2. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİNDE YUGOSLAVYA’DA İÇ SAVAŞ: MİLLİYETÇİLİĞE KARŞI SOSYALİST YUGOSLAVYA MÜCADELESİ

Yıl 2022, , 279 - 307, 26.05.2022

Caner Sancaktar

https://doi.org/10.32953/abad.1058182

Öz

Yugoslavya Krallığı Nisan 1941’de Alman ve İtalyan orduları tarafından işgal edildikten sonra 2. Dünya Savaşı döneminde Ustaşalar, Çetnikler ve YKP Partizan ordusu arasında sert bir iç savaş yaşandı. Çetniklerin amacı Büyük Sırbistan ulus-devletini, Ustaşaların amacı ise Büyük Hırvatistan ulus-devletini kurmak idi. Bu amaçla Çetnikler, yayılmacı saldırgan Sırp milliyetçiliği uygularken, Hırvatlar da yayılmacı saldırgan Hırvat milliyetçiliği uyguladı. Her iki radikal milliyetçi hareketin karşısına çıkan YKP Partizan ordusu ise, tüm Yugoslav (Güneyslav) halklarını içerecek şekilde yeni bir Sosyalist Federal Yugoslavya kurmayı amaçlıyordu. Bu makalenin amacı, sırasıyla Ustaşa, Çetnik ve YKP Partizan hareketlerinin politik-ideolojik ve askeri yapılarını açıkladıktan sonra, bu iç savaşı, YKP Partizan ordusunun kazanmasını sağlayan temel siyasal ve sosyal nedenleri ve etkenleri ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Yugoslavya, Ustaşalar, Çetnikler, Partizanlar, İç Savaş

Kaynakça

• ALLCOCK John B., Marko Milivojevic ve John J. Horton, Conflict in the Former Yugoslavia, ABC-CLIO, Oxford 1998.
• AUTY Phyllis, “The Post-War Period”, Stephen Clissold (ed.), A Short History of Yugoslavia, Cambridge University Press, Cambridge 1968.
• AUTY Phyllis, Yugoslavia, Thames and Hudson, London 1965.
• BANAC Ivo, “Sırbistan’da Milliyetçilik”, Kemali Saybaşılı ve Gencer Özcan (ed.), Yeni Balkanlar, Eski Sorunlar, Bağlam Yayınları, İstanbul 1997.
• DANIELS Robert V. (ed.), “Statement of the Second Assembly of the Anti-Fascist Council of National Liberation”, A Documentary History of Communism, Volume II, Random House, New York 1960.
• DJILAS Milovan, The New Class: An Analysis of the Communist System, Thames and Hudson, London 1957.
• HONDİUS Frits W., The Yugoslav Community of Nations, Mouton, the Hague 1968.
• İZZETBEGOVİÇ Aliya, Bosna Mucizesi, çev. Fatmanur Altun ve Rıfat Ahmedoğlu, Yöneliş, İstanbul 2003.
• JANCAR-WEBSTER Barbara, “Women in the Yugoslav National Liberation Movement”, Sabrina Petra Ramet (ed.), Gender Politics in the Western Balkans: Women and Society in Yugoslavia and the Yugoslav Successor States, the Pennsylvania State Universty Press, Pennsylvania, 1999.
• JELAVICH Barbara, Balkan Tarihi, 2. Cilt: 20. Yüzyıl, çev. Zehra Yavan ve Hatice Uğur, Küre Yayınları, İstanbul 2006.
• JUDAH Tim, The Serbs: History, Myth and the Destruction of Yugoslavia, Yale University Press, New Haven 1997.
• KLEMENCIC Matjaz ve Mitja Zagar, The Former Yugoslavia’s Diverse Peoples, ABC-CLIO, Oxford 2003.
• LAMPE John, Yugoslavia as History, Cambridge University Press, Cambridge 1995.
• MACLEAN Fitzroy, Eastern Approaches, Jonathan Cape, London 1949.
• MALCOLM Noel, Bosna, çev. Aşkım Karadağlı, Om Yayınevi, İstanbul 1999.
• MESIC Stjpan, “The Road to War”, Branka Magas ve Ivo Zanic (ed.), The War in Croatia and Bosnia-Herzegovina, Frank Cass Publishers, London 2001.
• NAJETOVIC Dzemal, Britanska Politika u Bosni i Hercegovini (1992-1995), DESS, Sarajevo 2008.
• OBRKNEZEVIC Milos, “Development of Orthodoxy in Croatia and the Croatian Orthodox Church”, Croatian Review, June 1979.
• PALESHOUTSKI Kostadin, “National Problem in the Yugoslav Federation”, Krastjo Mancev (ed.), National Problems in the Balkans: History and Contemporary Developments, Arges Publishing House, Sofia 1992.
• PASIC Najdan, The Socio-Political System of Yugoslavia, çev. Bosko Milosavljevic, Federal Comitte for Information, Beograd 1975.
• RAMET Sabrina Petra, “In Tito’s Time”, Sabrina Petra Ramet (ed.), Gender Politics in the Western Balkans: Women and Society in Yugoslavia and the Yugoslav Successor States, the Pennsylvania State Universty Press, Pennsylvania, 1999.
• SHOUP Paul, Communism and Yugoslav National Question, Colombia University Press, New York 1968.
• STAVRIANOS L. S., The Balkans since 1453, Holt, New York 1958.
• TOMASEVICH Jozo, War and Revolution in Yugoslavia, 1941-1945: Occupation and Collaboration, Stanford University Press, California 2001.
• TOMASEVICH Jozo, “Yugoslavia During the Second World War”, Wayne S. Vucinich (ed.), Contemporary Yugoslavia: Twenty Years of Socialist Experiment, University of California Press, Berkley 1969.
• TOMSIC Vida, “Emancipation of Women – The Struggle for Human Emancipation”, Jovan Djordjevic, Savin Jogan, Mitja Ribicic ve Anton Vratusa (ed.), Self-Management: The Yugoslav Road to Socialism, Jugoslovenski Pregled, Belgrade 1982.
• TREW Simon, Britain, Mihailovic and the Chetniks, Macmillan Press, London 1998.
• VUCINICH Wayne S., “Interwar Yugoslavia”, Wayne S. Vucinich (ed.), Contemporary Yugoslavia: Twenty Years of Socialist Experiment, University of California Press, Berkley 1969.
• VUCINICH Wayne S., “Nationalism and Communism”, Wayne S. Vucinich (ed.), Contemporary Yugoslavia: Twenty Years of Socialist Experiment, University of California Press, Berkley 1969.
• VUCKOVIC Gojko, Ethnic Cleavages and Conflict: The Sources of National Cohesion and Dis-integration, Ashgate, Aldershot 1997.
• WOLFF Robert Lee, The Balkans in Our Times, W. W. Norton, New York 1967.
• ZUKIN Sharon, Beyond Marx and Tito: Theory and Practice In Yugoslav Socialism, Cambridge University Press, London 1975.
• ZUPANCIC Beno, “Cultural Policy and Creativity”, Jovan Djordjevic, Savin Jogan, Mitja Ribicic ve Anton Vratusa (ed.), Self-Management: The Yugoslav Road to Socialism, Jugoslovenski Pregled, Belgrade 1982.