Analysis of the Statistical Relationships Between Streamflow-Temperature and Streamflow-Precipitation Based on Daily Data in the Meriç River Basin

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 1 - 14, 31.12.2024

Cemil İrdem

Öz

In this study, the statistical relationships between the daily streamflow data from the Kirişhane observation station, located on the Meriç River, and the daily average temperature and total daily precipitation data from the Edirne Meteorology station for the period 1988-2022 were examined. Initially, correlation coefficients were calculated between the daily average temperatures, daily total precipitation, and daily average streamflow values. The significance levels of the correlation coefficients were evaluated bidirectionally within a 95% confidence interval. Based on the correlation analysis, the direction and strength of the relationship between daily average temperatures, daily total precipitation, and daily streamflow were determined. To assess the predictive capability of temperature and precipitation on streamflow changes, simple linear regression analysis was performed for the years with the strongest relationships. The results revealed that the connection between daily average temperatures and streamflow was stronger than the relationship between daily total precipitation and streamflow. The highest correlation for temperature-streamflow occurred in March, while the weakest was in July. Correlation coefficients were negative for all months. On the other hand, precipitation-streamflow relationships consistently showed positive values across all months, based on the long-term average of the Meriç River. December exhibited the strongest correlation between precipitation and streamflow, while May had the weakest.

Anahtar Kelimeler

Meriç River, stream flow, average temperature, total precipitation

Meriç Nehri Havzasında Akım-Sıcaklık ve Akım-Yağış Arasındaki İstatistiksel İlişkilerin Günlük Veriler Üzerinden Analizi

Öz

Bu Çalışmada 1988-2022 döneminde Meriç Nehri üzerinde kurulu Kirişhane akım gözlem istasyonunun günlük akım verileri ile Edirne Meteoroloji istasyonunun günlük ortalama sıcaklık ve günlük toplam yağış verileri arasındaki istatistik ilişkiler belirlenmiştir. Yöntem olarak öncelikle günlük ortalama sıcaklıklar ve günlük toplam yağışlarla, günlük ortalama akım verileri arasındaki korelasyon katsayıları hesaplanmıştır. Elde edilen korelasyon katsayılarının % 95 güven aralığında anlamlılık düzeyleri çift yönlü olarak değerlendirilmiştir. Korelasyon analizi sonucunda günlük ortalama sıcaklıklar ve günlük toplam yağışlarla günlük ortalama akım değerleri arasındaki ilişkinin yönü ve büyüklüğü belirlenmiş olup, ilişkinin en güçlü olduğu yıllarda sıcaklık ve yağışın akımdaki değişimi yordama gücünü ortaya koymak için basit doğrusal regresyon analizi yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre Meriç Nehri’nde günlük ortalama sıcaklıklarla günlük ortalama akarsu akımı ilişkileri, günlük toplam yağışlarla günlük ortalama akarsu akımı ilişkilerinden daha güçlüdür. Sıcaklık-akım ilişkilerinde en güçlü korelasyon mart ayında, en zayıf korelasyon ise temmuz ayındadır. İlişki katsayıları tüm aylarda negatiftir. Yağış akım ilişkileri Meriç Nehri’nde uzun yıllar ortalamasına göre tüm aylarda pozitif değerler göstermektedir. Yağış akım ilişkilerinin en güçlü olduğu ay aralık, en zayıf olduğu ay ise mayıstır.

Anahtar Kelimeler

Meriç Nehri, akarsu akımı, ortalama sıcaklık, toplam yağış

Kaynakça

• Akkaya, U. (2016). Meriç ve Tunca nehirlerinin Edirne şehir merkezi kısmında 2 boyutlu taşkın modellemesi [Doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Bahadır, M. (2011). Kızılırmak Nehri akım değişimlerinin istatistiksel analizi. Journal of Turkish Studies, 6(3), 1339-1356. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.2120
• Benli, H., Bacanlı, M., Gündoğdu, Ş. T., Yaman, M. M., Esin, M., Gökçe, O., Karacameydan, N., Kadirioğlu, F. T., Kuterdem, N. K., Zorbozan, S., Sevim, E., & İlgen, H. G. (2018). Türkiye’de afet yönetimi ve doğa kaynaklı afet istatistikleri. AFAD Yayını.
• Coşkun, M., & İrdem, C. (2022). Büyük Melen Çayı’nda (Düzce) günlük yağışlarla akım ilişkisinin analizi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 8(2), 196-206. https://doi.org/10.21324/dacd.1000469
• Çelik, A. (2010). Gediz Havzasında yağış ve sıcaklık trendleri ile akarsu akımları arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Er, R. (2020). Küresel iklim değişikliğine bağlı olarak Sakarya Nehri rejim özelliklerindeki değişmeler [Yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Ercan, B., & Yüce, M. İ. (2017). Trend analysis of hydro-meteorological variables of Kızılırmak Basin. Nevşehir Journal of Science and Technology, 6(Özel Sayı), 333-340.
• Erişmiş, M. (2023). Standartlaştırılmış yağış buharlaşma indeksine göre Meriç Nehri Havzasında uzun dönem kuraklık analizi. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 50, 313-328. http://dx.doi.org/10.32003/igge.1297107
• Erkal, T., & Topgül, İ. (2015). Meriç Nehri’nin son 15 yıllık taşkınları ve korunma projeleri. TÜCAUM VIII. Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı (23-24 Ekim 2014), Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, 165-174.
• Erkal, T., & Topgül, İ. (2020). Aşağı Meriç Nehri akımlarının mevsimsel ve yıllık değişiminin taşkınlar üzerine etkisi. Türk Coğrafya Dergisi, 74, 33-38. https://doi.org/10.17211/tcd.645865
• Eroğlu, İ. (2021). Meriç Nehri Havzasında sıcaklık ve yağış değerlerinin dönemsel trend analizi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (23), 750-760.
• Gümüş, V., Kavşut, M. E., & Yenigün, K. (2011). Yağış akış ilişkisinin modellenmesinde YSA kullanımının değerlendirilmesi: Orta Fırat Havzası uygulaması. E-Journal of New World Sciences Academy, 6(1), 389-497.
• İrdem, C. (2023). Yenice Çayı’nda (Karabük) günlük ortalama sıcaklık ve günlük toplam yağışların akım üzerindeki etkileri. Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 7(2), 207-227. https://doi.org/10.46452/baksoder.1284272
• Kale, M. M., & Duman, N. (2024). Bendimahi Çayı (Van Gölü Kapalı Havzası) hidrolojik kuraklık analizi. Fırat University Journal of Social Sciences, 34(2), 499-516. https://doi.org/10.18069/firatsbed.1458082
• Kurter, A. (1976). Meriç Nehri’nin akım özellikleri. Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 4(5), 285-294.
• Malkaralı, S., Korkmaz, S. M., & Sezen, N. (2008, Haziran 19-20). Meriç Nehri taşkını ve taşkınlar ile ilgili geliştirilen uluslararası projeler. Taşkın Konferansı, Edirne.
• Özfidaner, M. (2007). Türkiye yağış verilerinin trend analizi ve nehir akımları üzerine etkisi [Yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı, Adana.
• Öztuna, D., Elhan, A. H., & Kurşun, N. (2008). Sağlık araştırmalarında kullanılan ilişki katsayıları. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 28, 160-165.
• Palta, Ş., Yurtseven, İ., & Aksay, H. (2019). Göksu Nehri Havzası’nın yağış-akış ilişkileri. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 21(3), 860-872. https://doi.org/10.24011/barofd.560701
• Soydan, N. G., Gümüş, V., Şimşek, O., Gerger, R., & Ağun, B. (2016). Seyhan Havzası aylık ortalama akım ve yağış verilerinin trend analizi. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 7(2), 319-327.
• Sütgibi, S. (2015). Büyük Menderes Havzası’nın sıcaklık, yağış ve akım değerlerindeki değişimler ve eğilimler. Marmara Coğrafya Dergisi, 31, 398-414. https://doi.org/10.14781/mcd.36029
• Şahin, M. (2007). Karadeniz Bölgesi'ndeki yağış-akış ilişkisinin farklı yapay sinir ağları metotlarıyla belirlenmesi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Tağıl, Ş., & Danacıoğlu, Ş. (2012). Zeytinli Çayı Havzası’nda yağış-akım ilişkisi ve trendi. 3. Kaz Dağları Sempozyumu Bildirileri (ss. 127-139).
• Tekkanat, İ. S. (2015). Porsuk Çayı Havzası’nda yağış şiddeti ile akarsu akımları arasındaki ilişki ve eğimlerin analizi [Yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Tekkanat, İ. S., & Sarış, F. (2015). Porsuk Çayı Havzası’nda akarsu akımlarında gözlenen uzun dönemli eğilimler. Türk Coğrafya Dergisi, 64, 69-83.
• Toka, O., Çetin, M., & Aktaş Altunay, S. (2011). Basit doğrusal regresyonda sağlam ve Theil kestiricilerinin karşılaştırılması. İstatistik Araştırma Dergisi, 8(3), 45-53. Turoğlu, H., & Uludağ, M. (2013). Possible hydrographic effects of climate change on lower part of transboundary Meriç River Basin (Turkey). Trakya University Journal of Natural Sciences, 14(2), 77-85.
• Türkmenoğlu, Y. (2012). Meriç Nehri’nin Kapıkule-Enez arasındaki yatak değişimlerinin taşkınlar ile ilişkisi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, İstanbul.
• Türkeş, M., & Acar Deniz, Z. (2011). Climatology of South Marmara Division (North West Anatolia) and observed variations and trends. Journal of Human Sciences, 8(1), 1579–1600.
• Yüce, M. İ., & Ercan, B. (2015). Kızılırmak Havzası yağış-akış ilişkisinin belirlenmesi. 4. Su Yapıları Sempozyumu Bildirileri (s. 410).
• İnternet Kaynakları
• URL1: https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=EDIRNE