SİTUS KAVRAMI VE LEFEBVRE PERSPEKTİFİNDEN MÜZİK VE KENTİ YENİDEN DÜŞÜNMEK: SOKAK MÜZİĞİ PERFORMANSLARI

Year 2025, Volume: 8 Issue: 3, 2376 - 2392, 30.09.2025

Mehmet Yiğit Ersoydan

https://doi.org/10.51576/ymd.1756386

Abstract

Kent mekânı yalnızca fiziksel bir üretim birimi değil, aynı zamanda kültürel, toplumsal ve ideolojik mücadelelere sahne olan bir sosyal praksis alanıdır. Kapitalist sistemin tahakkümü altında bulunan modern kapitalist kentler bireyleri pasifleştiren, gündelik hayatı rutinleştiren ve deneyim alanlarını tüketim pratikleriyle sınırlandıran bir “gösteri sahnesine” dönüşmüştür. Bu dönüşümün en görünür örneklerinden biri, sanatsal eylemlerin sokak ve kamusal alanda gerçekleştirilmesidir. Bu çalışma, Lefebvre’in “mekânın üretimi” ve “itiraz hakkı”, Debord’un “gösteri toplumu” ve “situs” kavramları temelinde sokak müziği performanslarını birer situs pratiği olarak ele almayı amaçlamaktadır. Araştırmada, sokak müziği pratiklerinin kent mekânını dönüştürme gücü kavramsal bir çerçevede ele alınmış, nitel ve betimsel modele bağlı kalınarak çalışılmıştır. Doğaçlama performanslar (emprovizasyon), sokak performansları ve flashmob performansları gibi eylemler; müzikal performans aracılığıyla mekânın eko-politik ve deneyimsel anlamını değiştiren ve mekânı yeniden üreten situs örnekleri olarak incelenmiştir. Bu bağlamda incelenen müzikal eylemlerin; gösteri toplumunun pasifleştirici etkilerine karşı geliştirilmiş aktif, etken, spontane, kolektif, dinamik ve dönüştürücü müdahale biçimleri oldukları, bireylerin edilgen, durağan, pasif tüketicilikten çıkmasına olanak sağladıkları, kent hakkının kullanımına katkıda bulunarak kentsel mekânın toplumsal, estetik ve politik yeniden üretimine aracılık eden birer situs örnekleri oldukları sonuçlarına ulaşılmıştır.

Keywords

kent , mekân , müzik , situs , sokak müziği.

RETHINKING MUSIC AND THE CITY THROUGH THE CONCEPT OF SITUS AND THE PERSPECTIVE OF LEFEBVRE: STREET MUSIC PERFORMANCES

Abstract

Urban space is not merely a physical unit of production but also a field of social praxis in which cultural, social, and ideological struggles are enacted. Under the domination of the capitalist system, modern capitalist cities have been transformed into “stages of spectacle” that pacify individuals, routinize everyday life, and confine experiential domains within the boundaries of consumption practices. One of the most visible manifestations of this transformation is the realization of artistic practices in streets and public spaces. This study aims to examine street music performances as situs practices, drawing on Lefebvre’s concepts of the “production of space” and the “right to the city,” together with Debord’s notions of the “society of the spectacle” and “situs.” Within this conceptual framework, the transformative power of street music practices on urban space is explored through a qualitative and descriptive research model. Improvisational acts, street performances, and flashmob events are analyzed as situs practices that, through musical performance, reconfigure the eco-political and experiential meaning of space and contribute to its reproduction. In this regard, the findings suggest that such musical practices enable individuals to move beyond passive, inert, and consumerist subjectivities, contribute to the exercise of the right to the city, and—albeit momentarily—transform urban public spaces into collective and emancipatory sites of lived experience. It is therefore concluded that improvisational performances, street performances, and flashmob events constitute concrete examples of situs practices.

Keywords

city , space , music , situation (situs) , street music

References

• Baş, T., & Akturan, U. (2008). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Bayat, A. (2022). Mekân meselesi. İçinde Tersyüz olmuş şehirde siyaset (s. 29–54). Tekin Yayınevi.
• Bourriaud, N. (2002). Relational aesthetics (Dijon, Les presses du réel).
• Debord, G. (1996). Gösteri toplumu. Ayrıntı Yayınları.
• DeNora, T. (2000). Music in everyday life. Cambridge University Press.
• Duran, A. (2006). Flash mobs: Social influence in the 21st century. Social influence, 1(4), 301-315.
• Harvey, D. (2012). Rebel cities: From the right to the city to the urban revolution. Verso.
• Harvey, D. (2013). Asi şehirler: Şehir hakkından kentsel devrime doğru. Metis Yayınları.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi (23. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Lefebvre, H. (1991). The production of space (D. Nicholson-Smith, Trans.). Blackwell.
• Lefebvre, H. (2012). Gündelik hayatın eleştirisi. Sel Yayıncılık.
• Lefebvre, H. (2020). Mekânın üretimi. Sel Yayıncılık.
• Merrifield, A. (2012). Metromarksizm. Phoneix Yayınları.
• Monson, I. (1996). Saying something: Jazz improvisation and interaction. University of Chicago Press.
• Pınarcıoğlu, N. Ş., Kanbak, A., & Şiriner, M. (2010). Kent kuramları. Türkiye Perspektifinden Kent Sosyolojisi Çalışmaları. Uğurlu, Ö. &Pınarcıoğlu, NŞ &Kanbak, A. &Şiriner, M.(der.), 71-102.
• Sadler, S. (1998). The situationist city. MIT Press.
• Torlak, S. (2022). Mekân meselesi. İçinde Mekân meselesine bir giriş (s. 11–26). Tekin Yayınevi.
• Yırtıcı, H. (2009). Çağdaş kapitalizmin mekânsal örgütlenmesi. İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Görsel Tv. (2021, 13 Temmuz). Boğaziçi Caz Korosu Finansbank Şubesinde Yüzleri Güldürdü (Flash Mob). [video]. Youtube. (Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=qrtOVo_23o8), (Erişim tarihi: 7 Haziran 2025).
• İGA Pass TV. (2021, Şubat 26). İstanbul Havalimanı'nda Flash Mob! [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=6FLGNbjuOXI&t=19s (Erişim tarihi: 7 Haziran 2025).
• Orhan Kemal İl Halk Kütüphanesi. (2016, Nisan 13). İstanbul Orhan Kemal İl Halk Kütüphanesi İKÜ Çoksesli Korosu Flashmob [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=lgcDA0ufpn8 (Erişim tarihi: 7 Haziran 2025).
• Palladium AVM. (2014, 18 Temmuz). Yer: Palladium Alışveriş Merkezi Tarih: 27.06.2014 Etrafında Hayat Var Flashmob. [video]. Youtube. (Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=gDER1klhyHg&t=38s), (Erişim tarihi: 7 Haziran 2025).
• Sosyomodtube . (2011, 6 Haziran). İstanbul metrosunda CAZ olur mu demeyin! - Metroda mini konser [video]. Youtube. (Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=GLRECFamu7M), (Erişim tarihi: 7 Haziran 2025).