SULTAN IV. MURAD DÖNEMİNDE OSMANLI KALELERİ AVRUPA’DA HUDUT BOYLARI: 1630 CİVARI MACAR GARNİZONLARINI ANLAMLANDIRMAK

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 9, 195 - 215, 26.05.2022

Mahmut Halef Cevrioglu

https://doi.org/10.32953/abad.1064335

Öz

Osmanlı İmparatorluğu’nda Yeniçağ askeri varlığına dair en somut delilleri, serhat garnizonları teşkil etmektedir. Bu sebepten ötürü olsa gerek ki, on altı ve on yedinci yüzyıla dair şimdiye kadar yapılan Osmanlı askeri tarihi çalışmaları özellikle Macaristan serhattindeki garnizonlara odaklanmıştır. Mevcut çalışma da benzer bir teşebbüste bulunmakta, ancak bunu hususi olarak Sultan IV. Murad (h. 1623-1640) döneminde Rumeli vilayetlerinin garnizonlarını mercek altına alarak yapmaktadır. Gerek taşra muhasebesinin (mevacip ve hazine) gerekse merkezi muhasebenin (hazine ruznamçeleri) sunmuş olduğu veriler, garnizon sayılarına dair bir fikir edinmeyi mümkün kılmaktadır. Böylece, Macar hududunu diğer eyalet garnizonlarıyla kıyaslamak hedef edinilmektedir. Literatür el verdiği ölçüde hududun karşı tarafında yer alan (Osmanlı rakiplerinin barındırdığı) askeri kuvvetlere değinmek de benzer bir kıyaslamayı mümkün kılacaktır. Sonuç olarak mevcut çalışma, Osmanlı askeri varlığının en gözle görülür kısmının Habsburglara karşı batı serhattinde konuşlandırıldığını öne sürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Macaristan, Habsburglar, Kale, Serhat, Garnizon

GUARDING SULTAN MURAD IV’S FRONTIER: AN ATTEMPT AT CONTEXTUALISING THE HUNGARIAN GARRISONS AROUND 1630

Öz

Tangible evidence regarding Ottoman military entity in the early modern period is provided by the frontier garrisons. Therefore, studies of Ottoman military history in the sixteenth and seventeenth centuries have started to focus on the garrisons on the Hungarian frontier. The present study undertakes a similar attempt but with a particular focus on the border garrisons stationed in the European provinces of the Ottoman Empire during the reign of Sultan Murad IV (r. 1623-1640). Both provincial (pay lists and treasury registers) and central registers (central treasury register in Istanbul) provide us with data that render it possible to have a rough idea regarding the garrisons troops. Thus, this study aims at a comparison of the Hungarian frontier troops with those of other Ottoman provinces in Europe. Furthermore, a similar comparison will be made by comparing Ottoman frontiers with the troops stationed across the border, i.e., the troops of the Ottoman rival states. As a result, the present study argues that the Ottoman administration placed the lion’s share of its military entity/garrison troops on the western frontier against the Habsburgs.

Anahtar Kelimeler

Frontier, Garrison, Hungary, the Habsburgs, Military F!orce

Kaynakça

• ÁGOSTON Gábor, “The Costs of the Ottoman Military System in Hungary”, Ottomans, Hungarians and Habsburgs in Central Europe, Géza Dávid and Pál Fodor (eds.), Brill, Leiden 2000, pp. 195-228.
• AKTO Deniz Armağan, Ottoman Fortresses and Garrisons in the Hungarian and the Eastern Frontiers (1578-1664), MA Thesis, METU, Ankara 2019.
• ANGYAL Dávid, “Gabriel Bethlen”, Revue Historique, 158 (1928), pp. 19-80.
• BACHYNSKA Olena, “XVII. Yüzyılın Başlarında Ukrayna Kazaklarının ‘İstanbul’ Seferleri (XIX. Yüzyıl Sonu - XX. Yüzyıl Başlangıcına Ait Bilimsel Yayınlar Üzerine)”, (eds.) Feridun Emecen, Ali Akyıldız and Emrah Safa Gürkan, Osmanlı İstanbulu III: III. Uluslararası Osmanlı İstanbulu Sempozyumu bildirileri, 25-26 Mayıs, İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi, İstanbul 2016, pp. 761-768.
• BARKAN Ömer Lütfü, “Timar”, İslâm Ansiklopedisi (M.E.B.), XII, vol. 1, (1997), pp. 286– 333.
• BERINDEI Mihnea, “La Porte Ottomane Face aux Cosaques Zaporogues 1600-1637”, Harvard Ukrainian Studies, 1/3 (1977), pp. 273-307.
• DÁVID Géza and Pál Fodor, “Changes in the Structure and Strength of the Timariot Army from Early Sixteenth to the End of the Seventeenth Century”, Eurasian Studies, 4, (2005), pp. 157-188.
• EMECEN Feridun Mustafa, Osmanlı Klasik Çağında Siyaset, Timaş, Istanbul 2009.
• FISHER Alan W., “Azov in the Sixteenth and Seventeenth Centuries”, Jahrbücher Für Geschichte Osteuropas, Neue Folge, 21/2 (1973), pp. 161-74.
• GEZER Ömer, “Bosna Serhaddinde Osmanlılar: Karlofça Antlaşması’ndan Sonra Bosna Eyaleti’ndeki Osmanlı Ordusu Üzerine Bir Analiz”, (ed.) Aşkın Koyuncu, Uluslararası Balkan Tarihi ve Kültürü Sempozyumu, 6-8 Ekim 2016, Çanakkale, Bildiriler, Cilt I, Çanakkale 2017, pp. 338-347.
• KOLÇAK Özgür, “Yeniçeriler, Ümera Kapıları ve Tımarlı Sipahiler: 1663-64 Osmanlı- Habsburg Savaşlarında Osmanlı Ordu Terkibi”, (ed.) Kahraman Şakul, Yeni Bir Askeri Tarih Özlemi: Savaş, Teknoloji ve Deneysel Çalışmalar, Tarih Vakfı, İstanbul 2013, pp. 217-251.
• MURPHEY Rhoads, Ottoman Warfare 1500-1700, Taylor & Francis, e-Library 2001.
• OSTAPCHUK Victor, The Ottoman Black Sea frontier and the relations of the Porte with the Polish-Lithuanian Commonwealth and Muscovy, 1622-1628, Ph.d Thesis, Harvard University, Massachusetts 1989.
• ÖZTÜRK Said, “1042-1045 (1632-1635) Yıllarına Ait Bosna Eyaleti Bütçesi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (January 1999), pp. 325-337.
• PÁLFFY Géza, “The Origins and Development of the Border Defence System Against the Ottoman Empire in Hungary (Up to the Early Eighteenth Century)”, Ottomans, Hungarians, and Habsburgs in Central Europe: The Military Confines in the Era of Ottoman Conquest, (eds.) Pál Fodor and Géza Dávid, Brill, Leiden 2000, pp. 3-70.
• STEIN Mark L., Guarding the Frontier: Ottoman Border Forts and Garrisons in Europe, Tauris, London-New York 2007.
• UZUNÇARŞILI İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti Teşkilâtından Kapıkulu Ocakları I: Acemi Ocağı ve Yeniçeri Ocağı, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1988.
• ZAHIROVIC Nedim, Murteza Pascha von Ofen zwischen Panegyrik und Historie: Eine literarisch-historische Analyse eines osmanischen Wesirspiegels von Nergisi (El- vasfü l-kâmil fî-ahvâli l-vezîri l-âdil), Peter Lang, Frankfurt am Main 2010.