Aldatmanın Etkisiyle Yapılan Sözleşmenin Onanması Halinde Talep Edilebilecek Tazminat

Yıl 2022, Cilt: 80 Sayı: 3, 215 - 254, 25.08.2022

Hülya Atlan Gürer

https://doi.org/10.30915/abd.1160610

Öz

Türk Borçlar Kanunu (TBK) m. 39/2, iradesi aldatma nedeniyle sakatlanan sözleşme tarafının sözleşmeyi onaması halinde tazminat hakkının kendiliğinden ortadan kalkmayacağı esasını benimsemiştir. Böylece aldatılan, sözleşme onandığı için ayakta olsa dahi, aldatma nedeniyle uğramış olduğu zararının tazmin edilmesini talep edebilmektedir. Borçlar hukuku sistemimizde çeşitli yönlerden ayrıksı bir düzenleme olarak beliren söz konusu hükmün uygulama alanı, sözleşmeyi iptal etmesinin aldatılandan beklenemediği bazı hallerle sınırlandırılmalıdır. Bu hallerde aldatılan, sözleşme öncesi davranış yükümünü ihlal eden diğer sözleşenden, sözleşme onanmasına rağmen giderilemeyen zararlarının tazmin edilmesini ister. Bu kapsamda tazmini istenecek olan zarar, kural olarak olumsuz zarardır. Bu anlamda hüküm, olumlu-olumsuz zarar ayırımı bakımından istisnai bir düzenleme niteliğindedir.

Anahtar Kelimeler

irade sakatlığı, aldatma, onama, olumsuz zarar, tazminat

The Compensation That May Be Claimed in Case the Agreement Ratified Upon by the Effect of the Fraud

Öz

Turkish Code of Obligations Art. 39/2 has adopted the basis that the right to indemnity will not be abolished ipso facto if the contracting party, whose intention defected in consent, has ratified the agreement. Thus, the defrauded party may request compensation for the damage caused by the fraud, even though the agreement is valid because of the ratification. The implementation of the provision, which appears as an exceptional regulation in various aspects of Turkish law of obligations, must be limited to certain cases which annulment of the agreement cannot be expected from the defrauded party. In these cases, the defrauded party, requests compensation from the party who violates the pre-contractual liability, for irrepealable damages even though the agreement is ratified. In this context, the requisition of damage is a negative damage as a rule. In this sense, the provision is an exceptional regulation in terms of positive and negative damage.

Anahtar Kelimeler

defect in consent, fraud, ratification, negative damage, compensation

Kaynakça

• Akyol, Şener. Borçlar Hukuku Genel Hükümler I. İstanbul: Filiz Kitabevi, 1995.
• Baygın, Cem. “Culpa in contrahendo Sorumluluğu ve Amerikan Hukukundaki Uygulaması.” Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi 4, no. 1-2 (2000): 345-377.
• Bucher, Eugen. Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil ohne Deliktsrecht. 2. Aufl. Zürich: Schulthess Verlag, 1988.
• Buz, Vedat. “Akamete Uğrayan Sözleşme İlişkilerinin Tasfiyesi.” içinde Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan I, Editör Baki İlkay Engin, 611-662. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2010.
• Buz, Vedat. “İrade Sakatlığı ile Malûl Bir Satım Sözleşmesinde Alıcının Ayıba Karşı Tekeffül Hükümlerine Başvurmasının Satım Sözleşmesine İcazet Verme Anlamına Gelip Gelmeyeceği Sorunu.” içinde Prof. Dr. Fikret Eren’e Armağan, Editör Mehmet Ünal, 295-317. Ankara: Yetkin Yayınları, 2006.
• Buz, Vedat. “Aynı Şahsın Farklı Hukuki Sebeplerle Sorumluluğu: TBK. m. 60 Üzerine Düşünceler.” BATİDER 29, no. 2 (2013): 19-57.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 18. Baskı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2015.
• Ergüne, Mehmet Serkan. Olumsuz Zarar. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2008.
• Ergüne, Mehmet Serkan. “Culpa in contrahendo Sorumluluğunda Olumlu Zararın Tazmini.” içinde Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan I, Editör Baki İlkay Engin, 909-926. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2010.
• Esener, Turhan ve Fatih Gündoğdu. Borçlar Hukuku I, Sözleşmelerin Kuruluşu ve Geçerliliği (TBK m. 1 - 48). İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2017.
• Fargnoli, Iole. “Culpa in contrahendo im "Dornröschenschlaf"? – Zur vorvertraglichen Haftung beim zustande gekommenen Vertrag.” Schweizerische Juristen Zeitung (SJZ), no. 107 (2011): 173-180.
• Gauch, Peter, Walter R. Schluep, Jörg Schmid ve Susan Emmenegger. Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil (ohne ausservertragliches Haftpflichtrecht), Band I. 9. Aufl. Zürich: Schultess Verlag, 2008.
• Guhl, Theo, Alfred Koller, Anton K. Schnyder ve Jean Nicolas Druey. Das Schweizerische Obligationenrecht. 9. Aufl. Zürich: Schulthess Verlag, 2000.
• Huguenin, Claire. Obligationenrecht, Allgemeiner und Besonderer Teil. 3. Aufl. Zürich: Schulthess Verlag, 2019.
• Kılıçoğlu, Ahmet M. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 22. Bası. Ankara: Turhan Kitabevi, 2018.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip. Borçlar Hukuku Genel Bölüm I, Borçlar Hukukuna Giriş – Hukuki İşlem – Sözleşme. 5. Bası. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2010.
• Koller, Alfred. Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil. 4. Aufl. Bern: Stämpfli Verlag, 2017.
• Koller, Alfred. “Grundzüge der Haftung für reinen Vermögensschaden.” Aktuelle Juristische Praxis (AJP), no. 11 (2020): 1381-1395.
• Kurşat, Zekeriya. Borçlar Hukuku Alanında Hile Kavramı. İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınları, 2003.
• Kurşat, Zekeriya. İstanbul Şerhi – Türk Borçlar Kanunu I (Madde 1-82). İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2019.
• Mauchle, Yves. “Normenkonkurrenzen im Obligationenrecht - zugleich ein Beitrag zum Verhältnis von Irrtumsanfechtung und Sachmängelhaftung.” Aktuelle Juristische Praxis (AJP), no. 7 (2012): 933-952.
• Nomer, Halûk N. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 17. Bası. İstanbul: Beta Basım Yayım, 2020.
• Nomer, Haluk Nami. “İrade Sakatlıklarında Kısmi İptal Mümkün Müdür?.” Prof. Dr. M. İlhan Ulusan’a Armağan III, Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 15, no. 2 (Özel Sayı, 2016): 523-533.
• Oğuzman, M. Kemal ve M. Turgut Öz. Borçlar Hukuku Genel Hükümler I. 16. Bası. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2018.
• Öz, Turgut. “Sözleşmelerin Kurulması ve Geçerliliği.” Türk Borçlar Kanunu Sempozyumu, Makaleler – Tebliğler, 17-25. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2012.
• Sarıgöllü, Ersin. “İrade Sakatlıklarının Sonuçları.” Adalet Dergisi, no. 1 (Ocak-Şubat, 1987): 23-38.
• Schmidlin, Bruno. Berner Kommentar, Kommentar zum schweizerischen Privatrecht, Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen - Mängel des Vertragsabschlusses, Art. 23-31 OR. 2. Aufl. Bern: Stämpfli Verlag, 2013.
• Schwenzer, Ingeborg. Basler Kommentar, Obligationenrecht I, Art. 1-529 OR. 6. Aufl. Basel: Helbing Lichtenhahn Verlag, 2015.
• Schwenzer, Ingeborg. Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil. 7. Aufl. Bern: Stämpfli Verlag, 2016.
• Serozan, Rona. Borçlar Hukuku Genel Bölüm III, İfa-İfa-Engelleri-Haksız Zenginleşme. 7. Bası. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2016.
• Serozan, Rona. “Yürürlükteki İfa Engelleri ve Haksız Fiiller Hukukunun Yetersizlikleri ve Bu Yetersizliklerin Aşılmasında Giderek Artan Kavramlar: “Sözleşmenin Müspet İhlali” ve “Culpa in contrahendo.” MHAD 15, no. 18 (1990): 27-42.
• Tekinay, Selâhattin Sulhi, Sermet Akman, Hâluk Burcuoğlu ve Atilla Altop. Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 7. Baskı. İstanbul: Filiz Kitabevi, 1993.
• Tercier, Pierre, Pascal Pichonnaz ve H. Murat Develioğlu. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. 2. Baskı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2020.
• Tiftik, Mustafa. “Borç Sözleşmelerinin İrade Sakatlığı Sebebiyle İptalinde Uğranılan Zararların Tazmini.” Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 10, no. 3-4 (2006): 397-417.
• von Tuhr, Andreas ve Hans Peter. Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts, B. I. 3. Aufl. Zürich: Schulthess Verlag, 1984.
• Yavuz, Elif. “Türk ve İngiliz Hukukunda “Hile” Kavramına Bakış.” Yüksek lisans tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2007.
• Yıldırım, Mustafa Fadıl. Borçlar Hukukuna Göre Sözleşmenin Kuruluşunda Hile. Ankara: Nobel Yayınları, 2002.
• Yıldırım, Mustafa Fadıl. “Satım Sözleşmesindeki Ayıba Karşı Tekeffül Hükümleri ile İrade Sakatlığı Hali Olarak Hile (BK m. 28) Hükmü Arasındaki İlişki.” içinde Prof. Dr. Fikret Eren’e Armağan, Editör Mehmet Ünal, 965-985. Ankara: Yetkin Yayınları, 2006.