EDİRNE KIBRIS GAZİLERİNİN GÖZÜNDEN KIBRIS BARIŞ HAREKÂTI

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 8, 385 - 417, 30.10.2021

Ayşenur Özbaş , Sezai Öztaş

https://doi.org/10.32953/abad.983879

Cited By: 1

Öz

Kıbrıs, jeopolitik konumundan dolayı tarih boyunca tüm devletlerin elde etmek istediği bir ada olmuştur. Rumlar ENOSİS’i gerçekleştirmek yani Kıbrıs’ı Yunanistan’a bağlamak için çok uzun zaman uğraşmışlardır. Rumlar bu hedefleri doğrultusunda Kıbrıs’ta yaşayan Türklere saldırılarda bulunmuşlardır. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Yunanistan’ın ENOSİS faaliyetleri daha da hızlanmıştır. Özellikle 1963, 1964 ve 1967 yıllarında yoğunlaşan Rum saldırıları yüzünden, Türkiye bu saldırıları önlemek için girişimlerde bulunmuştur. 15 Temmuz 1974 tarihine gelindiğinde ise Yunanistan Silahlı Kuvvetleri’ne bağlı subaylar, Makarios’u devirerek Kıbrıs Helen Cumhuriyeti’nin kurulduğunu açıklamışlardır. Tüm bu durumlar karşısında Türklerin daha fazla eziyet altında kalmasına göz yummak istemeyen Türkiye Cumhuriyeti, 20 Temmuz 1974 tarihinde Kıbrıs Barış Harekâtı’nı gerçekleştirmiştir. Bunun sonucunda Kıbrıs’ta yaşayan Türkler zulümlerden kurtulmuş ve insanca yaşama hakkına kavuşmuştur. Uzun yıllar geçmesine rağmen Kıbrıs Sorunu pek bir çözüme ulaşamamıştır. Bunun neticesinde 1983 yılında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ilan edilmiştir. Böylece artık Kıbrıs Sorunu sadece Kıbrıs’ta yaşayan iki toplumu değil iki devleti de ilgilendiren bir durum olarak ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada Kıbrıs Barış Harekâtı, sözlü tarih çerçevesinde Kıbrıs Barış Harekâtı’na katılan Edirne ilindeki gazilerin gözünden aktarılmaya çalışılmıştır. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Edirne’deki Kıbrıs gazileriyle görüşmeler yapılıp Kıbrıs Barış Harekâtı’na nasıl gittikleri, neler yaşadıkları, harekât hakkındaki düşünceleri, döndükten sonra neler yaşadıkları ve gelecek nesillere neler aktarmak istedikleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs, Kıbrıs Barış Harekatı, Kıbrıs Gazileri, Sözlü Tarih, Edirne

Kaynakça

• ARMAOĞLU Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1995, Timaş Yayınları, İstanbul 2016.
• ARTUÇ İbrahim, Kıbrıs’ta Savaş ve Barış, Kastaş Yayınları, İstanbul 1989.
• APUHAN Ferhat, “Kıbrıs Meselesi ve Bingöllü Kıbrıs Gazilerinin Nazarıyla 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı”, Bingöl Araştırmaları Dergisi, sy. 3(1), (2016), ss. 35-66.
• file:///C:/Users/Bilgisayar/Downloads/BinglArakonakHallar.pdf. (Erişim Tarihi: 23.04.2021).
• BURKE Peter, Afişten Heykele Minyatürden Fotoğrafa Tarihin Görgü Tanıkları, Kitap Yayınevi, İstanbul 2009.
• CAUNCE Stephen, Sözlü Tarih ve Yerel Tarihçi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2011.
• ÇAY Abdulhalak, Kıbrıs’ta Kanlı Noel-1963, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara 1989.
• ÇAYKENT Özlem, “Sözlü Tarih”, Ahmet Şimşek (Ed.), Tarih İçin Metodoloji (ss. 126-134), Pegem Akademi, Ankara 2015.
• DANACIOĞLU Esra, Geçmişin İzleri, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2010.
• DENKTAŞ Rauf, Kıbrıs Davamız, Kök Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Vakfı, Ankara 1991.
• ERDİLEK Neşe, “Türkiye’de Göç Araştırmalarında Sözlü Tarih Metodu”, Aynur İlyasoğlu ve Gülay Kayacan (Ed.), Kuşaklar, Deneyimler, Tanıklıklar Türkiye’de Sözlü Tarih Çalışmaları Konferansı (ss. 79-85), Tarih Vakfı, İstanbul 2006.
• ERHAN Çağrı. “ABD ve Nato’yla ilişkiler”, Baskın Oran (Ed.), Türk Dış Politikası (ss. 681-715), İletişim Yayınları, İstanbul 2015.
• GÖKDEMİR Oktay, “Tarih Yazımında İki Yeni Yaklaşım: Sözlü ve Yerel Tarih”, Ahmet Şimşek (Ed.), Tarih Nasıl Yazılır? Tarih Yazımı İçin Çağdaş Bir Metodoloji (ss. 131-148), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2018.
• GÖKTEPE Cihat, “Kıbrıs Meselesi’nde Kriz Süreci ve Türkiye (1964-1974)”, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, ss. 1397-1427. https://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/G%c3%96KTEPE-Cihat-KIBRIS-MESELES%c4%b0%e2%80%99NDE-KR%c4%b0Z-S%c3%9cREC%c4%b0-VE-T%c3%9cRK%c4%b0YE-1964-1974.pdf. (Erişim Tarihi: 12.02.2021).
• İSMAİL Sabahattin, Kıbrıs Barış Harekâtı’nın Nedenleri-Gelişimi-Sonuçları, Akdeniz Haber Ajansı Yayınları, İstanbul 1988.
• KIRALP Şevki, “1967-1974 Döneminde Kıbrıs Sorunu ve Türkiye ile Yunanistan’ın Kıbrıs Politikaları”, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, sy. 7(2), (2018), ss. 444-460. http://kutaksam.karabuk.edu.tr/index.php/ilk/article/view/1437. (Erişim Tarihi: 06.03.2021).
• KIZILYÜREK Niyazi, Doğmamış Bir Devletin Tarihi Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti, İletişim Yayınları, İstanbul 2005.
• MÜTERCİMLER Erol, Bilinmeyen Yönleriyle Kıbrıs Barış Harekâtı, Arba Yayınları, İstanbul 1998.
• OBERLING Pierre, Bellapais’e Giden Yol, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1988.
• ÖZBEK Egemen ve TELLİEL Y. Doğan, “68’li Olmak: Hatırlamak ve Aidiyet”, Aynur İlyasoğlu ve Gülay Kayacan (Ed.), Kuşaklar, Deneyimler, Tanıklıklar Türkiye’de Sözlü Tarih Çalışmaları Konferansı (s. 245-260), Tarih Vakfı, İstanbul 2006.
• ÖZCAN Selim, “Kıbrıs Barış Harekâtı ve Harekâta Katılan Amasyalı Şehit ve Gaziler”, Tarih ve Gelecek Dergisi, sy. 2 (2019), ss. 223-255. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/790268. (Erişim Tarihi: 23.04.2021).
• SARICA Murat, TEZİÇ Erdoğan ve ESKİYURT Özer, Kıbrıs Sorunu, Fakülteler Matbaası, İstanbul 1975.
• SAVRUN Ergenekon, “Kıbrıs’ta Yunan Cunta Darbesine Karşı Türk Barış Harekâtı’nın Belgelerle Kısa Tarihi”, Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi, sy. 9 (2018), ss. 258-273. http://www.ijhe.org/Published/201810_009_4_012.pdf. (Erişim Tarihi: 11.02.2021).
• TANDOĞAN M. Şükrü, Kıbrıs Barış Harekâtı Birlikler ve Muharebeleri, Türkiye Muharip Gaziler Derneği, Ankara 2016.
• THE HOLLINGS CENTER, Orta Doğu ve Orta Asya’da Sözlü Tarih (2018). https://hollingscenter.org/wp-content/uploads/2018/07/Orta-Dogu-ve-Orta-Asyada-Sozlu-Tarih-Diyalog-Raporu.pdf. (Erişim Tarihi: 03.04.2021).
• THOMPSON Paul, Geçmişin Sesi, çev. Şehnaz Layıkel, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1999.
• TUNCER Hüner, Kıbrıs Sarmalı, Ümit Yayıncılık, Ankara 2005.
• TURAN Refik ve ark., Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi, Beta Yayımcılık, İstanbul 2013.
• UÇAROL Rıfat, Siyasi Tarih 1789-2014, Der Yayınları, İstanbul 2015.
• ÜÇÜNCÜ Kemal, “Sözlü Tarih”, Ahmet Şimşek ve Vahdettin Engin (Ed.), Türkiye’de Tarih Yazımı (s. 435-452), Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2013.
• YALÇINTAŞ Esra, Kıbrıs Barış Harekâtı’nda Yer Alan Aydınlı Gaziler,Kırklareli Üniversitesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]) 2019.