ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN YAŞAM TATMİNLERİNE OLAN ETKİSİNDE YAŞAM BOYU ÖĞRENMENİN ARACI ROLÜ

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 18, 206 - 228, 12.12.2024

Emine Zehra Turan , Ebru Aykan

https://doi.org/10.54831/vanyyuiibfd.1521184

Öz

Üniversite öğrencilerin yaşam tatminleri hayatlarının her alanını etkilemektedir. Üniversite dönemi öğrenciler için yetişkinliğe ilk adımlarını attıkları, iş hayatına hazırlandıkları, kendi değer yargılarını oluşturdukları ve bu süreçte kişilik yapılarının oluştuğu bir dönemi içermektedir. Bu dönemdeki öğrenciler farklı yaşam koşullarıyla karşılaştıklarında farklı tutum ve davranışlar sergilemektedir. Bu durum daha çok kişilik özelliklerindeki farklılıklarla açıklanabilmektedir. Farklı kişilik özelliklerine sahip öğrencilerin genetik, çevresel ve yapısal faktörlerden ne derece etkilendiği, öğrenme biçimindeki farklılıklar, toplumun beklentileri bu beklentilerin gerektirdikleri gibi durumların üniversite öğrencilerinin yaşam tatminlerini ve yaşam boyu öğrenme düzeylerini ne şekilde etkilediği merak edilmekte ve bu yüzden araştırmaya yaşam boyu öğrenme değişkeni dahil edilmiştir. Bu araştırmanın temel amacı, üniversite öğrencilerinin kişilik özelliklerinin yaşam tatminlerine olan etkisinde yaşam boyu öğrenmenin aracı rolünü incelemektir. Araştırmanın evrenini üniversite öğrencileri oluşturmaktadır. Yapılan analizler sonucunda, üniversite öğrencilerinin kişilik özellikleri ile yaşam doyumları ve yaşam boyu öğrenme arasında pozitif yönlü ve anlamlı ilişkilerin olduğu, kişilik özelliğinin yaşam tatmini üzerindeki etkisinde yaşam boyu öğrenmenin tam aracılık rolü bulunduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Kişilik, Yaşam Tatmini, Yaşam Boyu Öğrenme.

Anahtar Kelimeler

kişilik, yaşam tatmini, yaşam boyu öğrenme

The Mediating Role of Lifelong Learning in the Effect of University Students' Personality Characteristics on Life Satisfaction

Öz

Life satisfaction of university students affects every aspect of their lives. The university period includes a period in which students take their first steps into adulthood, prepare for business life, form their own value judgements and form their personality structures in this process. Students in this period exhibit different attitudes and behaviours when they encounter different living conditions. This situation can be explained by differences in personality traits. To what extent students with different personality traits are affected by genetic, environmental and structural factors, differences in learning style, expectations of the society, and the requirements of these expectations are curious to what extent they affect the life satisfaction and lifelong learning levels of university students, and therefore the variable of lifelong learning was included in the research. The main purpose of this research is to examine the mediating role of lifelong learning in the effect of personality traits of university students on their life satisfaction. The population of the study consists of university students. As a result of the analyses, it was determined that there were positive and significant relationships between the personality traits of university students and their life satisfaction and lifelong learning, and that lifelong learning had a full mediating role in the effect of personality traits on life satisfaction.
Keywords: Personality, Life Satisfaction, Life long Learnıng.

Anahtar Kelimeler

Personality, Life Satisfaction, Life long Learnıng.

Kaynakça

• Acar, T. (2009). Uluslararası Öğrenci Başarılarını Değerlendirme Programı’nda Türk Öğrencilerin Başarılarını Etkileyen Faktörler. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 3(2), 309-314.
• Akman, Y. & Münire, E. (1998). Gelişim ve Öğrenme (12.Baskı). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Aktaş, A. (2006). Farklı kültürlerdeki yöneticilerin kişilik özelliklerine dayanarak liderlik anlayışlarının belirlenmesi: Türk ve Amerikan otel yöneticilerinin karşılaştırmalı analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Aktaş, Ş. (1993). “Namık Kemal ve İnsan”, Doğumunun Yüz ellinci Yılında Namık Kemal. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Akyol, B., Başaran, & Yeşilbaş, Y., (2018). Halk Eğitim Merkezlerine Devam Eden Kursiyerlerin Yaşam Doyum Düzeyleri ve Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimleri, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 301-324.
• Albuquerque, I., de Lima, M. P., Matos, M., ve Figueiredo, C. (2013). The İnterplay Among Levels Of Personality: The Mediator Effect Of Personal Projects Between The Big Five And Subjective Wellbeing. Journal Of Happiness Studies, 14, 235–250.
• Altıntaş, M., (2023). Kendi Kendine Liderlik Davranışının Yaşam Boyu Öğrenmeye Etkisinde Yaratıcı Kişilik Özelliklerinin Aracılık Rolü, International Congress on Social Sciences, Innovation and Educational, 198.
• Aydın, A. (2003). Gençlerin Yaşam Boyu Öğrenme Becerileri ve Yeterliklerinin Belirlenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Bağcı, E. (2007). Avrupa Birliği'ne Üyelik Sürecinde Türkiye'de Yaşam Boyu Eğitim Politikaları,
• Baron, M., & Kenny, DA. (1986). Moderatör-Arabulucu Değişken Ayrımı Sosyal Psikolojik Araştırma: Kavramsal, Stratejik Ve İstatistiksel Düşünceler. Kişilik ve Sosyal Psikoloji Dergisi, 51 (6), 1173-118
• Benli, E., & İbici, Akça., (2021). Ebelik Öğrencilerinin Kişilik Özellikleri ve Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimleri Arasındaki İlişki, Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 607-624.
• Bitlisli, F., Dinç., M. Çetinceli, E., kaygısız, Ü., (2013). Beş Faktör Kişilik Özellikleri ile Akademik Güdülenme İlişkisi: Süleyman Demirel Üniversitesi Isparta Meslek Yüksekokulu Öğrencilerine Yönelik Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 459-480.
• Boztepe, Ö., & Demirtaş, Z., (2016). The Adaptation Of Lifelong Learning Scale İnto Turkish Culture, Journal of Family, 1(1), 10-17.
• Candy, Philip C. (2003). Lifelong Learning And Information Litercy, Report For U.S. National Commission On Libraries And Information Science And National Forum On Information Literacy.
• Cengiz, M., (2006). İlköğretim Okullarında Çalışan Öğretmenlerin Kişilik Özellikleri ile İş Tatminleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Chou, H. T. G., Edge, N. (2012). They Are Happier And Having Better Lives Than I Am”: The İmpact Of Using Facebook On Perceptions Of Others’ Lives. Cyberpsychology, Behavior and Social Networking, 15, 117–121.
• Costa, P. T., McCrae, R., (1985), The Neo Personality İnventory. Journal of Career Assessment, 3(2), 123-139.
• Coşkun, D., Demirel, M., (2012). Üniversite Öğrencilerinin Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 108-120.
• Çam B. (2021). Eğitim Programları ve Hayat Boyu Öğrenme. Eğitimde Program Geliştirme (1. Baskı) İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Demir: (2022). Yaşlıların Aktif Yaşlanma Düzeylerini Etkileyen Faktörler. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Demirbilek, N. & Bozanoğlu, B. (2023). The Relationship Between University Students' Life Satisfaction, Communication Skills, And Lifelong Learning Levels. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 24(1), 312-333.
• Demirel, M. (2009). Yaşam Boyu Öğrenme ve Teknoloji. 9th. International Educational Technology Conference (IETC), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• DeNeve, K. M. ve Cooper, H. (1998). The Happy Personality: A Meta-Analysis Of Personality Traits And Subjective Well-Being. Psychological Bulletin, 124(2), 197–229.
• Deniz, Ü., Kesicioğlu, O. S. (2012). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Kişilik Özelliklerinin Bazı Değişkenlerle İlişkisinin İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (2), 1-13.
• Diener, E. (1985). Subjective Well-Being. Psychological Bulletin, 95(3), 542-575.
• Diener, E. D., Emmons, R. A., Larsen, R. J., Griffin, S, (2003), The Satisfaction With Life Scale, Journal Of Personality Assessment, 49(1), 71-75.
• Digman, J. M. (1990). Personality Structure: Emergence Of The Five-Factor Model, Annual Review of Psychology, 41(1), 417-440.
• Digman, J. M. (1997). Higher-Order, Factors Of The Big Five, Journal Of Personality And Social Psychology, 73, 1246-1256.
• Dilek: (2001). Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü Öğrencilerinin Girişimci Kişilik Özellikleri ve Girişimcilik Niyetinin Duygusal Zekâ Faktörlerine Göre İncelenmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Dost, M. T. (2007). Üniversite Öğrencilerinin Yaşam Doyumunun Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(22), 132-143.
• Dökmen, Ü. (2005). İletişim Çatışmaları ve Empati, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Durna, U. (2005). A Tipi ve B Tipi Kişilik Yapıları ve Bu Kişilik Yapılarını Etkileyen Faktörlerle İlgili Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi,19(1), 275-290.
• Duru, S. (2014). Yapılandırmaca ve Geleneksel Öğrenme Ortamlarının Öğretmen Adaylarının Eğitim İnançları Üzerine Etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(36), 15-28.
• Ekşioğlu, S., (2017). Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimleri ile Öz yetkinlik Beklentisi ve Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 5(25). 1925-1940.
• Ekşioğlu, S., Tarhan, S., & Çetin-Gündüz, S. (2017). Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimleri İle Öz- Yetkinlik Beklentisi Ve Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(5), 1925-1940.
• Enise, T., Akça, E., Aksoy., Y. (2021). Ebelik Öğrencilerinin Kişilik Özellikleri ve Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimleri Arasındaki İlişki. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3), 607-624.
• Erbatur, B. (2017). Huzurevi ve Evde Yaşayan Yaşlıların Yalnızlık Düzeylerinin Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kırklareli Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kırklareli.
• Fancher, R., (2020). Gordon Allport. Oxford Research Encyclopedia of Psychology.
• Field, J. (2001). Lifelong Educational, International Journal of Lifelong Educational 20, 3- 15.
• Günüç, S., Odabaşı, H., Kuzu, A., (2012). Yaşam Boyu Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 309-325.
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2017). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (4.Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Hayes, N., ve Joseph, S. (2003). “Big 5 Correlates Of Three Measures Of Subjective Well Being”, Personality and Individual Differences, 34(4), 723-727.
• Kafalıokul, U., (2022). Yöneticilerinin Kişilik Özelliklerinin Yaşam Doyumuna Etkisi, Kırıkkale Üniversitesi Kırıkkale Üniversitesi Eğitim Dergisi (KÜED), 2(2), 72-83.
• Kandırmaz, M. (2023). Üniversite Öğrencilerinde Siyasal Düşüncenin Karmaşıklığının Yarayıcıları Olarak Bilişsel Esneklik, Bilişsel Kaçınma ve Beş Faktör Kişilik Özellikleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çağ Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Karabulut, Ö. Ö., Özer, M. (2003). Yaşlılarda Yaşam Doyumu, Geriatri, 6(2), 72-. 74.
• Karancı, A. N., Dirik, G. ve Yorulmaz, O. (2007). Eysenck Kişilik Anketi- Gözden Geçirilmiş Kısaltılmış Formunun (EKA-GGK) Türkiye’de Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(3), 254-261.
• Keleş, Y.E. (2019). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Kişilik Tipleri ile Yaşam Boyu Öğrenme Yeterlik Algılarının İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Manisa.
• Köğce D., Özpınar, İ., Mandacı-Şahin, S. & Aydoğan-Yenmez, A. (2014). Öğretim Elemanlarının 21. Yüzyıl Öğrenen Standartları ve Yaşam Boyu Öğrenmeye İlişkin Görüşleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 185-213.
• Le, Xu., Liu, l, Ding, Y., (2017). Development Psychology The Mediation Effect Of Coping Style On The Relations Between Personality And Life Satisfaction İn Chinese Adolescents, Orıgınal Research Article Front, 29.
• Madran, C., & Akdoğan, T. (2010). Satıcıların Kişilikleri İle Performanslarının İlişkisi; Beş Faktör Modeline Göre Bir Analiz. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (1), 366-381.
• McCrae RR, Costa, PT., Kay, G., (1995). Persons, Places, and Personality: Career Assessment Using the Revised Neo Personality Inventory, Journal of Career Assessment, 3-2, 123-139.
• McCrae, R. R., John, O. P. (1992). An introduction to the Five-Factor Model and its applications, Journal of Personality, 60(2), 175-215.
• Meral, Y. (2018). İşletme Birleşmelerinde Özdeşleşme, Güven, İletişim Kültür ve Süreç Adaletinin, İş Doyumu ve Banka Birleşmesi Sonrası Yeni Özdeşleşme Üzerindeki Etkileri. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Merdan, E. (2013). Beş Faktör Kişilik Kuramı ile İş Değerleri İlişkisinin İncelenmesi: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 7.
• Mülhim, M. A. (2018). Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Bireysel Yenilikçilik Düzeyleri ve Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimlerinin İncelenmesi: Bartın Üniversitesi Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Bartın.
• Myers, D. G., Diener, E, (1995). Who is Happy, Psychological Science, 6(1), 10-19.
• Nam, A.(2020). Üniversite Öğrencilerinde Yaşam Doyumu: Beş Faktör Kişilik Özellikleri, Bilinçli Farkındalık ve Yılmazlığın Rolü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Nam, Aytekin ve Sinem Evin Akbay. (2020). “Üniversite Öğrencilerinde Yaşam Doyumu: Beş Faktör Kişilik Özellikleri, Bilinçli Farkındalık ve Yılmazlığın Rolü”. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 16, (31), 2528-9527.
• Narea, J. O. (2016). Entrepreneurial Traits and Innovation. Maastricht: Datawyse, Universitaire Pers Maastricht.
• Neugarten, B. L., Havighurst, R. J., & Tobin, S. S. (1961). The Measurement Of Life Satisfaction. Journal Of Gerontology, 16(2), 134–143.
• Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 139-173
• Öz, F. (2010). Sağlık Alanında Temel Kavramlar, Ankara: Mattek Matbaacılık.
• Özgen, F. (2012). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin yaşam doyumu düzeylerinin incelenmesi, Lisans Tezi, Spor Yöneticiliği Bölümü, On Sekiz Mart Üniversitesi Çanakkale.
• Özmenler, Nihat. (1995). Antisosyal kişilik bozukluklarında suç örüntüsüne göre, psikososyal özelliklerin incelenmesi. (Tıpta Uzmanlık Tezi). Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Ankara.
• Reza, M., Bahram, A., Hashemabadi, G., (2021). The Relationship between Personality Characteristics and Life Satisfaction with the Mediating Role of Emotional Intelligence, Journal of Consulting Excellence and Psychotherapy, 40, 88-103.
• Robbins, S., Judge, T. (2007). Organizational Behavior, Pearson Prentice Hall.
• Senemoğlu, N. & Özçelik, D. A. (1989). Öğretmen Adaylarına 'Öğretmenlik Bilgisi' Kazandırma Bakımından Fen-Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Etkililiği. Çağdaş Eğitim Dergisi.
• Sezginer: (2014). Yöneticilik Kavramı ve Türk Yöneticileri Üzerine. Doktora Tezi. ST Celement Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Sığrı, Ü. & Gürbüz, S. (2013). Örgütsel davranış. İstanbul: Beta Yayınları
• Somer, O. & Korkmaz, M. ve Tatar, A. (2011). Kuramdan Uygulamaya Beş Faktör Kişilik Modeli ve Beş Faktör Kişilik Envanteri (5FKE). İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Soydabaş, S. (2023). Beş faktör kişilik özelliklerinin para sosyal etkileşime yansıması ve satın alma kararına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya Karatay Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Sümer, N., Lajunen, T. J., & Özkan, T. (2005). Big Five Personality Traits as the Distal Predictors of Road Accident Involvement. Underwood, 215–227.
• Şahin, Ş. (2008). Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Tükenmişlik ve Yaşam Doyum Düzeyleri. Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü. Mersin.
• Şimşek, Ö. F., & Koydemir, S. (2012). Linking Metatraits Of The Big Five To Well-Being And Well-Being: Do Basic Psychological Needs Matter? Social Indicators Research, 112(1), 221–238.
• Tackett, J. L., & Lahey, B. B. (2017). Neuroticism. In T. A. Widiger, The Oxford handbook of the Five Faktör Model. Oxford University Press.
• Tan, M., & Demir M., (2018). İş Görenlerin Kişilik Özelliklerinin Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisi. Journal of Tourism Theory and Research, 4(1), 18.
• Tarhan, S., Ekşioğlu, S. & Gündüz, H. Ç. (2017). Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimleri ile Öz yetkinlik Beklentisi ve Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(5), 1925-1940
• Tatlılıoğlu, K. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Beş Faktör Kişilik Kuramına Göre Kişilik Özellikleri Alt Boyutlarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi, Tarih Okulu Dergisi.
• Wıtt, L.A.; Andrews, M.C. & Carlson, D.S. (2002). “When Conscientiousness Isn’t Enough: Emotional Exhaustion and Performance Among Call Center Customer Service Representative”, Journal of Management, 30, 149-160.