Beliren Yetişkinlik Dönemindeki Bireylerin Ebeveyn Kabul-Ret Algısının Belirsizliğe Tahammülsüzlük ile İlişkisinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 135 - 144, 30.06.2024

Merve Demir Hatice Epli

https://doi.org/10.52835/19maysbd.1459953

Öz

Bu araştırmanın amacı Beliren Yetişkinlik Dönemindeki Bireylerin Ebeveyn Kabul-Ret Algısının Belirsizliğe Tahammülsüzlük ile İlişkisinin İncelenmesidir. Araştırma Grubunu beliren yetişkinlik dönemindeki Ondokuz Mayıs Üniversitesinde öğrenim gören 232 birey oluşturmaktadır. Araştırmada Kişisel Bilgi Formu, Ebeveyn Kabul Ret Algısı Ölçeği ve Belirsizliğe tahammülsüzlük Ölçeği ile veriler toplanmıştır. Yapılan analizler sonucunda anne ve baba kabul ret ölçeğinin alt boyutları ile belirsizliğe tahammülsüzlüğün alt boyutları arasında düşük düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Regresyon analizine göre baba ebeveyn kabul ret alt boyutlarından kayıtsızlık/ihmal ve ayrışmamış ret alt boyutunun belirsizliğe tahammülsüzlük ileriye dönük kaygı alt boyutunu anlamlı şekilde yordadığı ve algılanan ebeveyn reddi ve belirsizliğe tahammülsüzlük cinsiyete göre anlamlı ölçüde farklılık göstermediği bulunmuştur. Bulgular ilgili literatür öncülüğünde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Belirsizliğe tahammülsüzlük, Ebeveyn kabul-ret algısı, Beliren yetişkin

Etik Beyan

Yürütülmüş olan çalışmada gerekli etik kurul izinleri açınmış olup etik ilkelere uyulmuştur.

Kaynakça

• Armutlu, İ. (2019). Belirsizliğe tahammülsüzlük, dürtüsellik, ruminasyon ve genel erteleme eğiliminin psikolojik belirtiler ile ilişkisi. Yüksek lisans tezi, Başkent Üniversitesi, Ankara.
• Arnett, J.J. (1994). Sensation seeking: A new conceptualization and a new scale. Personality and Individual Differences, 16(2), 289–296. https://doi.org/10.1016/0191-8869(94)90165-1
• Arnett, J.J. (1998). Risk behavior and family role transitions during the twenties. J Youth Adolesc, 27:301-320.
• Arnett, J.J. (2000). Emerging adulthood: A theory of development from the late teens throughthe twenties. American psychologist, 55(5), 469.
• Arnett, J.J. (2004). Emerging adulthood: The winding road from the lateteens through the twenties. Oxford University Press.
• Arslan, H. (2010). Algılanan ebeveyn kabul ve reddinin mizaç ve karakter özelliklerine etkisi. Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Atak, H. & Çok, F. (2010). İnsan yaşamında yeni bir dönem: Beliren yetişkinlik. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 17(1), 39-50.
• Bilen, J. (2014). Anne-baba kabul-reddinin psikolojik uyum üzerindeki etkisinin kimlik duygusu açısından incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Bögels,S.M. & Brechman Toussant, M.L. (2006). Familyissues in child anxiety: attachment, family functioning, parental rearing
• Buhr, K., & Dugas, M. J. (2002). The intolerance of uncertainty scale: Psychometric properties of the English version. Behavior Research and Therapy, 40, 931-945. Retrieved from: http://dionysus.psych.wisc.edu/lit/articles/Buhrk2002b.pdf
• Butler, G. V. & Mathews, A. (1983). Kaygıda bilişsel süreçler. Davranış Araştırması ve Terapisindeki Gelişmeler, 5 (1), 51-62. https://doi.org/10.1016/0146-6402(83)90015-2
• Çalık Var, E., & Temiz, R. (2020). Beliren Yetişkinlerin Yaşam Görüşünün Varoluşçu Bakış Açısıyla İncelenmesi. Türkiye Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 3(1), 19-33.
• Dedeler M., Akün E. & Durak Batıgün A. (2017). Yetişkin Ebeveyn Kabul Ret Ölçeği- Kısa Formun Uyarlama Çalışması., Düşünen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 30, 181-193.
• Doğan, A.& Cebioğlu, S. (2011). Beliren yetişkinlik: Ergenlikten yetişkinliğe uzanan bir dönem. Türk Psikoloji Yazıları, 14(28), 11-21.
• Dugas, M. J., Gagnon, F., Ladouceur, R. & Freeston, M. H. (1998). Generalized anxiety disorder: A preliminary test of a conceptual model. Behaviour Research and Therapy, 36, 215–226. doi:10.1016/S0005- 7967(97)00070-3
• Dugas, M. J., Buhr, K. & Ladouceur, R. (2004). The role of intolerance of uncertainty in etiology and maintenance. In R.G. Heimberg, C.L. Turk & D.S. Mennin (Eds.), Generalized anxiety disorder: Advances in research and practice, 143–163. Newyork Guildford.
• George & Mallery (2010). SPSS for windows a step by step: A Simple Guide and Reference.
• Giotsa, A., Kyriazos, T. A., & Mitrogiorgou, E. (2018). Parental acceptance-rejection and interpersonal anxiety in young adults. Hellenic Journal of Psychology, 15(2), 138-150.
• Halisdemir, D. (2013). Üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi oluşları, kendini affetme düzeyleri ve geçmişe yönelik anne kabul red algıları arasındaki ilişkiler. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Harris, S., & Statham, D. J. (2018). The effects of parental rejection, psychological adjustment, and trait anxiety on the development of intolerance of uncertainty. Australian Psychologist. 53(1), 27.
• Hatipoğlu, F. N. (2022). Kaygının yordayıcıları olarak ebeveyn kabul-retdi, bilişsel esneklik, belirsizliğe tahammülsüzlük ve bilişsel davranışsal kaçınma. Yüksek lisans tezi, Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi (14.baskı) Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kasperson, R. E. (2008). Coping with deep uncertainty: Challenges for environmental assesment and decision-making. Bammer, G. & Smithson, M. (Ed.), Uncertainty and risk: Multidisipliner perspectives, London, Cromwell Press.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. London: Guilford publications. Kuş, C.& Keskin, İ. (2008). Levene ve Bartlett Testleri Üzerine Bir İnceleme. Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (44),78-83.
• Ladouceur, R., Gosselin, P. & Dugas, M.J. (2000). Belirsizliğe tahammülsüzlüğün deneysel manipülasyonu: teorik bir endişe modeli üzerine bir çalışma. Davranış Araştırması ve Terapisi, 38(9), 933-941. doi:10.1016/s0005-7967(99)00133-3
• Manav, F. (2011). Kaygı kavramı., Toplum Bilimleri Dergisi, 5 (9), 201-211.
• Morsünbül, Ü. (2013). Beliren yetişkinler mi beliren üniversiteli yetişkinler mi risk alma ve kimlik biçimlenmesi üzerine bir inceleme. Elemantary Education Online. 12(3), 873-885.
• Muris, P., Merckelbach, H., Gadet, B., & Moulaert, V. (2000). Fears, worries, and scary dreams in 4-to 12-year-old children: Their content, developmental pattern, and origins. Journal of clinical child psychology, 29(1), 43-52.
• Pektaş, E. (2015). Üniversite öğrencilerinin algıladıkları ebeveyn kabul-reddi ile depresyon ve sürekli kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: duygu düzenleme güçlüklerinin aracı rolü.Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Rohner, R. P. (1986). The warmth dimension: Foundations of parental acceptancerejection theory. Newbury Park, CA: Sage Publications, Inc
• Rohner, R. P. (2021). Introduction to Interpersonal Acceptance-Rejection Theory (IPARTheory) and Evidence. Online Readings in Psychology and Culture, 6(1). https://doi.org/10.9707/ 2307-0919.1055
• Rohner, R., Khaleque, A. & Cournoyer, D. (2005). Parental acceptance-rejection theory, methods and implications.
• Rohner, R. P., Khaleque, A. ve Cournoyer, D. E. (2012). Introduction to parental acceptance-rejection theory, methods, evidence, and implications. http://www.cspar.uconn.edu/INTRODUCTION%20TO%20PARENTAL%20ACCEPTANCE_09.pdf
• Sandín, B., & Chorot, P. (2017). Cuestionario de Sucesos Vitales (CSV): Estructura factorial, propiedades psicométricas y datos normativos. Revista de Psicopatología y Psicología Clínica, 22(2), 95-115.
• Sarıçam, H., Erguvan, F. M., Akın, A. & Akça, M. Ş. (2014). Belirsizliğe Tahammülsüzlük Ölçeği (BTÖ-12) Türkçe Formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Route Educational and Social Science Journal, 1(3), 148-157.
• Schimmenti, A. & Bifulco, A. (2015). Linking lack of care in childhood to anxiety disorders in emerging adulthood: The role of attachment styles. Child And Adolescent Mental Health, 20 (1), 41-48.
• Scovel T. (1991) “The Effect of Affect on Foreign Language Learning: A Review of The Anxiety Research in” E.K. Horwitz and D.J. Young, Language Anxiety, 101–108. Englewood Cliffs, NJ: Prientice Hall.
• Shen, Y., Luo, Z., Fu, D., Qie, M., & Wang, L. (2020). Parenting profiles, intolerance of uncertainty, and worry among Chinese primary school children. Journal of Child and Family Studies, 29(8), 2303-2313.
• Sprent, P., & Smeeton, N. C. (2007). Applied nonparametric statistical methods. Boca Raton: CRC Press.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. (6. Ed.). Boston, MA: Pearson Education. Uçar, İ. (2019). Yetişkinlerde bilişsel duygu düzenleme stratejileri ile belirsizliğe tahammülsüzlük ve çocukluk çağı ebeveyn tutumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul.
• Uzun, D. (2019). Patolojik Endişenin Yordanmasında Algılanan Ebeveyn Tutumları, Kişilik Özellikleri, Üstbilişler ve Belirsizliğe Tahammülsüzlük Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Van Der Bruggen, C.O., Stams, G.J.M. & Bögels, S.M. (2008). The relation between Child and parent anxiety and parent control: a meta-analyticreview. J. Child Psychol.Psychiatry 49,1257-1257-1269. doi: 10.1111/j.1469-7610.2008.01898.x
• Yığman F. V. &Fidan S. (2021). Transdiagnostik Faktör olarak Belirsizliğe Tahammülsüzlük. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar .13(3):573-587.
• Zafar, C.B. & Jami, H. (2016). Perceived Parental Rearing Behaviors, Anxiety, and Intolerance of Uncertainty among University Students. FWU Journal of Social Sciences, Vol.2, No.1
• Zaleski, Z. (1996). “Future Anxiety: Concept, Measurement, And Preliminary Research”. Personality and Individual Differences, 21(2): 165–174.
• Zlomke, Kim & Young, John. (2009). A Retrospective Examination of the Role of Parental Anxious Rearing Behaviors in Contributing to Intolerance of Uncertainty. Journal of Child and Family Studies. 18. 670-679. 10.1007/s10826-009-9269-7.