Cumhuriyet Dönemi Lise Tarih Ders Kitaplarında Yunan İsyanı

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 14, 187 - 227, 28.10.2024

Mesut Sülün , Sezai Öztaş

https://doi.org/10.32953/abad.1452944

Öz

Bu çalışmanın amacı, dünyada ve Türkiye’de büyük değişimlerin yaşandığı XIX. yüzyılın başında Osmanlı Devleti’nde tahta çıkan II. Mahmut’un en çok uğraştığı konulardan biri olan milliyetçilik sâikiyle çıkan Yunan İsyanı’nın Cumhuriyet döneminde ortaöğretimde okutulan tarih ders kitaplarında nasıl ele alındığının ortaya konulmasıdır. Bu amaçla çalışmada Cumhuriyet döneminde ortaöğretimde okutulan 22 tarih ders kitabı incelenmiştir. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden olan durum çalışmasından, veri toplama tekniği olarak doküman incelemesinden ve verilerin analizi ve yorumlanmasında betimsel analizden yararlanılmıştır. Elde edilen veriler, Türk Tarih Tezi’ne Hazırlık Dönemi, Türk Tarih Tezi Dönemi, Hümanist Dönem, Türk-İslâm Sentezi Dönemi ve Yapılandırmacı Eğitim Dönemi olmak üzere beş kategori altında incelenmiştir. Bu çalışma kapsamında incelenen tarih ders kitaplarında, II. Mahmut dönemi olayları içerisinde en geniş olarak anlatılan konunun Yunan İsyanı olduğu tespit edilmiştir. Bu durumun sebepleri olarak belli başlı bazı etkenler ifade edilmiştir. Türk Tarih Tezi’ne Hazırlık Dönemi’nden Yapılandırmacı Eğitim Dönemi’ne kadar incelenen tarih ders kitaplarında Yunan İsyanı’nın, genel olarak bazı şablonlar halinde fazla değişime uğramadan yer aldığı tespit edilmiştir. Ayrıca bahse konu isyan sırasında gerçekleştirilen Mora katliamına sadece Türk Tarih Tezi’ne Hazırlık Dönemi’nde az da olsa yer verildiği, daha sonraki dönemlerde fazla üzerinde durulmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Lise Tarih Ders Kitapları, Yunan İsyanı, Padişah II. Mahmut

Kaynakça

• AHMED REFİK, Muhtasar Türkiye Tarihi. Kütübhane-i Hilmi, İstanbul 1924.
• AKŞİT, Niyazi, Tarih Lise III. Remzi Kitabevi, İstanbul 1981.
• ALİ REŞAD, Asrı Hazır Tarihi. Milli Matbaa, İstanbul 1926.
• ATSIZ, Bedriye-ORAN, Hilmi, Tarih III Yeni ve Yakın Çağlar, İnkılâp Kitabevi. İstanbul 1956.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Şener, ÇAKMAK, Ebru Kılıç, AKGÜN, Özcan Erkan, Karadeniz, ŞİRİN ve Demirel, Funda, Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Pegem Akademi, Ankara 2020.
• DELİORMAN, Altan, Osmanlı Tarihi I, Bayrak Basın-Yayın-Dağıtım, İstanbul 1995.
• DELİORMAN, Altan, Osmanlı Tarihi II.: Bayrak Basın-Yayın-Dağıtım, İstanbul 1999.
• DEMİRCİOĞLU, İsmail Hakkı ve DEMİRCİOĞLU, Ebru (Ed.), Türkiye’de Tarih Eğitimi Araştırmaları El Kitabı, Pegem Akademi, Ankara 2017.
• GÜNEŞ, Ahmet-Özbek, Süleyman, Lise Tarih 2, Tutibay Yayınları, İstanbul 2004.
• HAMİT- MUHSİN, Türkiye Tarihi, Devlet Matbaası, İstanbul 1930.
• KARA, Kemal, Osmanlı Tarihi 1, Önde Yayıncılık, İstanbul 1999.
• KARA, Kemal, Osmanlı Tarihi 2, Önde Yayıncılık, İstanbul 1997.
• KARAL, Enver Ziya, Yeni ve Yakın Çağlar Tarihi, Maarif Basımevi, İstanbul 1957.
• TÜRK TARİH TETKİK CEMİYETİ, Tarih I Tarihtenevelki Zamanlar ve Eski Zamanlar, Devlet Matbaası, İstanbul 1931.
• TÜRK TARİH TETKİK CEMİYETİ, Tarih III Yeni ve Yakın Zamanlarda Osmanlı Tarihi, Devlet Matbaası, İstanbul 1931.
• YÜKSEL Erol, KAPAR Mehmet Ali, BAĞCI Özgür, BİLDİK Ferhat, ŞAHİN Kazım, ŞAFAK Leyla, ARDIÇ Murat, YILDIZ Süleyman ve ARDIÇ Yasemin, Ortaöğretim Ders Kitabı Tarih 11, Devlet Kitapları, Ankara 2022.
• KORAY Enver, Tarih III Yeni ve Yakın Çağlar. İnkılap Kitabevi, İstanbul 1951.
• MANSEL Arif Müfid, BAYSUN Cavit ve KARAL Enver Ziya (1942). Yeni ve Yakın Çağlar Tarihi. Maarif Matbaası, İstanbul 1942.
• MİROĞLU İsmet-HALAÇOĞLU Yusuf, Lise İçin Tarih III, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul 1991.
• MUMCU Ahmet, Liseler İçin Tarih 3, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 1990.
• OKTAY Emin, Tarih Lise III. Atlas Yayınevi, İstanbul 1964.
• OKTAY Emin, Tarih Lise III. Atlas Yayınevi, İstanbul 1973.
• ÖZTAŞ Sezai (2009). “Atatürk Dönemi Tarih Anlayışı ve Tarih Öğretimi”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 2, (2009), s. 94-107.
• ÖZTUNA Yılmaz, Tarih III. MEB Devlet Kitapları, İstanbul 1976.
• PAMUK Akif, Kimlik ve Tarih Kimliğin İnşasında Tarihin Kullanımı, Yeni İnsan Yayınevi, İstanbul 2019. ŞİRİN Veli, Tarih Lise III, Gendaş A.Ş, İstanbul 1986.
• TURAN Vicdan, GENÇ Celal, ÇELİK Mehmet ve TÜREDİ Şenol, Ortaöğretim Tarih 10. Sınıf, MEB Devlet Kitapları, Ankara 2014.
• TÜYSÜZ Sami, Ortaöğretim Tarih 10, Tuna Matbaacılık, Ankara 2016.YILDIRIM Ali-ŞİMŞEK Hasan, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2005.
• YILDIZ Hakkı Dursun, ALPTEKİN Coşkun, ŞAHİN İlhan ve BOSTAN İdris, Tarih Lise 3, Servet Yayın-Dağıtım, İstanbul 1990.
• YÜKSEL Erol, KAPAR Mehmet Ali, BAĞCI Özgür, BİLDİK Ferhat, ŞAHİN Kazım, ŞAFAK Leyla, ARDIÇ Murat, YILDIZ Süleyman ve ARDIÇ Yasemin, Tarih 11, Devlet Kitapları, Ankara 2022.