Eflak – Boğdan’ın Birliği Meselesi ve Osmanlı Basınına Göre Prens Carol’un Romanya Tahtına Çıkışı

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 12, 307 - 318, 24.10.2023

Togay Seçkin Birbudak

https://doi.org/10.32953/abad.1345048

Öz

Tuna’nın kuzeyi XIV. Yüzyılın sonlarından itibaren Osmanlı Devleti için önemli bir hedef haline gelmiş ve Romanya’nın tarihî voyvodalıkları olan Eflak ve Boğdan düzenlenen seferler neticesinde önce haraca bağlanmış, Fatih Sultan Mehmed zamanında ise kesin olarak hâkimiyet altına alınmıştır. Dört asırdan uzun bir süre elde tutulan Eflak ve Boğdan, Balkanlardaki genel idare anlayışından farklı bir metotla merkezî idareye bağlı otonom yapılar olarak konumlandırılmıştır.
Ancak XVIII. Yüzyıldan itibaren gerek idarede yaşanan aksaklıklar ve gerekse Rusya ile yaşanan savaşlar bu beylikler üzerindeki Osmanlı hâkimiyetini önemli derecede zayıflatan gelişmeler olmuştur. Bunlara ilaveten beyliklerden yükselen birlik yanlısı politik hareketlerin de etkisiyle XIX. Yüzyılın ikinci yarısında ilk önce Tuna prenslikleri tek bir idare altında birleşmiş, sonrasında da bağımsız Rumen devleti tesis edilmiştir.
Söz konusu çalışma Eflak ve Boğdan beyliklerinin kesin bir şekilde birleşmesini sağlayan ve ileride bağımsız Romanya’nın ilk kralı unvanını kazanacak olan Alman Prensi Carol’un ülkenin başına geçiş sürecini Osmanlı basınında yer alan haberler ekseninde ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Eflak, Boğdan, Romanya, Karl Hohenzollern Sigmaringen, Osmanlı basını

THE QUESTION OF WALLACHIA AND MOLDOVIA UNITY AND ACCORDING TO THE OTTOMAN PRESS ENTHRONEMENT PROCESS OF PRINCE CAROL TO ROMANIA THRONE

Öz

The north of the Danube became an important target for the Ottoman State as of the end of the XIVth century, and Moldavia and Wallachia, the historical voivodeships of Romania, were first subjected to tribute as a result of the campaigns organized, and then were taken under the rule of Sultan Mehmed the Conqueror. Moldavia and Wallachia which were held for more than four centuries, were positioned as autonomous structures under the central administration with a method different from the general understanding of administration in the Balkans. However, from the XVIIIth century onwards, both administrative failures and wars with Russia significantly weakened Ottoman control over these principalities. In addition to these, with the influence of the pro-unity political movements rising from the principalities, in the second half of the XIXth century, first the Danubian principalities were united under a single administration, and then an independent Romanian state was established.
In the aforementioned study, the enthronement process of German Prince Carol, who ensured the unification of the Moldavia and Wallachia principalities and who would become the first king of independent Romania in the future, is discussed in the context of the news in the Ottoman press.

Anahtar Kelimeler

Ottoman State, Wallachia, Moldovia, Romania, Karl Hohenzollern Sigmaringen, Ottoman press

Kaynakça

• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Belgeleri Sadâret, Düvel-i Ecnebiye Evrakı (A.} DVN. DVE.): 80/4.
• Sadâret, Mühimme Evrakı (A.} DVN. MHM.): 31/34.
• Hâriciye Nezâreti, Mektûbî Kalemi (HR. MKT.): 352/76.
• İrâdeler, Hâriciye (İ. HR.): 151/8004; 179/9867; 219/12710; 222/12934; 222/12958; 222/12960-1; 223/13005; 223/13026-3; 333/21409.
• Gazeteler Cerîde-i Havâdis, No: 1009; 1011.
• Rûznâme-i Cerîde-i Havâdis, No: 351; 352; 353; 357; 360; 361; 362; 365; 366; 367; 373; 375; 377; 380; 381; 385; 386; 387; 388; 389; 390; 391; 396; 398; 401; 402; 411; 416; 419; 469; 491; 513; 514; 521.
• Takvîm-i Vekâyi, No: 600; 866.
• Tasvîr-i Efkâr, No: 379; 382; 384; 385; 386; 388; 392; 411; 414; 509; 510; 625; 627; 628; 631; 634; 666. Tercümân-ı Ahvâl, No: 782; 783; 785; 789; 790.
• Telif-Tetkik Eserler BİRBUDAK, Togay Seçkin; “The Question of Romanian Union and Alexandru Ioan Cuza’s Visit to İstanbul”, Revista de Istorie Militara, No: 5-6, 2014, ss. 3-11.
• BULEI, Ion; Romanii in Secolele XIX-XX, Editura Litera, Bucureşti 2011.
• ÇİFTÇİ, Cafer; “Bâb-ı Âlî’nin Avrupa’ya Çevrilmiş İki Gözü: Eflak ve Boğdan’da Fenerli Voyvodalar (1711-1821)”, Uluslararası İlişkiler, C. 7, S. 26, Yaz 2010, ss. 27-48.
• ÇOPUR, İzzettin; Tarihte Türk – Rumen İlişkileri, Genelkurmay ATASE ve Denetleme Başkanlığı Yayınları, Genelkurmay Basımevi, Ankara 2006.
• DANİŞMEND, İsmail Hami; İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, C. 1, Türkiye Yayınevi, İstanbul 1947.
• DECEI, Aurel; “Boğdan”, Milli Eğitim Bakanlığı İslam Ansiklopedisi, C. 2, ETAM Matbaası, Eskişehir 2001, ss. 697-705.
• DECEI, Aurel; “Eflak”, Milli Eğitim Bakanlığı İslam Ansiklopedisi, C. 4, ETAM Matbaası, Eskişehir 2001, ss. 178-189.
• ERİM, Nihat; Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri, C. I, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1953.
• GIURESCU, C. Constantin (Ed.); Chronological History of Romania, Editura Enciclopedica Romana, Bucharest 1974.
• GLENNY, Misha; Balkanlar 1804-1999, Çev. Mehmet Harmancı, Sabah Kitapları, İstanbul 2001.
• GUBOĞLU, Mihail; “Osmanlılarla Romen Ülkeleri Arasındaki İlk Devir İlişkileri (1368–1456) Hakkında Belirtmeler ve Doğrultmalar”, IX. Türk Tarih Kongresi (Ankara: 21–25 Eylül 1981), Kongreye Sunulan Bildiriler, C. II, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1988, ss. 829–843.
• KAPICI, Özhan; “Prens Kuza’dan Prens Karl’a: 1866 Romanya Krizi Karşısında Rusya ve Osmanlı İmparatorluğu”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C. 32, S. 2, Aralık 2015, s. 119-154.
• KARAL, Enver Ziya; Osmanlı Tarihi, C. II, Türk Tarih Kurumu Yayınları, trh.
• KARPAT, Kemal; “Erdel”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 11, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1995, ss. 280-283.
• KARPAT, Kemal; Balkanlar’da Osmanlı Mirası ve Ulusçuluk, Çev.: Recep Boztemur, İmge Kitabevi, Ankara 2004.
• KUTLU, Sacit; Milliyetçilik ve Emperyalizm Yüzyılında Balkanlar ve Osmanlı Devleti, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2007.
• MAXIM, Mihai; “Romanya (Tarih)”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 35, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2008, ss. 168-172.
• PAPP, Sandor; “Eflak ve Boğdan Voyvodalarının Ahidnâmeleri Üzerine Bir İnceleme: Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuzeybatı Hududundaki Hıristiyan Vassal Ülkeleri”, Türkler Ansiklopedisi, C. 10, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, ss. 744–753.
• SÖZEN, Zeynep; “Osmanlı Kültürünün Eflak ve Boğdan’ın Yaşamına Etkisi”, Türkler Ansiklopedisi, C. 12, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, ss. 15–22.
• TANSEL, Selâhattin; Osmanlı Kaynaklarına Göre Fatih Sultan Mehmed’in Siyasî ve Askerî Faaliyeti, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1999.
• TÜRKGELDİ, Ali Fuat; Mesâil-i Mühimme-i Siyasiyye, C. I, Yay. Haz. Bekir Sıtkı Baykal, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1987.
• YALÇINKAYA, M. Alaattin; “Osmanlılar Döneminde Eflak ve Boğdan (Memleketeyn)”, Balkanlar El Kitabı, C. I, Der. Osman Karatay–Bilgehan A. Gökdağ, Karam-Vadi Yayınları, Ankara 2006, ss. 386–396.