17. Yüzyılda Bursa'da Eğitim-Öğretim Hizmetlerine Yönelik Vakıflar

Year 2009, Volume: 22 Issue: 1, 1 - 14, 01.04.2009

Samettin Başol Ömer Düzbakar

Abstract

Keywords

-

17. Yüzyılda Bursa'da Eğitim-Öğretim Hizmetlerine Yönelik Vakıflar

Abstract

Beşikten mezara kadar her vatandaşın bir vesileyle yararlandığı
vakıflar, kurum olarak Osmanlı Devleti’nin vazgeçilmez birer parçasıydılar.
Osmanlılar, vakıfların devlet ve toplum için sağladığı faydaları görerek bu
kuruma devletin kuruluşundan itibaren geniş bir işlerlik kazandırdılar.
Topluma hizmetleri sayılamayacak kadar çok olan vakıfların bir faydası da
eğitim-öğretim alanındaydı. Bu çalışma, 17. yüzyılda Bursa’da eğitim-
öğretim hizmetlerine yönelik vakıfları ortaya koymayı amaçlamakta olup
“Sıbyan Mekteplerine Yönelik Vakıflar” ve “Medreselere Yönelik Vakıflar”
olmak üzere iki ana bölümden oluşmaktadır. İlgili bölümlerde eğitim-
öğretim amacıyla kurulan vakıflarda örgün eğitimle ilgili okul (darüttâlim,
mektep, medrese vb.), öğretmen (müderris) ve öğrencilere (talebe-i ulûm)
ilişkin vakıflarla ilgili sayısal bilgiler verilecek ve değerlendirmeler
yapılacaktır. Ayrıca bunlar için belirlenmiş vakıf şartları (gelirler/
tahsisatlar) sıralanacaktır. Temel kaynak olarak 17. Yüzyıl Bursa Şer’iyye
Sicilleri (BŞS) ve Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi (VGMA)’nde bulunan
vakıf kayıtları kullanılmıştır.

Keywords

Osmanlı, 17. Yüzyıl, Bursa, Vakıf, Eğitim-Öğretim

References

• Akdağ, M. (1999). Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası, Celalî İsyanları. Ankara: Barış Yayınları.
• Akyüz, Y. (1993). Türk Eğitim Tarihi (Başlangıçtan 1993’e). İstanbul: Kültür Koleji Yayınları.
• Alkan, M. (2004). Adana’nın Bütüncül Tarihi Çerçevesinde Adana Sancağı Vakıflarının Analizi–TÜSOKTAR Veri Tabanına Dayalı Bir Araştırma. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Barkey, K. (1991). Rebellious Alliances: The State and Peasant Unrest in Early Seventeenth Century France and the Ottoman Empire. American Sociological Review, 56, 699-715.
• Barkey, K. (1999). Eşkiyalar ve Devlet. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Çelebi, İ. (1999). Osmanlı Medreselerinin Kuruluşu, Yükseliş ve Çöküş Nedenleri. Osmanlı, 5, (Editör: Güler Eren), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 168- 175.
• Erder, L., Faroqhi, S. (1979). “Population Rise and Fall in Anatolia, 1550-1620”, Middle Eastern Studies, 15, 322-345.
• Fahri, U. (1999). Osmanlılarda Medrese Eğitimi. Osmanlı, C. 5, Editör: Güler Eren Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 149-160.
• Hızlı, M. (1997). Mahkeme Sicillerine Göre Osmanlı Klâsik Dönemi Bursa Medreselerinde Eğitim Öğretim. Bursa: Esra Fakülte Kitabevi.
• Hızlı, M. (1999a). Mahkeme Sicillerine Göre Osmanlı Klâsik Döneminde İlköğretim ve Bursa Sıbyan Mektepleri. Bursa: Uludağ Üniversitesi Basımevi.
• Hızlı, M. (1999b). Osmanlı Sıbyan Mektepleri. Osmanlı, 5, (Editör: Güler Eren), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 207-217.
• Kazıcı, Z. (1999). Osmanlı Eğitim ve Öğretim Sisteminde Genel Medreseler. Osmanlı, 5, Editör: Güler Eren, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 161- 167.
• Kodaman, B. (1997). Şark Meselesi. Türk Yurdu, 17/122, 22-32.
• Lewis, B. (1991). Modern Türkiye’nin Doğuşu, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Özcan, T. (2002). Osmanlı Devleti'nde Eğitim Hizmetlerinin Finansmanı (Klasik Dönem). Türkler, 10, (Editör: Hasan Celâl Güzel ve diğerleri), Ankara, 872-877.
• Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, 3, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Pedersen, J. (1960). Mescid. İslam Ansiklopedisi, 8, İstanbul: Maarif Basımevi. 1- 71.
• Sezer, A. (1999). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Misyonerlerin Türkiye’deki Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, 169-183.
• Tabakoğlu, A. (1994). Türk İktisat Tarihi, 2. Baskı, İstanbul: Dergah Yayınları.
• Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi Vakfiye Defterleri: 588, 594, 2163.
• Yediyıldız, B. (1983). Osmanlıların Kuruluş ve Yükselişinde Rol Oynayan Müesseseler. Millî Kültür, 41, 41-47.
• Yediyıldız, B. (1986). Vakıf. İslam Ansiklopedisi, 13, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 153-172.
• Wakfs For Educational and Instructional Services In 17th Century- Bursa