DANTE ALİGHİERİ’NİN "İLAHİ KOMEDYA"SINDA MÜZİĞİN ÜÇ HALİ

Year 2025, Volume: 8 Issue: 3, 1836 - 1860, 30.09.2025

Hüseyin Cem Esen

https://doi.org/10.51576/ymd.1756596

Abstract

ÖZ
Dante, İlahi Komedya’daki kurgusal yolculuğunu, yalnızca edebi ya da sanatsal bir anlatı olarak değil, aynı zamanda kültürel ve teolojik geleneğin mirasıyla birlikte anlamlandırılan zihinsel düzenin bir tezahürü olacak şekilde tasarlamıştır. Bu derinlikli felsefi tasarım çerçevesinde, bir hakikat yolculuğunu konu edinen İlahi Komedya adlı eser, geçmişin kültürel ve entelektüel mirasını dönüştürerek kendi zamanının ahlaki ve metafizik sorularına yanıt arayan bir metin haline gelmiştir. Dante’nin başta Yeni Platonculuk ve Hıristiyan teolojisi olmak üzere geçmişten süregelen çeşitli düşünce gelenekleriyle bezediği anlatısı, insanın Tanrı’yı arama sürecini, ruhsal ilerleyişini ve bu süreçte karşılaştığı etik sınavları gözler önüne sererek insanlığa evrensel bir mesaj vermeyi gözetmektedir. Müzik ise metindeki ontolojik tasarımı sayesinde, ruhun düzeniyle evrenin uyumu arasında sembolik bir köprü işlevi görmesinin yanı sıra tanrısal olanı betimlemede en kuvvetli araç olarak karşımıza çıkmaktadır. Tanrıya manevi yükselişin bir aracı olarak müzik, tıpkı Orta Çağ’da olduğu gibi İlahi Komedya’da da çeşitli alegorilerle desteklenerek önemli bir bilme biçiminin tasviri konumundadır. Çalışmanın birinci bölümünde, Dante Alighieri’nin hayatının yanı sıra, İlahi Komedya’nın yazıldığı dönemin sosyal-politik şartları çerçevesinde gelişen entelektüel ortam gözler önüne serilmeye çalışılmıştır. Ardından ikinci bölüme geçilmiş, İlahi Komedya’nın muhteviyatıyla ilgili bilgiler verildikten sonra eserde tasarlanan ontolojik yapının tezahürü olarak müziğin konumu tartışılmıştır. Sonuç olarak, eserin bütününde müziğin farklı varoluş biçimleri ve sembolik anlamları bağlamında, Dante’nin felsefi düzlemde oluşturduğu müzik kavrayışı, detaylı bir şekilde değerlendirilmiştir.

Keywords

Dante Alighieri , İlahi Komedya , müzik felsefesi , Orta Çağ’da müzik düşüncesi , musica mundana , musicae sacre

THREE PHASES OF MUSIC IN DANTE ALIGHIERI'S DIVINE COMEDY

Abstract

ABSTRACT
Dante conceived his imaginative journey in the Divine Comedy not only as a literary or artistic narrative, but also as a manifestation of the order of the mind, made meaningful by the legacy of cultural and theological tradition. Within the context of this in-depth philosophical design, The Divine Comedy, a work about a journey of truth, has transformed the cultural and intellectual heritage of the past into a text that seeks answers to the moral and metaphysical questions of its time. Dante's narrative, which is adorned with various traditions of thought from the past, especially Neo-Platonism, seeks to give a universal message to humanity by revealing the process of man's search for God, his spiritual progress and the ethical trials he faces in this process. Thanks to its ontological design in the text, music, in addition to functioning as a symbolic bridge between the order of the soul and the harmony of the universe, appears as the most powerful tool in depicting the divine. Music, as a means of spiritual ascent to God, is a depiction of an important form of knowing, supported by various allegories in the Divine Comedy, just as it was in the Middle Ages. In the first part of the study, in addition to the life of Dante Alighieri, the intellectual environment that developed within the framework of the social-political conditions of the period in which the Divine Comedy was written was tried to be revealed. Then, in the second part, after providing information about the content of the Divine Comedy, the position of music as a manifestation of the ontological structure designed in the work is discussed. In conclusion, Dante's philosophical conception of music in the context of the different modes of existence and symbolic meanings of music throughout the work has been evaluated in detail.

Keywords

Dante Alighieri , Divine Comedia , philosophy of music , musical thought in the Middle Ages , musica mundana , musicae sacre

References

• Barbero, A. (2021). Dante. (Çev. K. Atakay). İstanbul: Kronik Kitap.
• Barbi, M. (1966). Michele Barbi’s Life of Dante. (Çev. P. G. Ruggiers). California: University of California Press.
• Dante Alighieri. (2024). “İlahi Komedya” Cehennem-Araf-Cennet. (Çev. S. Erdi). İstanbul: Alfa.
• Eco, U. (2020). Ortaçağ Estetiğinde Sanat ve Güzellik. İstanbul: Can Yayınları.
• Esen, H. C. (2022a). Kürelerin Müziği’nden Yedi Bilge’ye: Tanburî Küçük Artin’de Müzikal Kozmoloji Düşüncesi. İdil, (94), 935-948.
• Esen, H. C. (2022b). Yeni Platonculuğun Osmanlı Mûsikî Nazarîyatı Modelleri Üzerindeki Etkileri. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Ankara.
• Godwin, J. (1987). Harmonies of Heaven and Earth: Mysticism in Music from Antiquity to the Avant-Garde. Inner Traditions.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: Felsefe-Yöntem-Analiz. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Halliwell, S. (2011). Plato. T. Gracyk ve A. Kania (Ed.), The Routledge Companion to Philosophy and Music içinde (307-316 ss.). Routledge.
• Howe, K. (1975). Dante’s Beatrice: The Nine and the Ten. Italica, 52(3), 364-371.
• Kádár, A. J. (2016). Musica dantesca—Dante költészetének zeneisége. (Yayımlanmamış doktora tezi). Debreceni Egyetem BTK.
• Kolektif. (2003). Dante’den McLuhan’a 24 Başyapıt Üzerine Konuşmalar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kuntz, P. G. (1979). Philosophy as the Discovery of Orders. Teaching Philosophy, 3(1), 65-81.
• Lafferty, R. T. (1911). The Philosophy of Dante. Nnual Reports of the Dante Society, (30), 1-34.
• Lee, R. A. (2024). Il Divino Musicista: Music And Sound In Dante’s Commedia. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Florida State University, Florida.
• Lippman, E. A. (1964). Musical Thought in Ancient Greece. Columbia University Press.
• Mazzotta, G. (2007). Life of Dante. R. Jacoff (Ed.), The Cambridge Companion to Dante içinde (ss. 1-13). New York: Cambridge University Press.
• Neuman, W. L. (2014). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar. (S. Özge, Çev.). Ankara: Yayın Odası.
• Özgür, F. (2023). Metinlerarasılık Bağlamında Dante’nin “İlahi Komedya” Eserinin “Cehennem” Bölümüne Vergilius’un Etkileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Öztürk, O. M. (2014). Makam, Âvâze, Şûbe ve Terkib: Osmanlı Musiki Nazariyatında Pisagorcu “Kürelerin Uyumu/Musikisi” Anlayışının Temsili. Rast Müzikoloji Dergisi, 2(1), 1-49.
• Öztürk, O. M. (2021). Makam-tarifli lâhinlerde nazarî bakımdan iki temel hareket tarzının mevcudiyeti: Dairevî ve müstakim hareketler. Osmanlı-Türk Müziğine Bakışlar: Tarih, Teori ve İcra içinde (248-278 ss.). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Teksoy, R. (2011). “İlahi Komedya”. İstanbul: Oğlak Klasikleri.
• Thomas, M. E. (2015). The Divine Communion Of Soul And Song: A Musical Analysis Of Dante’s Commedia. (Yayımlanmamış lisans tezi). Kent State University Honors College, Ohio.
• Tornese, S. F. M. (2010). Philosophy of Music In The Neoplatonic Tradition: Theories of Music and Harmony In Proclus, Commentaries On Plato’s Timaeus and Republic. Royal Holloway, University of London.
• Uçar, A. ve İshakoğlu, Ö. (2019). Dante’nin İlâhî Komedya’sında Ebü’l-‘Alâ el-Ma‘arrî’nin İzleri. Istanbul Journal of Arabic Studies, 2(1), 77-114.
• Zimmer, R. P. (2014). Dante’s Lucifer In The Commedia: Music, Pride, And The Corruption Of The Divine. (Yayımlanmamış doktora tezi). Florida Atlantic University, Florida.