Cartoons in Terms of Children's Rights Education

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 1, 101 - 117, 30.06.2025

Özlem İbiş , Hülya Gülay Ogelman , Cansu Özdemir

https://doi.org/10.54979/turkegitimdergisi.1663710

Öz

The purpose of the research is to examine various cartoons in terms of behaviours towards children’s rights. The study group of the research consists of a total of 40 cartoons, including the 20 mostly watched episodes on TRT Çocuk and Cartoon Network YouTube channels. The purposeful sampling method was preferred for selecting the sample. The Checklist for Children’s Rights in Cartoons was used during the data collection process. According to the research findings, all of the 40 most watched cartoons on TRT Çocuk and Cartoon Network YouTube channels include at least one behaviour regarding children's rights. Also, it was observed that the frequency level of children's rights in cartoons on TRT Çocuk YouTube channel is higher than on the Cartoon Network YouTube channel. At this point, it can be stated that behaviours targeting children’s rights in cartoons are more common in Turkish-made cartoons. In addition, it was determined that the four categories of children's rights (protection, participation, vital, developmental) discussed within the scope of the research were included in the cartoons on both YouTube channels. It was observed that with respect to frequency in the cartoons on the two channels, examples of most frequent behaviours were related to protection rights and examples of least frequent behaviours were related to developmental rights. Also, children's rights were mostly stated in positive terms in the cartoons on the two YouTube channels. With respect to the research findings, it can be asserted that children’s rights are a concept that is regularly included in most frequently watched cartoons.

Anahtar Kelimeler

Children’s rights , cartoons , children

Çocuk Hakları Açısından Çizgi Filmler

Öz

Araştırmanın amacı, bazı çizgi filmlerin çocuk haklarına yönelik davranışlar açısından incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubunu, TRT Çocuk ve Cartoon Network YouTube kanallarında en çok izlenen 20’şer bölüm olmak üzere toplam 40 çizgi film oluşturmaktadır. Örneklem seçiminde amaçlı örnekleme yönteminden yararlanılmıştır. Veri toplama sürecinde, Çizgi Filmlerdeki Çocuk Haklarına Yönelik Kontrol Listesi’nden yararlanılmıştır. Araştırma bulgularına göre TRT Çocuk ve Cartoon Network YouTube kanalında en çok izlenen 40 çizgi filmin tamamında en az bir çocuk hakkına yönelik davranış yer almaktadır. Bununla birlikte TRT Çocuk YouTube kanalındaki çizgi filmlerde çocuk haklarının yer alma sıklığının Cartoon Network kanalına göre daha yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Bu noktada Türkiye yapımı çizgi filmlerde çocuk haklarına yönelik davranışların daha sık yer aldığı söylenebilir. Ek olarak iki YouTube kanalındaki çizgi filmlerde, araştırma kapsamında ele alınan dört (korunma, katılım, yaşamsal, gelişimsel) çocuk hakkı kategorisinin yer aldığı belirlenmiştir. Sıklık açısından iki kanaldaki çizgi filmlerde en çok korunma, en az ise gelişimsel haklara yönelik davranış örneklerinin bulunduğu tespit edilmiştir. Ayrıca iki YouTube kanalındaki çizgi filmlerde, çocuk hakları çoğunlukla olumlu ifadeler doğrultusunda yer almıştır. Araştırmanın bulguları doğrultusunda, çocuk haklarının sıklıkla izlenen çizgi filmlerde düzenli yer alan bir kavram olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk hakları , çizgi filmler , çocuklar

Kaynakça

• Akça, F., & Koç Çilekçiler, N. (2019). Okul öncesi dönemdeki çocukların en çok etkilendiği çizgi film karakterleri ve bu karakterlerle özdeşleşmelerinin yol açabileceği dijital tehlikeler. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6(2), 403–433. https://doi.org/10.15805/addicta.2019.6.2.0102
• Aktı, B. B. (2014). TRT Çocuk Kanalında yayınlanan okul öncesi yaş grubu çocuklarına yönelik çizgi dizilerin çocuk hakları açısından incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi].
• Awinzeligo, H. M., Churcher, E. W., Wemegah, R., & Narh, N. (2022). Impact of animation movies on children’s behavioral and language development. International Journal of Innovative Research and Development, 11(9), 26-33.
• Balaban, G., Çiftçi, K., & Aydoğan, Y. (2017). Çocukların, çocuk haklarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 42(190), 145–162. https://doi.org/10.15390/EB.2017.6904