Üniversite Öğrencilerinin Umutsuzluğunu Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi: İzmir Demokrasi Üniversitesi Örneği

Year 2025, Volume: 8 Issue: 1, 54 - 64, 20.03.2025

Özge Akgül , Yılmaz Orhun Gürlük , Barış Çağırkan

Abstract

Bu çalışma, üniversite öğrencilerinin umutsuzluk algısını etkileyen sosyodemografik faktörleri kapsamlı bir şekilde incelemeyi amaçlamaktadır. Umutsuzluk, özellikle genç yetişkinlerde yaygın bir sorun olarak ele alınmış olup, sosyoekonomik, psikolojik ve çevresel faktörlerle ilişkili olarak değerlendirilmiştir. COVID-19 pandemisi ve 23 Şubat Depremleri gibi olağanüstü durumlar, üniversite öğrencilerinin umutsuzluk düzeylerinde artışa yol açmıştır. Bunun yanında, şehir değiştirme, barınma ve uyum sorunları gibi bireysel zorlukların da umutsuzluk üzerinde önemli bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Araştırma, nicel bir araştırma olup, betimsel ve ilişkisel tarama modeli ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında bir devlet üniversitesinde lisans öğrenimi gören 410 katılımcıdan anket yöntemiyle veriler toplanmıştır. Katılımcılardan elde edilen veriler sosyodemografik özellikleri, akademik baskılar, sınav stresi, iş bulma kaygıları ve bölüm seçimi gibi faktörler üzerinden analiz edilmiştir. Veri analizleri SPSS ve JASP programları aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgular, gelir durumunun umutsuzluk algısı üzerinde belirgin bir etkisi olduğunu ortaya koymuş; düşük gelir seviyesine sahip öğrencilerin daha yüksek umutsuzluk yaşadıkları saptanmıştır. Ayrıca, üniversite diplomasının işlevselliğine inanan öğrencilerin, diplomanın iş bulmada etkili olmadığına inananlara kıyasla daha umutlu olduğu belirlenmiştir. Akademik baskılar ve sınav stresinin, öğrencilerin umutsuzluk düzeylerini anlamlı şekilde artırdığı bu çalışmanın önemli bulgularındandır. Sonuç olarak, üniversite öğrencilerinin umutsuzluk algısını etkileyen sosyoekonomik, akademik ve toplumsal faktörlerin belirlenmesinde önemli katkılar sunmakta ve bu doğrultuda çeşitli çözüm önerileri geliştirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır.

Keywords

Umutsuzluk, Üniversite Öğrencileri, Sosyodemografik Faktörler, Akademik Yaşam

Ethical Statement

Araştırmaya başlamadan önce İzmir Demokrasi Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kuruludan (Tarih:11.09.2023, Sayı: 2023/13-04) izin alınmıştır. Bütün etik ilkelere titizlikle uyulmuştur.

Supporting Institution

İzmir Demokrasi Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Project Number

HIZDEP-FEF/2404

Investigating the Factors Affecting the Hopelessness of University Students: The Case of Izmir Democracy University

Abstract

This study aims to comprehensively examine the sociodemographic factors affecting the perception of hopelessness among university students. Hopelessness has been considered as a common problem, especially among young adults, and has been evaluated in relation to socioeconomic, psychological and environmental factors. In particular, extraordinary situations such as the COVID-19 pandemic and earthquakes in Turkey have led to a significant increase in the hopelessness levels of university students. In addition, it has been stated that individual difficulties, such as moving to a city, housing, and adaptation problems, also have a significant effect on hopelessness. The research was conducted within the framework of the descriptive and relational screening model, and data were collected from 410 participants studying at a state university using a questionnaire form. Participants’ sociodemographic factors, academic pressures, exam stress, students’ fear of unemployment, and department selection were analysed. The collected data was analysed using SPSS and JASP programs. The findings revealed that income status has a significant effect on the perception of hopelessness; it was determined that students with low-income levels experienced higher hopelessness. Furthermore, students who believed in the functionality of a university degree were more hopeful than those who believed that a degree was not effective in finding a job. Another important finding of this study was that academic pressure and exam stress significantly increased students’ hopelessness levels. As a result, this study makes significant contributions to determining the socioeconomic, academic, and social factors that affect university students’ perceptions of hopelessness and emphasises that various solution proposals should be developed in this direction.

Keywords

Hopelessness, University Students, Sociodemographic Factors, Academic Life.

Ethical Statement

Araştırmaya başlamadan önce İzmir Demokrasi Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kuruludan (Tarih:11.09.2023, Sayı: 2023/13-04) izin alınmıştır. / Before starting the research, permission was obtained from Izmir Democracy University Scientific Research and Publication Ethics Committee (Date: 11.09.2023, Number: 2023/13-04).

Supporting Institution

Bu çalışma İzmir Demokrasi Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi (Proje Numarası: HIZDEP-FEF/2404) tarafından desteklenmiştir. / This study was supported by Izmir Democracy University Scientific Research Projects Coordination Unit (Project Number: HIZDEP-FEF/2404).

Project Number

HIZDEP-FEF/2404

References

• Altaş, Z. M., Kaya, C., Özel, F. ve Topuzoğlu, A. (2020). Sağlık bilimleri alanında öğrenim gören üniversite öğrencilerinde ruhsal bozuklukların ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi. Eskişehir Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Halk Sağlığı Dergisi, 5(3), 443-460.
• Aronson, P. (2017). ‘I’ve learned to love what’s going to pay me’: A culture of despair in higher education during a time of insecurity. Critical Sociology, 43, 389 - 403.
• Arsu, Ş. U. (2022). COVID-19 Pandemisinde öğrencilerin gelecek kaygılarının kariyer geleceği algısı ile ilişkisi. İşletme, 3(2), 95-114.
• Au, R. C., Watkins, D., Hattie, J. ve Alexander, P. (2009). Reformulating the depression model of learned hopelessness for academic outcomes. Educational Research Review, 4(2), 103-117.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W.H. Freeman.
• Baran, M., Baran, M. ve Maskan, A. (2015). A study on adolescent students’ levels of hopelessness, loneliness and self-esteem: A sample from Turkey. Mediterranean Journal of Social Sciences, 6(2), 341-353.
• Bayram, N. ve Bilgel, N. (2008). The prevalence and socio-demographic correlations of depression, anxiety and stress among a group of university students. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 43(8), 667-672.
• Beck, A. T., Weissman, A., Lester, D. ve Trexler, L. (1972). The measurement of pessimism: The hopelessness scale. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42(6), 861-865.
• Browne, M.W. ve Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model Fit. K. A. Bollen ve J. S. Long (Ed.), Testing Structural Equation Models. Beverly Hills, CA: Sage
• Canche, M. (2022). Becoming HOPEless in the 2-Year Sector. Educational Policy, 37, 2051 - 2115.
• Chikwe, C., Piskorz-Ryn, O. ve Saadati, S. A. (2024). Cultural adaptation stress and social competence as determinants of hopelessness. Journal of Psychosociological Research in Family and Culture, 2(3), 4-10.
• Çakar, F. S. ve Karataş, Z. (2012). Ergenlerin benlik saygısı, algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri: Bir yapısal eşitlik modeli çalışması. Educational Sciences: Theory ve Practice, 12(4), 2397-2412.
• Çakar, F. S. ve Tagay, Ö. (2017). The mediating role of self-esteem: The effects of social support and subjective well-being on adolescents’ risky behaviors. Educational Sciences: Theory ve Practice, 17(3), 859-876.
• Çevik, V. A. ve Öneren, M. (2019). Önlisans öğrencilerinin iş bulma endişeleri ve kaygı düzeylerinin belirlenmesi. Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (8), 1-12.
• Çivitci, A. (2015). Üniversite öğrencilerinde sosyal destek ve psikolojik yardım arama tutumu. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(44), 66-77.
• Demir, Ö. ve Taşkıran, G. (2018). İİBF mezun adaylarının iş bulma ümitlerini etkileyen faktörler üzerine nicel bir araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi, 9(1), 42-57.
• Dereli, F. ve Kabataş, S. (2009). Sağlık yüksekokulu son sınıf öğrencilerinin iş bulma endişeleri ve umutsuzluk düzeylerinin belirlenmesi. Yeni Tıp Dergisi, 26, 31-36.
• Deveci Şirin, H., Şen Doğan, R., Serçe, H., Bayrakçı, E. ve Alan, S. (2024). A cross-sectional and longitudinal investigation of hopelessness among university students in the aftermath of the COVID-19 Pandemic. SAGE Open, 14(2), 21582440241245273.
• Doğan, T. (2012). Üniversite öğrencilerinde ekonomik güçlükler ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 37(164), 237-244.
• Duman, S., Taşğın, Ö. ve Özdağ, S. (2009). Beden Eğitimi ve spor yüksekokulu spor yöneticiliği bölümünde okuyan öğrencilerin umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 11(3), 27-32.
• Durak, A. ve Palabıyıkoğlu, R. (1994). Beck Umutsuzluk Ölçeği geçerlilik çalışması. Kriz Dergisi, 2(2), 311-319.
• Garson, G. D., 2006. Structural equation modelling. North Carolina: G. David Garson and Statistical Associates Publishing.
• Hamaideh, S. H. (2011). Stressors and reactions to stressors among university students. International Journal of Social Psychiatry, 57(1), 69-80.
• IBM Corp. Released 2020. IBM SPSS Statistics for Windows, Version 27.0. Armonk, NY: IBM Corp
• Jackson, M., Ray, S. ve Bybell, D. (2019). International students in the US: Social and psychological adjustment. Journal of International Students, 3(1), 17-28.
• JASP Team (2023). JASP (Version 0.18.2)[Computer software].
• Kalınkara, V. ve Kalaycı, İ. (2017). Yaşlıya evde bakım hizmeti veren bireylerde yaşam doyumu, bakım yükü ve tükenmişlik. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 10(2), 19-39.
• Karakus, Ö. (2018). Depression and hopelessness levels of university students according to their opinions on finding employment or falling out of labour force in Turkey. Universal Journal of Educational Research, 6(1), 190-194.
• Keskin, G. ve Gümüş, A. B. (2014). İnfertilite: Umutsuzluk perspektifinden bir inceleme. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 5(1), 9-16.
• Kılıç, M. ve Yılmaz, B. Ş. (2015). Kamu personeli seçme sınavına (KPSS) hazırlanan öğretmen adaylarının umutsuzluk ve sosyal destek düzeyleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(3), 1-12.
• Kılıç, S., Tektaş, N. ve Pala. T. (2014). Devlet ve vakıf meslek yüksekokulu öğrencilerinin umutsuzluk düzeylerinin karşılaştırılması ve umutsuzluk düzeylerini etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 182(182), 169-186.
• Kızılgeçit, M. (2021). Yalnızlık umutsuzluk ve dindarlık. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• Konrad-Adenauer-Stiftung. (2022). Türkiye’de Gençlik Araştırması 2022. Erişim adresi: https://www.kas.de/tr/web/tuerkei/einzeltitel/-/content/tuerkische-jugendstudie-2022
• Küçük, U., Usta, G. ve Torpuş, K. (2019). Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu son sınıf öğrencilerinin iş bulma endişeleri ve umutsuzluk düzeyleri. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (3), 367-372.
• Kyndt, E. ve Onghena, P. (2014). The Integration of work and learning: Tackling the complexity with structural equation modelling. C Harteis, A. Rausch ve J. Seifried (Ed.), Discourses on Professional Learning. Professional and Practice-based Learning (s. 255-291). Dordrecht: Springer. DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-007-7012-6_14
• Lazarus, R. S. (1984). Stress, Appraisal, and coping. M. D. Gellman ve J. R. Turner (Ed.), Encyclopaedia of Behavioural Medicine (1913-1915) içinde. Berlin: Springer.
• Long, S. (1978). Political hopelessness: A new dimension of systemic disaffection. The Journal of Social Psychology, 105(2), 205-211.
• Mahmoud, J. S. R., Staten, R. T., Hall, L. A. ve Lennie, T. A. (2012). The relationship among young adult college students’ depression, anxiety, stress, demographics, life satisfaction, and coping styles. Issues in Mental Health Nursing, 33(3), 149-156.
• Malik, S. (2015). Assessing level and causes of exam stress among university students in Pakistan. Mediterranean Journal of Social Sciences, 6(4), 11-18.
• Marchetti, I. (2019). Hopelessness: A network analysis. Cognitive Therapy and Research, 43(3), 611-619.
• Mercanlıoğlu, A. Ç., Doğruer, F. N. ve Özerk, H. (2017). The relationship of future academic motivation and hopelessness levels of students of faculty of health sciences with the department to study in. Journal of Current Researches on Health Sector, 7(2), 97-116.
• Morselli, D. (2017). Contextual determinants of hopelessness: Investigating socioeconomic factors and emotional climates. Social Indicators Research, 133, 373-393.
• Oğuztürk, Ö., Akça, F. ve Şahin, G. (2011). Investigation of relationship between hopeless level and problem-solving skills in the aspects of some variables. Turkish Journal Clinical Psychiatry, 14(3), 173-184.
• Özben, Ş. ve Argun, Y. (2003). İlköğretim öğretmenlerinin umutsuzluk ve tükenmişlik düzeyleri üzerine bir araştırma. Ege Eğitim Dergisi, 3(1), 36-48.
• Özçelik Kaynak, K. ve Öztuna, B. (2020). Üniversite öğrencilerinde işsizliğe yönelik işsizlik kaygısı ve umutsuzluk: dokuz eylül üniversitesi sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencileri üzerine bir araştırma. E-Journal of Yasar University, 15(60), 953-970.
• Özçelik, Ç. Ç., Aktaş, E. ve Ocakçı, A. F. (2014). Impact of choosing a profession on hopelessness level of first year university students. Clinical and Experimental Health Sciences, 4(1), 10-16.
• Poch, F., Villar, E., Caparros, B., Juan, J., Cornella, M. ve Perez, I. (2004). Feelings of hopelessness in a Spanish university population. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 39, 326-334.
• Range, L. M. ve Penton, S. R. (1994). Hope, hopelessness, and suicidality in college students. Psychological Reports, 75(1), 456-458.
• Roddy, C., Amiet, D. L., Chung, J., Holt, C., Shaw, L., McKenzie, S., Garivaldis, F., Lodge, J. M. ve Mundy, M. E. (2017). Applying best practice online learning, teaching, and support to intensive online environments: An integrative review. Frontiers in Education, 2, 1-10.
• Sayar, B. (2012). Üniversite öğrencilerinin mizah tarzları ile umutsuzluk ve boyun eğici davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Türkiye.
• Seber, G., Dilbaz, N., Kaptanoğlu, C. ve Tekin, D. (1993). Umutsuzluk Ölçeği: Geçerlilik ve güvenirliği. Kriz Dergisi, 1(3), 139-142.
• Seligman, M. E. P. (1972). Learned helplessness. Annual Review of Medicine, 23(1), 407-412.
• Shvalb, Y. (2023). Problems of the adaptive approach to the socialization of the individual. Socialization ve Human Development: International Scientific Journal, 5(2), 52-57.
• Snyder, C. R. (2002). Hope theory: Rainbows in the mind. Psychological Inquiry, 13(4), 249-275.
• Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, L. M., Sigmon, S. T. ve Harney, P. (1991). The will and the ways: Development and validation of an individual differences measure of hope. Journal of Personality and Social Psychology, 60(4), 570-585.
• Son, C., Hegde, S., Smith, A., Wang, X. ve Sasangohar, F. (2020). Effects of COVID-19 on college students’ mental health in the united states: Interview survey study. Journal of Medical Internet Research, 22(9), e21279.
• Şahin, I. ve Fırat, N. Ş. (2009). Üniversite öğrencilerinin sorunları. Education Sciences, 4(4), 1435-1449.
• Şahin, İ., Zoraloğlu, Y. R. ve Fırat, N. Ş. (2011). Üniversite öğrencilerinin yaşam amaçları, eğitsel hedefleri üniversite öğreniminden beklentileri ve memnuniyet durumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 3(3), 429-452.
• Tayfun, A., Silik, C. E., Dülger, A. S. ve Margazieva, N. (2022). Üniversite öğrencilerinin özyeterlik algıları ile gelecek kaygıları arasındaki ilişkinin incelenmesi: Türkiye-Kırgızistan örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(2), 570-590.
• Uysal, S. ve Dönmez, İ. (2024). Examination of late COVID-19 Pandemic stress, burnout, hopelessness, and depression among university students according to demographic characteristics. SAGE Open, 14(2), 21582440241245008.
• Üstün, G., Dedekoç, Ş., Kavalalı, T., Öztürk, F., Sapcı, Y. ve Can, S. (2014). Üniversite son sınıf öğrencilerinin iş bulmaya ilişkin umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 200-221.
• World Health Organization. (2017). Depression and other common mental disorders: Global health estimates. Erişim adresi: https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/254610/w?sequence=1
• Yalçın, S. ve Açıkgöz, İ. (2014). Sağlık bilimleri fakültesi son sınıf öğrencilerinin umutsuzluk düzeylerinin karşılaştırılması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(26), 259-270.
• Yıldırım, B. B. ve Yılmaz, M. (2023). İstatistik bölümü son sınıf öğrencilerinin kaygı ve umutsuzluk düzeylerinin kategorik regresyon analizi ile incelenmesi. Nicel Bilimler Dergisi, 5(1), 1-28.
• Zimet, G. D., Dahlem, N. W., Zimet, S. G. ve Farley, G. K. (1988). The multidimensional scale of perceived social support. Journal of Personality Assessment, 52(1), 30-41.