An Evaluation on the Turkish Epic and the Altai Creation Myth in the Context of the Literary Work-Folklore Relationship

Year 2025, Issue: 9, 35 - 49, 30.06.2025

Abdulselam Arvas , Ahmet Serdar Arslan

Abstract

There are many creation myths in Turkic culture and literature, but the longest of in size is the Altay Creation myth. This myth was compiled by Russian orientalists such as Wilhelm Radloff and Vasili I. Verbitsky in the 19th century. Terms such as epic, legend, and story have been used for this text, but it would be more accurate to consider it as a myth. It was probably told in much earlier times among the Altai people as a product of oral tradition. However, these two variants are currently available as materials. Recording of the Creation myth among the Altai people is important from two perspectives. The first of these is that the Altai people consider themselves as Turks. The other is that all Turkic peoples trace their roots back to Altay. Many scientific studies have been conducted both at home and abroad on this myth. In addition, the Creation myth has also inspired literary works. For example, Mustafa Necati Sepetçioğlu wrote a novel called “Creation and Descent/Turkish Epic”. The epic pieces such as Türeyiş, Bozkurt, Ergenekon, Göç, Şu were used in this novel. However, the starting point of the novel was the Creation myth. This issue is evident in the fact that the novel begins with creation and a large section is devoted to creation. The fiction of the novel is related to the relationship between folklore and literature and this interest is present not only in Turkish literature but also in world literature. In this sense, texts called artificial epics such as Kalevala, Shahnameh, Ramayana-Mahabharata, Nibelungen, Chansen de Roland constitute examples of this relationship. Mustafa Necati Sepetçioğlu essentially has took these texts as examples and wanted to create a single Turkish epic. The fact that he wrote the phrase “Turkish Epic” under the title “Creation and Descent” in the novel is an indication of this desire. Two articles have previously been written about this novel. However, the novel has not been examined in terms of the relationship between folklore and literature. In this context, the elements of the Altai Creation myth reflected in the novel “Creation and Descent/Turkish Epic” written by Mustafa Necati Sepetçioğlu will be examined in our research. Among these elements in the novel only water, God-Erlik, Ak ene, human, tree-forbidden fruit will be discussed, and these will be analyzed based on the relationship between folklore and literature.

Keywords

Folklore , Literature , Epic , Myth , Origin

Edebî Eser-Folklor İlişkisi Bağlamında Türk Destanı ve Altay Yaratılış Miti Üzerine Bir Değerlendirme

Abstract

Türk kültür ve edebiyatında birden çok yaratılış miti var ancak hacim olarak en uzunu Altay Yaratılış mitidir. Bu mit, 19. yüzyılda önce Wilhelm Radloff, sonra Vasili İ. Verbitskiy gibi Rus şarkiyatçıları tarafından derlenmiştir. Bu metin için destan, efsane, hikâye gibi terimler kullanılmıştır ancak onu mit olarak değerlendirmek daha doğrudur. Muhtemelen Altaylar arasında sözlü gelenek ürünü olarak çok daha eski zamanlarda anlatılmıştır. Buna karşın malzeme olarak elde şimdilik bu iki varyant var. Yaratılış mitinin Altaylar arasında tespit edilmiş olması iki açıdan önemlidir. İlki, Altaylar kendilerini Türk olarak kabul etmektedir. İkincisi, bütün Türk halkları kökenlerini Altay’a dayandırmaktadır. Bu mit hakkında hem yurt içinde hem yurt dışında birçok bilimsel araştırma yapılmıştır. Bunun yanı sıra Yaratılış miti edebî eserlere de ilham olmuştur. Örneğin Mustafa Necati Sepetçioğlu, “Yaratılış ve Türeyiş/Türk Destanı” isimli bir roman kaleme almıştır. Bu romanda Türeyiş, Bozkurt, Ergenekon, Göç, Şu gibi destan parçalarından yararlanılmıştır. Ancak romanın hareket noktası Yaratılış miti olmuştur. Bu husus, romanın yaratılışla başlamasında ve hacimli bir kısmın yaratılışa ayrılmasında kendini göstermektedir. Romanın kurgusu folklor ve edebiyat münasebetiyle ilgilidir ve bu ilgi sadece Türk edebiyatında değil, aynı zamanda dünya edebiyatında da mevcuttur. Bu manada Kalevala, Şehnâme, Ramayana-Mahabharata, Nibelungen, Chansen de Roland gibi yapay destan olarak adlandırılan metinler bu ilişkinin örneklerini teşkil etmektedir. Mustafa Necati Sepetçioğlu da esas itibarıyla bu metinleri örnek almış ve tek bir Türk destanı meydana getirmek istemiştir. Romanın “Yaratılış ve Türeyiş” adının altına “Türk Destanı” ibaresini yazması bu arzunun bir göstergesidir. Daha önce bu romana ilişkin iki makale yazılmıştır. Ancak zikredilen roman folklor ve edebiyat ilişkisi açısından incelenmemiştir. Bu kapsamda araştırmamızda Mustafa Necati Sepetçioğlu tarafından yazılan “Yaratılış ve Türeyiş/Türk Destanı” adlı romana yansıyan Altay Yaratılış miti unsurları irdelenecektir. Romandaki bu unsurlar içerisinde ise yalnızca su, Tanrı-Erlik, Ak ene, insanoğlu, ağaç-yasak meyve ele alınacak ve bunlar folklor ve edebiyat ilişkisi temelinde tahlil edilecektir.

Keywords

Folklor , Edebiyat , Destan , Mit , Köken

References

• Aktulum, K. (2013). Folklor ve Metinlerarasılık, Konya: Çizgi Kitabevi.