınları.
- TACEMEN, Ahmet (1995). Bulgaristan Türkleri inanışları veya Türk kimliği. Ankara: Niğde Üniversitesi Yayınları.
- YEŞİL, Yılmaz (2014). Türk Dünyasında geçiş dönemi ritüelleri (doğum-evlenme-ölüm gelenekleri). Ankara: Grafiker Yayınları.
- YONAR, Gönül (2011). Türk Edebiyatında fantastiğin kökenleri. Ankara: Ötüken Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türk Halk Bilimi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 4 Sayı: 2 |
