NAMIK KEMAL'İN VAVEYLA ŞİİRİNDE RETORİK SÖYLEM

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 9, 179 - 194, 26.05.2022

Saniye Köker

https://doi.org/10.32953/abad.1062125

Öz

Retorik, Antik Yunan’dan beridir insanların kullandığı en eski iletişim yollarından biridir. Sözü etkileyici ve ikna edici bir şekilde kullanmak, retoriğin başlıca amacını oluşturmaktadır. Nitekim güzel ve etkileyici biçimde söylenen söz, hitap edilen kitlenin ikna olmasında önemlidir. Sözünü etkileyici ve güzel kullanmak isteyen konuşmacı retoriğini ethos, pathos ve logos bileşenleri çerçevesinde oluşturur. Bu unsurlardan logos, konuşmacının kullandığı mantıksal argümanları esas alır. Böylece delil kullanmak suretiyle konuşma inandırıcılık kazanır. Pathos, dinleyicilerin duygularına hitap eder ve onları duygusal açıdan etkilemeye çalışır. Huy, mizaç, ahlak anlamına gelen ethos ise konuşmacının karakterini ifade eder. Dinleyicinin konuşmacıya duyduğu güven, konuşmanın etkileyiciliğinde önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada, modern Türk şiirinin ethos çizgisinde yer alan Namık Kemal’in karakterinden hareketle Vaveyla şiirinin retorik analizi yapılacak, retoriğin muhatap kitle üzerindeki etkisi ethos bağlamında ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Namık Kemal, Vaveyla, Retorik, Ethos, Karakter

Kaynakça

• AKTAŞ, Şerif, Yenileşme Dönemi Türk Şiiri ve Antolojisi (1860-1920), Akçağ Yay., İstanbul 1996.
• ALTINÖRS, Atakan, “Platon ile Aristoteles’in Retorik Anlayışlarının Karşılaştırılması”, EKEV Akademi Dergisi, S. 49 (2011), ss. 81-92.
• ARİSTOTELES, Retorik, (çev. Mehmet H. Doğan), YKY, İstanbul 1995.
• ATALAY, İrfan, “Avrupa’da Türklere Karşı Önyargıların Tarihsel Gelişimi ve Bunların Yazınsal Yapıtlarda Yansıması”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol. 11, no. 1 (2008), ss. 39–48.
• BAŞARIR, Murat, “Retorik ikna bileşenlerin siyasi liderlerce kullanımı: iktidar ve Ana Muhalefet Liderlerinin TBMM Grup Konuşmaları üzerine Bir Analiz”, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 4/2 (2016), ss. 703-724.
• DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara 1993.
• EHNINGER, Douglas, “On Systems of Rhetoric”, Philosophy&Rhetoric, Vol. 1, No. 3 (1968), pp. 131-144.
• ETİL, Hüseyin, Carl Schmıtt’in Partizan Teorisi Çerçevesinde İsmet Özel Şiirinin Sosyo-Politik Analizi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2019.
• EYUBOĞLU, İsmet Zeki, Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, Sosyal Yay., İstanbul 2004.
• FOUCAULT, Michel, “What Is An Author?” The Norton Anthology of Theory and Criticism, (Ed. Vincent B. Leitch), W. W. Norton&Company (2001), pp. 1622 – 1636.
• GARİPER, Cafer, “Yenileşmenin Başlangıcı ve Öncüleri.” Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı 1839-2000, (ed. Ramazan Korkmaz), Grafiker Yay., Ankara 2012, ss. 43-84.
• GREEN, Sandy Edward, ‘’A Rhetorical Theory of Diffusion”, Academy of Management Review, Vol. 29, No. 4 (2004), pp. 653-669.
• ILIE, Cornelia, “Rhetoric, Classical”, Encyclopedia of Language&Linguistics, (Ed. Keith Brown), Elsevier Science imprint (2006), pp. 573-579.
• JARRETY, Mıchel, Poetika, (çev. İsmail Yerguz), Dost Yay., Ankara 2010.
• KAPLAN, Mehmet, Şiir Tahlilleri 1 Tanzimat’tan Cumhuriyete, Dergâh Yay., İstanbul 1998.
• KARATAŞ, Turan, “Nâmık Kemâl’in Mizacı, Kişilik Özellikleri, Alışkanlıkları”, Nâmık Kemâl, (Ed. Turan Karataş-Orhan Kemal Tavukçu), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara 2011, ss. 54- 65.
• MERRIAM-WEBSTER.com Dictionary, “Ethos.” https://www.merriam-webster.com/dictionary/ethos.
• OXFORD Dictionary. “Ethos.” https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/
• ÖZEL, İsmet, Şiir Okuma Kılavuzu, Şule Yay., İstanbul 2000. ÖZEL, İsmet, Sorulunca Söylenen, Çıdam Yay., İstanbul 1989. ÖZEL, İsmet, “Git Vatan Kabe’de Siyaha Bürün Paneli”, İstiklal Marşı Derneği, 26 Kasım 2011, http://www.istiklalmarsidernegi.org.tr/IcerikDetay?Id=1063&Ic erikId=436&PageId=1
• ÖZÖN, Mustafa Nihat, Osmanlıca-Türkçe Sözlük, Bilgi Yay., Ankara 1971.
• TARLAN, Ali Nihad, Edebiyat Meseleleri, Ötüken Yay., İstanbul 1981.
• TURNA, Murat, “Namık Kemal’in Mektupları Işığında Osmanlı’nın Sosyo-Politik Durumu”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi L, 2020/3, ss. 58-73.
• YAŞIN, Cem-CENGİZ, Can, “Aristoteles’in Retoriğinde Örtük Tasım”, İletişim Ansiklopedisi, http://yenimedya.info/2019/05/22/aristotelesin-retoriginde-ortuk-tasim/ 22Mayıs2019.
• WILLIAM, M. Keith & CHRISTIAN O. Lundberg, The Essential Guide To Rhetoric, Bedford/St. Martin’s, 2008.