Ergenlerde (12-18 Yaş) Merhamet Ölçeği Geliştirme Çalışması

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 13, 30.03.2024

Esra Gül Koçyiğit Cemal Onur Noyan

https://doi.org/10.52835/19maysbd.1365554

Öz

Son yıllarda pozitif psikoloji literatüründe, pozitif kişilik özelliklerinin ölçülmesine dair ilginin gittikçe arttığı görülmektedir. Bu bağlamda merhametin ölçülebilmesi ve diğer değişkenlerle olan ilişkisinin değerlendirilebilmesi için çeşitli psikolojik ölçme araçları geliştirilmiştir. Ancak, ergenlerde merhameti ölçebilecek Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılmış herhangi bir ölçme aracı olmadığı tespit edilmiştir. Ergenlerin merhamet kapasitesini ölçebilecek geçerlik ve güvenilirliği tespit edilmiş bir ölçme aracının olması psikoterapi ve eğitim alanlarında kullanılabilmesi açısından önemli bir ihtiyacı karşılayabilir. Bu nedenle, bu araştırmada ergenlerde merhamet kapasitesini belirleyebilecek bir ölçme aracının geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla yapılan literatür taraması, odak görüşme ve uzman görüşü aşamalarından sonra ölçeğin ilk formu verilmiştir. Ölçeğin faktör yapısını belirleyebilmek için açımlayıcı faktör analizi; yapılan analiz sonucunda tespit edilen faktör yapısına ilişkin yapı geçerliliğini doğrulamak için ise doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Yapılan analiz sonuçlarından elde edilen bilgilere göre ölçeğin; sevecenlik, sorumluluk, empati, duygulanım, benmerkezcilik, acımasızlık olmak üzere altı faktörlü bir yapıda olduğu ve varyansın %62.14’ünü açıkladığı belirlenmiştir. Ayrıca ölçeğin doğrulayıcı faktör analizi sonucunda elde edilen ölçeğe ait uyum iyiliği değerleri ise χ2/Sd (1090.83/390) = 2.80, p=.001, IFI=.94, NNFI=.94; CFI=.94; GFI=.86; SRMR: .070; RMSEA=.063 (RMSEA için güven aralığı=.059–.068) olarak bulunmuştur. Sonuç olarak, bu bulgulara göre Ergenlerde (12-18 yaş) Merhamet Ölçeği’nin, ergenlerde merhamet kapasitesini değerlendirmeye yönelik yapılacak çalışmalarda güvenilir biçimde kullanılabilecek bir ölçek olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Merhamet, Ergenlik, Pozitif psikoloji, Ölçek geliştirme

Kaynakça

• Akdeniz, S. ve Deniz, M. E. (2016). Merhamet Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 4(1), 50-61.
• Akın, Ş. H. (2018). Merhamet kavramı ve Schopenhauer’in merhamet yaklaşımının değerlendirilerek farklı düşünürlerin görüşleriyle karşılaştırılması. Türkiye Biyoetik Dergisi, 5(3), 126-131.
• Akın, A. ve Eker, H. (2012). Duyarlı Sevgi Ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 75-85.
• Bakırcıoğlu, R. (2006). Ansiklopedik psikoloji sözlüğü. Anı Yayıncılık.
• Balsamo, M. (2013). Personality and depression: Evidence of a possible mediating role for anger trait in the relationship between cooperativeness and depression. Comprehensive Psychiatry, 54, 46-52. https://doi.org/10.1016/j.comppsych. 2012.05.007
• Brown, T. A ve Moore, M. T. (2012). Confirmatory factor analysis. Handbook of Structural Equation Modeling.Guilford Press.
• Bluth, K. Mullarkey, M. and Lathren, C. (2018). Self-Compassion: A Potential Path to Adolescent Resilienceand PositiveExploration.Journal of Childand Family Studies. 27(9):3037–3047.doi.10.1007/s10826-018-1125-1.
• Bluth K. and Blanton, PW. (2015). The İnfluence of Self-Compassion on Emotional Well-Being Among Early and Older Adolescent Males and Females. J Positive Psychology, 10 (3), 219-30.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 470-483.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları (2. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dalgalı, B. (2019). Merhamet odaklı terapi yaklaşımı ve uygulamaları üzerine bir değerlendirme [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• DeVellis, R. F. (2016). Scale development: Theory and Applications (1. Baskı). Sage Publications.
• Gilbert P., Catarino F., Duarte C., Matos M., Kolts R., Stubbs J., Ceresatto., L, Duarto, J., Pinto-Gouveia, J. ve Basran, J. (2017). The Development of Compassionate Engagement and Action Scales for self and others. J Compassionate Health Care, 4(1).
• Gilbert, P. (2009). Introducing compassion-focused therapy. Advances in Psychiatric Treatment, 15, 199-208.
• Gilbert, P. (2005). Compassion and cruelty: A biopsychosocial approach (1. Baskı). Routledge,
• Gönenç, Z. (2019). 15-17 yaşlarındaki ergenlerde şükür ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkinin araştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Henje, E., Carlberg Rindestig, F., Gilbert, P. ve Dennhag, I. (2020). Psychometric validity of the compassionate engagement and action scale for adolescents: A Swedish version. Scandinavian Journal of Child and Adolescent Psychiatry and Psychology, 8, 70-80. https://doi.org/10.21307/sjcapp-2020-007
• Hermanto, N., Zuroff, D.C., Kopala-Sibley, D.C. and Kelly, A. (2016). Ability to Receive Compassion From Others Buffers The Depressogenic Effect of Self-Criticism: A Cross-Culturel Multi-Study Analysis. Personality and Individual Differences, 98, 324-332.
• Koca, E. (2018). Çocuk Semptom Ölçeği geliştirme çalışması [Yayınlanmamış doktora tezi]. Arel Üniversitesi. Koçyiğit, G. ve Noyan, C.O. (2020). Ortaokul ve Lise Öğrencilerinin Merhamet Algılarının İncelenmesi: Fenomenolojik Bir Çalışma. Ed. Furkan Çelebi. Beşeri ve Sosyal Bilimlerde Kavramsal ve Uygulamalı Araştırmalar içinde (219-234). Duvar Yayınları, İzmir.
• Kulaksızoğlu, A. (2016). Ergenlik Psikolojisi (18. Baskı). Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Lutz, A., Brefczynski-Lewis, J., Johnstone, T. ve Davidson, R.J. (2008). Regulation of the neural circuitry of emotion by compassion meditation: Effects of the meditative expertise. Public Library of Science, 3, 1–5. https://doi.org/ 10.1371/journal.pone.0001897.
• Nas, E., Sak, R. (2020). Merhamet ve Merhamet Odaklı Terapi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,18 (1); 64-84
• Neff, K. D. (2003). The Development of Validation of A Scale to measure self compassion. Self and Identity, 2(3), 223-250.
• Oğuz, Y. N., Kucur, K. D., Tepe, H. ve Örnek Büken, N. (2005). Biyoetik terimleri sözlüğü (1. Baskı). Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Okur-Berberoğlu, E. ve Uygun, S. (2012). Çevre farkındalığı- çevre tutumu arasındaki ilişkinin yapısal eşitlik modeli ile sınanması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 459-473. https://dergipark.org.tr/tr/pub/uefad/issue/16696/173560
• Peker, H. (2003). Din psikolojisi (2. Baskı). Çamlıca Yayınları.
• Pommier, E. A. (2011). The Compassion Scale. Humanities and Social Sciences, 72, 1174.
• Sayar, K. (2018). Merhamet (2.Baskı). Kapı Yayınları.
• Sayar, K. ve Manisalıgil, A. (2016). Merhamet devrimi (3. Baskı). Timaş Yayınları.
• Seppela, E., Rossomando, T. and Doty, J.R. (2013). Social Connection and Compassion: Important Predictors of Health andWell-Being. Social Research: An International Quarterly. 80(2), 411-430. doi: 10.1353/sor.2013.0027.
• Sprecher, S. ve Fehr, B. (2005). compassionate love for close others and humanity. Journal of Social and Personal Relationships., 22(5), 629-651.
• Stewart T. and Suldo S. (2011). Relationships Between Social Support Sources and Early Adolescents' Mental Health: The Moderating Effect of Student Achievement Level. Psychology in The School., 48(10):1016-33.
• Susman, E.J. and Doran, L.D. (2009). Puberty “Its Role In Development”. Irving B. Weine (Ed). Adolescence. İn (289-320). Doi. 10.1002/9781118133880.hop206012. Wiley Online Library.
• Şencan, H. (2005). Güvenilirlik ve geçerlilik (1. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Tarhan, N. (2020). Duyguların psikolojisi ve duygusal zekâ (26. Baskı). Timaş Yayınları.
• Schopenhauer, A. (2017). Merhamet (4. Baskı). Dergah Yayınları.
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü. (2023). Merhamet ne demek. www.sozluk.gov.tr
• Uğurlu, A. (2015). Izdırap ve merhamet “Schopenhauer’de irade-ahlak ilişkisi (1. Baskı). İz Yayıncılık.