YAZI DEVRİMİ’NE YÖNELTİLEN ELEŞTİRİLER HAKKINDA

Yıl 2022, , 207 - 214, 30.09.2022

Özgür Üstün

https://doi.org/10.52835/19maysbd.1000414

Öz

Toplumsal yaşantımızı doğrudan etkileyen Yazı Devrimi, Tanzimat’tan beri birçok aydın tarafından dile getirilen ve II. Meşrutiyet yıllarında iyice alevlenen bir sorunun çözüme kavuşturulmuş biçimidir. Uzun yıllardır kangrenleşmiş, bazı aydınlara göre ilerlemenin önünde büyük bir engel olarak duran alfabe konusu, Mustafa Kemal Atatürk’ün öncülüğünde ciddî bir planlamayla ve büyük bir cesaretle başarıyla sonuçlanmıştır. Yazı konusu, sadece bir alfabe değişikliği olarak görülmediği, çağdaşlaşmanın ilk basamağı olarak düşünüldüğü için yeni yazıyı toplumun tüm kesimlerine öğretmek adına devletin tüm olanakları seferber edilmiştir. Kısa sürede okur-yazar oranımızda ve kültür düzeyimizde eskiye göre bir sıçrayış görülmüştür. Ne var ki bu artış, dikkate alınmadan Cumhuriyet yıllarında düşük tonda yapılan eleştiriler, ilerleyen yıllarda ve özellikle günümüzde çok daha ağır boyutlara ulaşmıştır. Yeni yazıyla toplumun cahil bırakıldığı, yabancılaştırıldığı, tarihinden ve İslamiyet’ten koparıldığı sık sık ileri sürülmüştür. Toplumun bilgisizlikten neler çektiğini çok iyi bilen Cumhuriyet kadrosu, dilimizin, kültürümüzün, tarihimizin bilimsel yöntemlerle araştırılması için çeşitli kurumlar kurmanın yanında İslamiyet’in doğru öğrenilmesi ve öğretilmesi için de önemli adımlar atmıştır. Latin kökenli yeni Türk yazısı, cehaletle savaşın en önemli silahı olarak görülmüş, çağdaş uygarlığa giden yolun başlangıcı sayılmıştır. Bu yazı, Yazı Devrimi’ne eleştiri getirenlere yanıt vermenin yanında genel anlamda konuyla ilgili önemli bilgileri tazeleme, hatırlatma amacına yöneliktir.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Yazı Devrimi,, Alfabe, Eleştiriler, Çağdaşlaşma, Cumhuriyet Dönemi

Kaynakça

• Adıvar, Halide Edip (2005), Türk’ün Ateşle İmtihanı, İstanbul, Özgür Yayınları.
• Avcı, Cemal (2019), Cumhuriyetin İlk Yıllarında Eğitim Kültür Kurumları (1923-1938 Yılları Arası), Kesit Akademi Dergisi, Yıl 5, Sayı:20, s.1-10.
• Akalın, Şükrü Halûk (2002), Atatürk Döneminde Türkçe ve Türk Dil Kurumu, Türk Dili, 70.Yıl Özel Sayısı, 607: 1-56)
• Akşin, Sina (2018), Kısa Türkiye Tarihi, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Akyol,Taha (2019, 11 Aralık), Osmanlı’da Okuryazarlık ve Harf Devrimi, Karar gazetesi,
• <https://www.karar.com/yazarlar/taha-akyol/osmanlida-okuryazarlik-ve-harf-devrimi-11898>,12.01.2021’de erişildi.
• Atay, Falih Rıfkı (2004), Çankaya, İstanbul, Pozitif Yayınları.
• Atatürk, Mustafa Kemal (2020), Nutuk, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Aydemir, Şevket Süreyya (1999), Tek Adam III, İstanbul, Remzi Kitabevi.
• Berkes, Niyazi (2019), Türkiye’de Çağdaşlaşmak, İstanbul, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayınları.
• Çelik, Sami (2011), Atatürk’ün Kurduğu Kurumlar, İstanbul, Truva Yayınları.
• Duran, Alev (2020), Macar Türkolojisi, Belgi Dergisi, Sayı 20/II, s. 2764,
• Eker, Süer (2003), Çağdaş Türk Dili, Ankara, Grafiker Yayınları.
• İmer, Kâmile (1998), Türkiye’de Dil Planlaması: Türk Dil Devrimi, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
• İnan, Afet Sayı(1957), Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesinin Kuruluş Hazırlıkları Üzerine, Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt 0, Sayı 1, s.1-16.
• İnce, Özdemir (2008,1Kasım), Harf Devrimi, Hürriyet Gazetesi, <https://www.hurriyet.com.tr/harf-devrimi-10258269>, 15.01.2021’de erişildi.
• İpekçi, Abdi (2004), İnönü Atatürk’ü Anlatıyor, Genişletilmiş İstanbul, Dünya Yayıncılık.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri(1983), Atatürk, İstanbul, İletim Yayınları.
• Kansu, Mazhar Müfit (2009), Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, 1. Cilt, 5. Baskı, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Kongar, Emre (1979), Yazı Devriminin Gerçek Anlamı, Yazı Devrimi (65-69) Ankara, TDK Yayınları: 456, Maya Matbaacılık.
• Kılıç, Fahri(2017), Yeni Türk Alfabesinin Yaygın Eğitim Yoluyla Öğretilmesi, Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 61, s.207-248.
• Koloğlu, Orhan (2004), Mustafa Kemal, İstanbul, Boyut Kitapları.
• Marttin, Volkan (2020), Atatürk’te Akıl ve Bilim, Ankara, Gazi Kitabevi.
• Öner, Mustafa (2015), Türk Dünyası ve Türkoloji, Aydın Türklük Bilgisi, Cilt 1, Sayı 1, 87-93, <https://dergipark.org.tr/tr/pub/atb/issue/40076/476821>, 24.01.2021’de erişildi.
• Özakıncı, Cengiz (2017), Dünden Bugüne Türklerde Din, İstanbul, Otopsi Yayınları.
• T.C. Resmî Gazete, 24 Kasım 1928, Sayı:1048, Başvekalet İstatistik Umum Müdürlüğü, Neşriyat No: 51, İstanbul, Devlet Matbaası.
• Tekin, Talat (1997), Tarih Boyunca Türkçenin Yazımı, Ankara, Simurg Yayınları. https://www.ttk.gov.tr/tarihce/ , 26.01.2021’de erişildi.
• Ülkütaşır, M.Şakir (2000), Atatürk ve Harf Devrimi, TDK Yayınları.
• Ünar, Şükrü (2020), Atatürk Döneminde Türk Arkeolojisi, Anasay, Sayı 11, s. 134
• Yenişan, Ayça (2005), Tarih Boyutu İçinde Alfabe Sorunu ve Türk Harf Devrimi (1839-1929) (Yayımlanmamış Y.L. Tezi), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.