BEĞENİ HİYERARŞİLERİ BAĞLAMINDA TÜRK HALK MÜZİĞİ DİNLEYİCİLERİNİN MÜZİK KATEGORİLERİNE YÖNELİK PRESTİJ DEĞERLENDİRMELERİ

Year 2025, Volume: 8 Issue: 3, 2274 - 2302, 30.09.2025

M. Timuçin Bakırcı

https://doi.org/10.51576/ymd.1758025

Abstract

ÖZ
Beğeni hiyerarşileri kuramına göre müzik beğenileri yalnızca estetik yargıların söz konusu olduğu bir kültürel ürün değil; kültürel, ideolojik ve kimlik bileşenleri içerisinde barındıran toplumsal bir fenomendir. Bourdieu’ya göre kültürel alandaki her türlü tercih, bireylerin içerisinde bulunduğu sosyal dünyayı algılama ve ona göre konum alma stratejileri ile örülüdür. Bu doğrultuda çalışmada müzik beğenileri ve prestij değerlendirmeleri bireylerin yaşam tarzı ifadesinin ve kimlik bileşenlerinin bir göstergesi şeklinde ele alınmış; müzik beğenilerinin kimlik ve sosyal sınırlar belirteci olarak tercihi tartışılmıştır. Çalışma Türk halk müziği dinleyicilerinden oluşan bir grubun müzik kategorilerine yönelik prestij değerlendirmelerine odaklanarak yürütülmüş; veriler Ankara’da gerçekleştirilen üç farklı Türk halk müziği konser etkinliğine katılan dinleyicilerden yapılandırılmış anket formları ile elde edilmiştir. Çalışma bulgularına göre Türk halk müziği dinleyicilerinin müzik kategorilerine yönelik prestij yargılarının yalnızca estetik ya da sanatsal niteliklerle değil; kültürel kimlik, tarihsel meşruiyet ve sosyal aidiyet bağlamında oluşturulduğunu ortaya koymuştur. Çalışma sonucunda Türk halk müziği dinleyicilerinin müzik kategorilerine yönelik prestij değerlendirmelerinde yerellik, kültürel yapı ile ilişki, modernlik ve toplumsal kalıp yargıların belirleyici olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak çalışma kültürel alandaki pratiklerin ve özellikle müzik beğenilerinin bireysel tercihlerden öte toplumsal üretimlerin sonucu olan dinamiklerle anlamlandırıldığı ve kültürel tercihlerin sosyal alandaki konumlanış ve kimliğin önemli bir bileşeni olduğu çalışma verileriyle vurgulanmıştır.

Keywords

Beğeni hiyerarşileri , Türk halk müziği , Prestij , Bourdieu , Habitus

PRESTIGE EVALUATIONS OF MUSIC CATEGORIES BY TURKISH FOLK MUSIC LISTENERS IN THE CONTEXT OF HIERARCHIES OF TASTE

Abstract

ABSTRACT
The theory of taste hierarchies posits that musical preferences are not merely a cultural construct involving aesthetic evaluations; rather, they are a social phenomenon encompassing cultural, ideological, and identity components. According to Bourdieu, all preferences in the cultural domain are intricately intertwined with individuals' strategic approaches to interpreting and navigating the social environment they inhabit. In this context, the study approaches music preferences and prestige evaluations as indicators of individuals' lifestyle expressions and identity components, and discusses the preference of music preferences as indicators of identity and social boundaries. The study was conducted by focusing on the prestige evaluations of a group of Turkish folk music listeners regarding music categories. The data was obtained from structured questionnaire forms filled out by listeners who attended three different Turkish folk music concerts in Ankara. The findings of the study indicate that Turkish folk music listeners' prestige judgments regarding music categories are not exclusively based on aesthetic or artistic qualities. Instead, these judgments are also influenced by cultural identity, historical legitimacy, and social belonging. The study's findings indicated that the prestige evaluations of Turkish folk music listeners concerning various music categories are influenced by factors such as locality, relationship with cultural structure, modernity, and social stereotypes. In summary, the study underscores that practices within the cultural sphere—particularly musical inclinations—are interpreted as the consequence of complex dynamics that extend beyond individual predilections, representing the outcome of social production. The study further emphasizes that cultural preferences serve as a pivotal element in the formation of social positioning and identity, a notion substantiated by the study's findings.

Keywords

Hierarchies of taste , Turkish folk music , prestige , Bourdieu , habitus

References

• Alpyıldız, E. (2012). Yerelden Ulusala Taşınan Müzik Belleği ve Yurttan Sesler. Milli Folklor Dergisi, (96), 84-93.
• Ayas, G. (2015). Müzik Sosyolojisi: Sorunlar, Yaklaşımlar, Tartışmalar. İstanbul: Doğu Kitabevi.
• Ayas, G. (2018). Müziği Boğan Gürültü: İdeolojinin Kıskacındaki “Musiki”. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Bakırcı, M. T. (2025). Beğeni Hiyerarşileri Bağlamında Türk Halk Müziğinin Toplumsal Konumu. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Bourdieu, P. (2016). Sosyoloji Meseleleri. (çev. F. Öztürk, B. Uçar, M. Gültekin, A. Sümer). Ankara: Heretik Yayınları.
• Bourdieu, P. (2017). Ayrım: Beğeni Yargısının Toplumsal Eleştirisi. (çev. D. Fırat, G. Berkkurt). Ankara: Heretik Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. (2005). Anket Geliştirme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 133-51.
• Demirdirek, S. B. (2025). Tanburi Cemil Bey’in İcra Tahlili ve Keman Eğitim Alıştırmalarının Oluşturulması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 14(2), 1190–1210.
• Joas, H. ve Knöbl, W. (2019). “Yapısalcılık ve Pratiğin Kuramı Arasında: Pierre Bourdieu’nün Kültür Sosyolojisi” (Çeviri A. K. Gülen). Pierre Bourdieu’nün Mirası: Eleştirel Söylemler. (ed. Simon S., Bryan S. T.), (kitap ed. G. Çeğin) (2019). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Kardoğan, M, ve Kardaş, M. N. (2023). Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Alanında Yayımlanan Akademik Metin Yazma İlkelerine Uygunluğu. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 41-62.
• Özbek, M. (1991). Popüler Kültür ve Orhan Gencebay Arabeski. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Öztürkmen, A. (2006). Türkiye’de Folklor ve Milliyetçilik (2. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Stewart, S. (2013). A Sociology Of Culture, Taste And Value. Palgrave Macmillan.
• Stokes, M. (2016). Türkiye’de Arabesk Olayı. (çev. H. Eryılmaz). İstanbul: İletişim yayınları.
• Susen, S. (2019). “Bourdieu ve Adorno: Modern Toplumda Kültürün Dönüşümü -Eleştirel Bir Kültürel Üretim Kuramına Doğru-” (Çeviri A. K. Gülen). Pierre Bourdieu’nün Mirası: Eleştirel Söylemler. (ed. Simon S., Bryan S. T.), (kitap ed. G. Çeğin). (2019). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Tuncel, E. (2025). III. Selim ve Abdülbâkî Nâsır Dede’nin Eserleri Bağlamında Sûzidilârâ Makamında Klasik Kemençe Alıştırmalarının Oluşturulması. Eurasian Journal of Music and Dance, (26), 372-386.
• Uzunoğlu, M. (2013). Kültür-sanat ilişkisi bağlamında cumhuriyetin ilk yıllarında özgün Türk resmi oluşturma çabaları. İdil Dergisi, 2(10), 150-169.
• Wacquant, L. (1992). The Blackwell Dictionary Of Twentieth-Century Social Thought. Oxford: Blackwell.
• Warde, A. (2008). Dimensions of a Social Theory of Taste. Journal Of Cultural Economy, 1(3), 321-336.
• Yıldız, S. (2017). Sosyal Bilimlerde Örnekleme Sorunu: Nicel ve Nitel Paradigmalardan Örnekleme Kuramına Bütüncül Bir Bakış. Kesit Akademi Dergisi, (11), 421-42.