Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezlerinde Çalışan Öğretmenlerin İş Memnuniyetlerinin Belirlenmesi

Year 2023, Volume: 20 Issue: 2, 732 - 747, 22.08.2023

Mehmet İNCE Havva Aysun KARABULUT

https://doi.org/10.33711/yyuefd.1287457

Abstract

Bu araştırmanın amacı özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde görev yapan öğretmenlerin iş memnuniyetlerinin belirlenmesidir. Bu amaç doğrultusunda nitel araştırma yöntemi desenlerinden betimleyici durum çalışması olarak desenlesen araştırma özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde görev yapan 21 öğretmenle gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme formu ve yansıtmalı araştırmacı günlüğü yoluyla toplanmıştır. Elde edilen veriler içerik analiziyle analiz edilerek kodlar, kategoriler ve temalar çıkarılarak yorumlanmıştır. Yapılan analiz sonucunda öğretmenlerin görüşleri, eğitim süreci, sektörel sorunlar ve özel özel eğitim kurumları şeklinde üç tema, yedi kategori ve 21 kod altında toplanmıştır. Her kategoriye ilişkin doğrudan alıntılarla yoluyla her bulgular desteklenmiştir. Araştırma sonunda elde edilen bulgular ilgili literatürle ilişkilendirilerek tartışılmış ve son olarak önerilere yer verilmiştir.

Keywords

Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi, öğretmen, iş memnuniyeti, durum çalışması

Determination of Job Satisfaction of Teachers Working in Special Education and Rehabilitation Centers

Abstract

The aim of this research is to determine the satisfaction levels of teachers working in special education and rehabilitation centers. The research is a descriptive case study from qualitative research method designs. The research was carried out with 21 teachers working in a special education and rehabilitation center. The data of the study were collected using a semi-structured interview form and a reflective researcher's diary. The obtained data were analyzed by content analysis. As a result of the analysis, the opinions of the teachers were gathered under three themes as the education process, sectoral problems and private private education institutions. Themes are divided into seven categories and 21 codes. Findings were supported by direct quotations from each category. The findings obtained at the end of the research were discussed in relation to the relevant literature. Finally, recommendations are given.

Keywords

Special education and rehabilitation center, teacher, job satisfaction, case study.

References

• Altınkurt, N. (2008). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde yaşanılan sorunlar ve çözüm önerileri. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Akman, S. (2017). Özel eğitim ve rehabilitasyon kurum çalışanlarının örgütsel sinizm ile iş doyumuna yönelik görüşleri. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Aksoy, V. & Şafak, P. (2020). 573 sayılı KHK’dan günümüze özel eğitimde eğitsel tanılama ve değerlendirme: neredeyiz, nereye gitmeliyiz?. Turkish Journal of Special Education Research and Practice, 2(1), 47-67. https://doi.org/10.37233/TRSPED.2020.0108
• Akşit Aşık, N. (2010). Çalışanların iş doyumunu etkileyen bireysel ve örgütsel faktörler ile sonuçlarına ilişkin kavramsal bir değerlendirme. Türk İdare Dergisi 6(467), 31-51. https://idealonline.com.tr/IdealOnline/pdfViewer/index.xhtml?uId=85342&ioM=Paper&preview=true&isViewer=true#pagemode=bookmarks
• Altan, İ. (2015). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde çalışan eğitim personelinde iş doyumunun genel ruh sağlığı düzeyine etkisinin branş çerçevesinde karşılaştırılması. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Beykent Üniversitesi.
• Atmaca, U. (2019). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde çalışan öğretmenlerin işitme kayıplı bireylere verilen destek hizmetlerine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Aydın, M. E. & Yıldırım, H. H. (2022). Özel eğitim ihtiyacı olan bireylerde akademik becerilerin öğretimi. H. H. Selvi (Ed.), Rehabilitasyon Merkezlerine Yönelik Özel Eğitim El Kitabı içinde (ss. 259 -286). Eğiten Kitap.
• Aydın, S. (2017). Özel eğitim kurumlarında yaşanan eğitsel-yönetsel yetersizlikler ve çözüm önerileri. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Boe, E. E., Bobbitt, S. A., & Cook, L. H. (1997). Whither didst thou go? Retention, reassignment, migration, and attrition of special and general education teachers in national perspective. The Journal of Special Education, 4(30) 371–389. https://doi.org/10.1177/002246699703000
• Bogdan, R., & Biklen, S. K. (2007). Qualitative research for education: An introduction to theories and method. Allyn & Bacon.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Clark, A. E. (1996). Job satisfaction in Britain. British Journal of Industrial Relations, 34(2), 189–217. https://doi.org/10.1111/j.1467-8543.1996.tb00648.x
• Creswell, J. W. (2015). Beş farklı nitel araştırma yaklaşımı (M. Aydın, Çev.). M. Bütün & S.B. Demir (Eds.), Nitel araştırma yöntemleri içinde (ss. 71-112). Siyasal Kitapevi. (Orijinal kitabın yayın tarihi 2013).
• Çalışoğlu, M., Yalvaç, A. S., & Kaya, A. (2019). Rehabilitasyon merkezlerinde görev yapan sınıf ve okul öncesi öğretmenlerin kurum hakkındaki görüşleri. Turkish Studies, 14(2), 201-216. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.15093
• Çetin, H., Zetter Aygen, S., Taş, S. & Çaylak, M. (2013). İş doyumu ve çalışanların demografik özellikleri arasındaki ilişkilerin belirlenmesi: Antalya Atatürk Devlet Hastanesi örneği. Akdeniz İ. İ. B.F Dergisi 13(26), 145-163. https://www.ajindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423868631.pdf
• Dayı, E., Ataman, S. & Kösretaş, B. (2022). Özel gereksinimli bireylerin eğitsel tanılama ve değerlendirme sürecinde iş birliği: Aile deneyimleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(3), 2663-2693. https://doi.org/10.17152/gefad.1150770
• Dinç, G. (2018). Özel eğitim kurumlarında çalışan özel eğitim öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile öznel iyi oluş düzeylerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Biruni Üniversitesi.
• Doğaroğlu, T. & Bapoğlu Dümenci, S. (2015). Sınıflarında kaynaştırma öğrencisi bulunan okul öncesi öğretmenlerin kaynaştırma eğitimi ve erken müdahale hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, Uluslararası Katılımlı 3. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongre Kitabı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/husbfd/issue/7893/103909
• Eldeniz-Çetin, M. & Şen, S. G. (2017). Özel özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde çalışan alan dışı öğretmenlerin yaşadıklarının belirlenmesi. International Journal of Social Science. 59, 53-69. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS7133
• Ekşi, E. L. (2013). Devlet ve vakıf üniversitelerindeki İngilizce okutmanların iş doyumu. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Maltepe Üniversitesi.
• Erturan, S., Başaran, Z. & Elbasan, B. (2021). Türkiye’de özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde çalışan fizyoterapistlerin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Milli Eğitim Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi, 1(2), 1-30. https://dergipark.org.tr/en/pub/ozelegitimrehberlikdergisi/issue/66067/1032719
• Guo, L., & Wang, B. (2017). What determines job satisfaction of teachers in universities? EURASIA Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 13(8), 5893-5903. https://doi.org/10.12973/eurasia.2017.01038a
• Güleç-Aslan, Y., Özbey, F., Sola-Özgüç, C., & Cihan, H. (2014). Vaka araştırması: özel eğitim alanında çalışan öğretmenlerin sorunları ve ihtiyaçları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(31), 639-654. https://dx.doi.org/10.17984/adyuebd.306775
• Gürgür, H., Büyükköse, D. & Kol, Ç. (2016). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde işitme kayıplı öğrencilere sunulan destek hizmetler: Öğretmen görüşleri. İlköğretim Online, 15(4), 1234-1253. http://dx.doi.org/10.17051/io.2016.32423
• Güvenç, G. (2019). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde çalışan öğretmenlerin öğrencilerin eğitimi bağlamında karşılaştıkları sorunlar ve bunlara ilişkin beklentileri. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• İnce, M., Yıldırım, H. H. & Karakaşoğlu, S. (2022). Okul yöneticilerinin bütünleştirme uygulamalarına ilişkin görüş ve önerilerinin belirlenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(2), 1210-1227. https://dx.doi.org/10.51460/baebd.1178931
• Karabulut, A. H., Memişoğlu, S. P. & Karabulut, A., (2017). Özel eğitim okullarında görev yapan yöneticilerin okuldaki görevlerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3), 43-54. https://dergipark.org.tr/en/pub/gebd/issue/35209/390675
• Karabulut, A. (2021). Investigating the concern level of special education teachers regarding their own children. International Electronic Journal of Elementary Education, 13(4), 535-548. https://doi.org/10.26822/iejee.2021.210
• Karadağ, N. (2013). Tükenmişlik ve iş doyumu (Kırklareli Devlet Hastanesi hemşireler örneği). [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Beykent Üniversitesi.
• Karasu, N., Aykut, Ç., & Yılmaz, B. (2014). Zihin engelliler öğretmenlerinin hizmet içi eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15(01), 41-56. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000191
• Karasu, T. & Mutlu, Y. (2014). Öğretmenlerin perspektifinden özel eğitimde yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri: Muş il örneği. Muş Alparslan Ünı̇versı̇tesı̇ Sosyal Bı̇lı̇mler Dergsi, 2 (1), 47-66. https://dergipark.org.tr/tr/pub/anemon/issue/1833/22330
• Kınık, S. (2007). Kişilik özellikleri ile iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Küçük, S. (2014). Sağlık çalışanlarında iş doyumu ve iş doyumunu etkileyen stres faktörleri (Akdeniz Üniversitesi Hastanesi laboratuvar teknikerleri örneği). [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Beykent Üniversitesi.
• Koçyiğit, S. (2015). Ana sınıflarında kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen-rehber öğretmen ve ebeveyn görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(1), 391-415. https://doi.org/10.7884/teke.409
• Locke, E. A. (1969). What is job satisfaction? Organizational Behavior and Human Performance, 4(4), 309–336. https://doi.org/10.1016/0030-5073(69)90013-0
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2012). Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Kurumları Yönetmeliği. http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.16154&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=%C3%B6zel%20e%C4%9Fitim%20kurumlar%C4%B1 Millî Eğitim Bakanlığı (2022). Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1963.pdf
• Orhan, N. (2013). Aday öğretmenlerin mesleki tutumları ve iş doyumu düzeyleri. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Özaydın, L. & Çolak, A. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ve “okul öncesi eğitimde kaynaştırma eğitimi hizmet içi eğitim programına ilişkin görüşleri. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1), 189-226. https://doi.org/10.23863/kalem.2017.6
• Özen, A., Ergenekon, Y., Kürkçüoğlu, B. Ü., & Genç, D. (2013). Kaynaştırma öğrencisi olan okulöncesi öğretmenlerinin sınıflarında yaptıkları öğretim uygulamalarının belirlenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 153-166. https://earsiv.anadolu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11421/15568/15568.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Öztürk, D. (2015). Eğitim örgütlerinde okul kültürü ve tükenmişlik düzeyi arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Palaz, A. (2015). Çalışma hayatında stres ve stresle mücadele (Antalya Atatürk Devlet Hastanesi hemşireleri örneği). [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Beykent Üniversitesi.
• Seferoğlu, S. S. (2004). Öğretmenlerin hizmet içi eğitiminde yeni yaklaşımlar. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 83-95. https://yunus.hacettepe.edu.tr/~sadi/yayin/Seferoglu_Akdeniz_2004-1.pdf
• Sığırtmaç, A. D., Hoş, G., & Abbak, B. S. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitiminde yaşanan sorunlara yönelik kullandıkları çözüm yolları ve önerileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(4), 205-223. http://www.ajindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423907606.pdf
• Sucuoğlu, B., Bakkaloğlu, H., Karasu-İçsen, F., Demir, Ş., & Akalın, S. (2013). Inclusive preschool teachers: their attitudes and knowledge about inclusion. Intenational Journal of Early Childhood Special Educaiton, 5(2), 107-128. https://doi.org/10.20489/intjecse.107929
• Şengül, A. (2008). İş Doyumu ve tüketici tatmini ilişkisi kamu ve özel kesim sağlık hizmetlerinde hekimlerin iş doyumunun hasta tatminine etkisi üzerine bir araştırma. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Celal Bayar Üniversitesi.
• Tarakçı, E., Tütüncüoğlu F. & Tarakcı D. (2012). Özel eğitim ve rehabilitasyon alanında çalışan meslek elemanlarının öz-yeterlilik ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Fizyoterapi ve Rehabilitasyon. 23(1), 26-35. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/138080
• Turgut, P. (2019). Eğitimli kadınların çalışma hayatına ilişkin tercihleri: İstanbul ilinde seçilmiş ilçelerde yapılan bir inceleme. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Wooden, S., & Babtiste, N. (1990). S.U.C.C.E.S.S.ful pre-/in-service training requires planning.” Day Care and Early Education, 18, 34-36. https://doi.org/10.1007/BF01620449
• Yavuz, M. (2019). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde çalışan öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri ve yaşam doyumlarının incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches,13(19), 527-556. https://doi.org/10.26466/opus.601008
• Yener, C. & Dayı, E. (2021). Kaynaştırma öğrencileri ile çalışma yapan uzmanlar arasındaki bep sürecindeki iş birliğinin uzman ve aile görüşlerine dayalı olarak belirlenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 11(1), 76-93. https://doi.org/10.24315/tred.648737
• Yenigün, E., & Odluyurt, S. (2020). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde kaynaştırma öğrencilerine sunulan destek hizmetler hakkında uygulamacı görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(3), 895-919. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.8c.3s.6m
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yüksel, D. K. (2018). Rehabilitasyon merkezinde çalışan öğretmenlerin karşılaştıkları güçlükler ve ihtiyaçlarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Researcher, Social Science Studies. 6(2), 57-64. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2151461