ARKTİK BÖLGESİNDE GÜVENLİKLEŞTİRME: KIYIDAŞ DEVLETLERİN GÜVENLİK SEKTÖRLERİ ANALİZİ

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 148 - 170, 30.03.2021

Murat Yorulmaz

Öz

İklim değişikliğinin yol açtığı küresel ısınma ile Arktik bölgesindeki buzulların erimesi, yeni deniz ticaret yollarını ve enerji kaynaklarını ortaya çıkarmıştır. Bu gelişme, Arktik bölgesini uluslararası politikada çatışma, barış ve güvenlik konularının merkezine taşıdığı gibi kıyıdaş ve kıyıdaş olmayan devletlerarasında çok yönlü bir rekabetin oluşmasına sebep olmuştur. Nitekim Arktik bölge günümüzde jeopolitik bir rekabet alanına dönüşmüştür. Jeopolitik rekabet bağlamında özellikle kıyıdaş devletler, ulusal güvenlikleri ve çıkarları doğrultusunda bölgeye yönelik stratejiler geliştirmekteler ve stratejileri içerisinde belirli konulara dikkat çekmektedirler. Aynı zamanda stratejileri ve dikkat çektikleri konulara Arktik bölgeye ilişkin söylemleri içerisinde de yer vermekteler ve bazı güvenlik dışı konuları güvenlik sorunu haline dönüştürmektedirler. Bu durum, kıyıdaş devletlerin güvenlikleştirme teorisi çerçevesinde silahlanma faaliyetlerine dayanak teşkil etmektedir. Bölgedeki silahlanma üzerindeki en önemli faktör, kıyıdaş devletlerin kendi aralarında yaşadıkları kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge anlaşmazlığıdır. Kıyıdaş devletlerarasında egemenlik alanlarının korunması ve genişletilmesi açısından da rekabet söz konusu olup bu bağlamda hak iddialarını Birleşmiş Milletler Kıta Shanlığı Komisyonu’na taşımaktadırlar. Bölgenin hukuki durumunu belirleyen uluslararası bir antlaşmanın olmaması, kıyıdaş devletlerin ulusal çıkarları doğrultusunda belirledikleri konuları güvenlikleştirmelerine ve bunu da dayanak göstererek bölgedeki sınırları içerisinde silahlanma faaliyetlerinde bulunmalarına sebep olmaktadır. Kıyıdaş devletlerin bölge üzerinde askeri güç kapasiteleri açısından rekabet etmeleri, bölgenin güvenliğine yönelik tehdit algısının oluşmasına yol açmakta ve güvenlikleştirdikleri konuların farklılığına dikkat çekmektedir. Öte yandan kıyıdaş devletlerin söylemleri içerisinde ele aldıkları konuların güvenlik sektörleri açısından farklılık arz ettiği görülmektedir. Çalışmanın amacı, kıyıdaş devletlerin Arktik söylemleri içerisinde dile getirdikleri konuları farklı ve benzeyen yönleri ile güvenlikleştirme teorisi bağlamında karşılaştırmak ve ilgili konuların hangi güvenlik sektörleri içerisinde yer aldığını ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Arktik Bölge, Güvenlik, Güvenlikleştirme, Güvenlik Sektörleri, Kıyıdaş Devletler

Kaynakça

• Akgül-Açıkmeşe, S. (2011). Algı mı Söylem mi? Kopenhag Okulu ve Yeni-Klasik Gerçekçilikte Güvenlik Tehditleri. Uluslararası İlişkiler, 8(30), 43-73.
• Baysal, B., ve Lüleci, Ç. (2015). Kopenhag Okulu ve Güvenlikleştirme Teorisi, Güvenlik Stratejileri, 11(22), 61-96.
• Berthiaume, L. (2020). Canadian navy enters new era with long-awaited Arctic warship. The Canadian Press, https://www.theglobeandmail.com /canada/article-canadian-navy-enters-new-era-by-welcoming-long-awaited-arctic-warship/, (Erişim Tarihi: 24.10.2020).
• Buchanan, E. (2020). The overhaul of Russian strategic planning for the Arctic Zone to 2035. NATO DEFENCE COLLEGE, https://www.ndc.nato.int/ research/research.php?icode=641# (Erişim Tarihi: 26.10.2020).
• Buzan, B., ve Wæever, O. (2003). Regions and Powers: The Structure of International Security, Cambridge, Cambridge University Press.
• Buzan, B., Wæever, O. ve Wilde, J. (1998). Security: A New Framework for Analysis, Boulder, Lynne Rienner Pub.
• Clemmensen, J. R. (2016). An Arctic Great Power’’? Recent developments in Danish Arctic Policy. Arctic Yearbook, https://arcticyearbook.com/images/ yearbook/2016/ Scholarly_ Papers / 13 .Rahbek.pdf, (Erişim Tarihi: 24.10.2020).
• Cohen, A. (2011). Russia in the Arctic: Challanges to U.S. Energy and Geopolitics in the High North. Strategic Studies Institute, US Army War College, http://www.jstor.com/stable/ resrep12068.5.pdf, (Erişim Tarihi: 18.10.2020).
• Dolata, P. (2015). A New Canada in the Arctic? Arctic Policies under Harper. Canadian Studies [Online], No.78, s.131-154. http://journals. openedition.org/eccs/521; DOI: 10.4000/eccs.521, (Erişim Tarihi: 24.10.2020).
• Dolata, P. (2009). “The Arctic Is Ours”: Canada’s Arctic Policy - Between Sovereignty and Climate Change. Fokus Canada, Nr.2. https://library.fes.de/pdf-files/bueros/usa/06874.pdf, (Erişim Tarihi: 28.10.2020).
• Dostri, O. (2017). Back to the Czarist Era: Russia’s Aspirations, Buildup, and Military Activity in the Arctic Region. Strategic Assessment, 20(2), 113-124.
• Government of Canada. (2019). The Government of Canada Launches Co-Developed Arctic and Northern Policy Framework. https://www.canada.ca/ en/crown-indigenous-relations-northern-affairs/news/2019/09/the government-of-canada-launches-co-developed-arctic-and-northern-policy framework.html, (Erişim Tarihi: 27.10.2020).
• Government of Canada. (2017). Canada’s Arctic Policy Framework: Discussion Guide. https://www.rcaanc-cirnac.gc.ca/eng/1503687877293/1537 887905065, (Erişim Tarihi: 29.10.2020).
• Government of Canada. (2010). Statement of Canada’s Arctic Foreign Policy: Exercising Sovereignty and Promoting Canada’s NOTHERN STRATEGY Abroad. https://www.international.gc.ca/world-monde/assets/pdfs /canada _ arctic_foreign_policy-eng.pdf, (Erişim Tarihi: 29.10.2020).
• Government of Canada (2010). Statement on Canada’s Arctic Foreign Policy. http://www.international.gc.ca/polar-polaire/canada_arctic_ foreign_policy_bookletla_politique_etrangere_du_canada_pour_arctique_livret.aspx?lang=eng&view=d, (Erişim Tarihi: 24.10.2020).
• Government of Canada. (2009). Canada’s Northern Strategy Our North, Our Heritage, Our Future. http://library.arcticportal.org/1885/1/canada.pdf, (Erişim Tarihi: 28.10.2020).
• Government of Denmark. (2018). Foreign and Security Policy Strategy 2019-2020. https://www.dsn.gob.es/sites/dsn/files/2018_Denmark%20 Foreign%20and%20security%2 0 policy%20strategy%202019-2020.pdf, (Erişim Tarihi: 30.10.2020).
• Government of Denmark. (2011). Kingdom of Denmark Strategy for the Arctic 2011-2020. http://library.arcticportal.org/1890/1/DENMARK.pdf, (Erişim Tarihi: 30.10.2020).
• Government of Norway. (2020). The Defence of Norway Capability and Readiness Long Term Plan. https://www.regjeringen .no/ contentassets / 3a2d2a3cfb694aa3ab4c6cb5649448d4/long-term-defence-plan-norway-2020---english-summary.pdf, (Erişim Tarihi: 29.10.2020).
• Government of Norway. (2019). Future acquisitions for the Norwegian Defence Sector 2019–2026. https://www.regjeringen.no/ contentassets /7635ac0d48d44fc180fac57f58be7518/faf-2019-2026-english---final.pdf, (Erişim Tarihi: 29.10.2020).
• Government of Norway. (2017). Norway’s Arctic Policy. https://www. regjeringen.no/globalassets/ departementene/ud/vedlegg/nord/nordkloden_en.pdf, (Erişim Tarihi: 30.10.2020).
• Government of Norway. (2015). Final Report on Future North. https://www.regjeringen.no / contentassets/8aa6fc353593499ea9e1a343fcb19600/final-report_future-north.pdf, (Erişim Tarihi: 30.10.2020).
• Government of Norway. (2014). Norway’s Arctic Policy for 2014 and beyond - a Summary. https://www.regjeringen.no/en /dokumenter/report _ summary/id2076191/, (Erişim Tarihi: 29.10.2020).
• Government of Russia. (2013). The development strategy of the Arctic zone of the Russian Federation. http://www.iecca.ru/en/legislation/strategies/ item/99-the-development-strategy-of-the-arctic-zone-of-the-russian-federation, (Erişim Tarihi: 25.10.2020).
• Government of Russia. (2010). The Military Doctrine of the Russian Federation. https://carnegieendowment.org/files/2010russia_military_ doctrine.pdf, (Erişim Tarihi: 25.10.2020).
• Government of Russia. (2009). National Security Strategy of the Russian federation to 2020. https://thailand.mid.ru/en/national-security-strategy-of-the-russian-federation, (Erişim Tarihi: 26.10.2020).
• Government of Russia. (2008). Russian Federation Policy for the Arctic to 2020. http://www.arctis-search.com/Russian+Federation+Policy+for+the+ Arctic+to+2020, (Erişim Tarihi: 24.10.2020).
• Government of USA. (2018). Summary of the 2018 National Defence Strategy of The United States of America. https://dod.defense.gov/Portals/ 1/ Documents/pubs/2018-National-Defense-Strategy-Summary.pdf, (Erişim Tarihi: 27.10.2020).
• Government of USA. (2016). Implementation Framework for the National Strategy for the Arctic Region. https://obamawhitehouse .archives. gov/sites/whitehouse.gov /files/documents / National%20Strategy%20for%20the%20Arctic%20Region%20Implementation%20Framework%20%28Appendix%20A%29%20Final.pdf, (Erişim Tarihi: 26.10.2020).
• Government of USA. (2013). National Strategy for the Arctic Region. https://obamawhitehouse. archives.gov/sites/default/files/docs/nat_arctic_strategy.pdf, (Erişim Tarihi: 27.10.2020).
• Government of USA. (2010). National Security Strategy. https://obamawhitehouse.archives. gov/ sites /default/files/rss_viewer/national_security_strategy.pdf, (Erişim Tarihi: 27.10.2020).
• Government of USA. (2009). National Security Presidential Directive and Homeland Security Presidential Directive. https://fas.org/irp/offdocs/nspd/nspd -66.pdf, (Erişim Tarihi: 26.10.2020).
• Government of USA. (2008). National Defence Strategy. https://archive. defense. Gov / pubs / 2008NationalDefenseStrategy.pdf, (Erişim Tarihi: 26.10.2020).
• Hunter, T. (2017). Russian Arctic Policy, Petroleum Resources Development and the EU: Cooperation or Coming Confrontation?. The European Union and the Arctic, Eds.
• Nengye Liu, Elizabeth A. Kirk ve Tore Henriksen, Brill. www.jstor.org/stable/10.1163/j.ctt1w8h3gv, (Erişim Tarihi: 22.10.2020).
• Jacobsen, M. (2016). Introduction: Arctic International Relations in a Widened Security Perspective. Politik, 20(3), 6-14.
• Kapyla, J., ve Mikkola, H. (2013). Arctic Conflict Potential Towards An Extra-Arctic Perspective. The Finnish Institute of International Affairs Briefing Paper, No. 138, (Erişim Tarihi: 22.10.2020).
• Medvedev, D. (2020). https://arctic.ru/international/20201013/983454.html, (Erişim Tarihi: 25.10.2020).
• Medvedev, D. (2008). Basics of The State Policy of Russian Federation in the Arctic for the Period Till 2020 and for a Further Perspective, http://www.research.kobe-u.ac.jp/gsics-pcrc/sympo / 20160728/documents/ Keynote/Russian_Arctic_Policy_2009.pdf, (Erişim Tarihi: 25.10.2020).
• Orttung, R. ve Gartner, K. (2019). U.S. Policymaking Under Trump and Obama Implications for Russia and China. PONARS Eurasia Policy Memo, No. 588, (Erişim Tarihi: 23.10.2020).
• Pettersen, T. (2016). Norwegian Government proposes defence spending increase. The Barents Observer, 17 June 2016. https://thebarentsobserver.com /en/2016/06/norwegian-government-proposes-defence-spending-increase, (Erişim Tarihi: 23.10.2020).
• Wæever, O., (1995). Securitization and Desecuritization, On Security, Der. Ronnie D. Lipschutz, New York: Columbia University Press, 48-86.
• Wallian, P. ve Dallaire, R. (2011). Sovereignty and Security in Canada’s Arctic. Interim Report of Standing Senate Comittee on National Security and Defense. https://sencanada. ca/ Content/SEN/Committee/403/defe/rep/rep 07mar11-e.pdf, (Erişim Tarihi: 24.10.2020).
• Waltz, K. (1979). Theory of International Politics, New York, Random House.