1821 YUNAN İSYANININ İLK YILLARINDA YUNAN DİPLOMATİK GİRİŞİMLERİ

Yıl 2022, , 309 - 342, 26.05.2022

Bülent Akyay, Ph.d.

https://doi.org/10.32953/abad.1065356

Öz

1821 yılında başlayan Yunan İsyanı Avrupa’da Viyana Düzeni’nin hâkim olduğu yıllarda başladı ve kaçınılmaz olarak Kutsal İttifak karşısında kendini buldu. Her ne kadar zayıflamakta olsa da tebaası oldukları bir imparatorluğa karşı başlattıkları isyanda asi Rumların mücadelesi uzun vadede pek umut vaad etmiyordu. Dışarıdan yardım sağlayamadıkları müddetçe ayaklanmaları bir şekilde sona erdirilecekti. Nitekim ilk aşamada Boğdan ve Eflak taraflarında başlatılan isyan kısa sürede bastırılmış, ardından Mora’da başlayan kanlı ayaklanmaları daha başarılı görünüyordu. Osmanlıların içinde bulundukları şartlar isyanın kısa sürede bastırılmasını önleyince geçen zaman asilerin lehine işler haldeydi. 1822 yılı başında Epidavros’ta meclis toplamaları ve bağımsızlık ilanlarıyla birlikte geçici Yunan hükümeti de kurulmuştu. Bu hükümetin ilk işlerinden biri isyanın diplomatik girişimlerle Avrupa’da tanınmasını sağlamak ve dış yardım temin etmekti. Bu maksatla da bazı Yunan heyetleri diplomatik faaliyetlere girişmişti. Bu çalışmada isyanın ilk yıllarında Avrupa’daki siyasi ortam, Laibach ve Verona kongreleri çerçevesinde Yunan sorunu, Yunan geçici hükümetinin kurulması, ilk Yunan dışişleri sekreterliğinin oluşumu, Mora’da Büyük güçlere ait konsoloslukların tutumu, gerek devletler nezdinde Yunan diplomatik girişimleri gerekse de Papalık, Avrupa’daki Filhelen muhitler ve Malta şövalyeleri gibi yapılarla isyancıların temasları ele alınacaktır. Bu sayede yeni kurulmaya başlanan Yunan diplomasisinin faaliyetleri ve isyanın başlangıç evresindeki Yunan dış politikasının incelenmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Viyana Düzeni, Kutsal İttifak, 1821 Yunan İsyanı, Yunanistan, Diplomasi, Dış Politika

Kaynakça

• ERİM, Nihat, Devletlerarası Hukuk ve Siyasî Tarih Metinleri, C. 1 (Osmanlı İmparatorluğu Antlaşmaları), Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yay., Ankara 1953.
• Key Treaties for the Great Powers, 1814-1914, (ed.) Michael Hurst, Vol. I, Londra 1972.
• NARODOUNGHIAN, Gabriel, Recueil d’Actes Internationaux de l’Empire Ottoman, Tome 2, Paris 1900.
• Papers Relative to the Affairs of Greece, 1826-1832, J. Harrison and Son, London 1835.
• Recueil des traités, actes et pièces concernans la fondation de la royauté en Grèce, L’Imprimerie Royale, Nauplie 1833.
• STRUPP, Charles, La Situation Internationale de la Grèce (1821-1917): Recueil de Documents, Die Verbindung, Zurich 1917.
• SOUTZO (j), Recueil des documents authentiques relatif au droit public éxterieur de la Grèce, Athènes 1858.
• The Map of Europe by Treaty, Vol. I, (by) Edward Hertslet, Harrison and Sons, London 1875.
• The Map of Europe by Treaty, Vol. II, (by) Edward Hertslet, Harrison and Sons, London 1875.
• Ahmed Lûtfî, Vak’anüvîs Ahmed Lûtfî Efendi Tarihi, I-VIII, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1999.
• ARMAOĞLU, Fahir, 19. Yüzyıl Siyasî Tarihi, 1789-1914, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 1997.
• BAYRAK, Meral, 1821 Mora İsyanı ve Yunanistan’ın Bağımsızlığı, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Yavuz Ercan, Eskişehir 1999.
• BAYRAK, Meral, “Osmanlı Arşivleri Işığında Rum İsyanı Sırasında Avrupa Devletlerinin Tutumu”, Osmanlı, C. 2, Yeni Türkiye Yay., Ankara 1999.
• BREWER, David, The Greek War of Independence: The Struggle for Freedom from Ottoman Oppression and the Birth of the Modern Greek Nation, The Overlook Press, New York 2001.
• CHARNISAY, Ph. de, L’insurrection hellénique et la diplomatie europénne, A. Foyelle, Paris 1904.
• CLOGG, Richard, Modern Yunanistan Tarihi, (çev.) Dilek Şendil, İletişim Yay., İstanbul 1997.
• COMSTOCK, John L., History of the Greek Revolution compiled from official documents of the greek government, W. Reed, New York 1828. DAKIN, Douglas, The Unification of Greece, 1770-1923, Ernest Benn Ltd., London 1972.
• DRIAULT, Édouard, LHÉRITIER, Michel, Histoire Diplomatique de la Grèce de 1821 a nos jours, Tome I, L’Insurrection et l’Indépendance (1821-1830), par Édouard Driault, Paris 1925.
• FRARY, Lucien J., Russia and Independent Greece: Politics, Religion, and Print Culture (1833-1844), University of Minnesota, Unpublished Ph. D. Dissertation, 2003.
• HATİPOĞLU, M. Murat, Yunanistan’daki Gelişmelerin Işığında Türk-Yunan İlişkilerinin 101 Yılı (1821-1922), TKAE Yay., Ankara 1988.
• KALTCHAS, Nicholas, Introduction to the Constitutional History of Modern Greece, Columbia University Press, New York 1940.
• KANELLOPOULOS, Nikolaos, Η Θέση της Γαλλικής Διπλωματίας στο Ανατολικό Ζήτημα (1820-1832) [Fransız Diplomasisinin Doğu Sorununa Yaklaşımı (1820-1832)], Διδακτορική Διατριβή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα 2007.
• KOLIOPOULOS, John S., VEREMIS, Thanos M., Greece: The Modern Sequel From 1821 to the Present, Hurst & Company, London 2002.
• KÜTÜKOĞLU, Mübahat, “Yunan İsyanı Sırasında Anadolu ve Adalar Rumlarının Tutumları ve Sonuçları”, III. Askerî Tarih Semineri, Genelkurmay ATASE Yay., Ankara 1986.
• MALAKASSES, John Thomas, France as a Protecting Power in Greece, 1832-1848, University of Cincinnati, Unpublished Ph. D. Dissertation, 1973.
• ÖRENÇ, Ali Fuat, Balkanlarda İlk Dram: Unuttuğumuz Mora Türkleri ve Eyaletten Bağımsızlığa Yunanistan, Babıali Kültür Yay., İstanbul 2009.
• PHILLIPS, W. Alison, The War of Greek Independence 1821 to 1833, Smith, Elder & Co., London 1897.
• ST. CLAIR, William, That Greece Might Still Be Free: The Philhellenes in the War of Independence, Oxford University Press, London 1972.
• STEFANIDIS, Ioannis D., “Diplomats and Diplomacy”, The Greek Revolution, A Critical Dictionary, ed. Paschalis M. Kitromilides, Constantinos Tsoukalas, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts 2021.
• WAGSTAFF, J. M., Greece: Ethnicity and Sovereignty 1820-1994, Atlas and Documents, Archive Editions, 2002.