Asimetrik bilgi: Finansal piyasalardan sonra siyaset ve bürokraside durumu, sakıncaları ve tedbirler

Yıl 2019, Cilt: 14 Sayı: 55, 217 - 230, 30.09.2019

İbrahim Yıldırım

Öz

Bilgi; araştırma, öğrenme ve gözlem yardımıyla elde edilen kavrayışların tümüdür. Bir konuda taraflardan en az birisinin diğer taraflardan fazla bilgiye sahip olması durumuna ise asimetrik bilgi denilmektedir. Asimetrik bilgiden kaynaklanan başlıca bilgi sorunları ters seçim ve ahlaki tehlikedir. Ters seçime gizli bilgi sebep olurken, ahlaki tehlike sorununa gizli eylem sebep olmaktadır. Ahlaki tehlike sorunu da hayatın içinden pek çok farklı alanda karşımıza çıkabilmektedir. Asimetrik bilgi ilk olarak ekonomi alanında incelenmiş olsa dahi, bu sorun iletişimde, günlük toplumsal yaşamda, medyada, siyasette; kısacası bilgi alış verişinin yaşandığı her alanda ortaya çıkmaktadır. Belli kamu ve özel sektör tarafından kamusal hizmetlerinin ifa edilebilmesi için hükümetlerin görevlendirdiği kişiler ve görevleri hususunda eksik bilgi olması ciddi bir sorundur. Türkiye, son yarım asırdır çok hızlı iktisadi, toplumsal ve politik değişimler geçirmektedir. Ancak aynı değişim hızı kurumsal ve örgütsel seviyede gerçekleşmemiştir. Bilakis bu konularda yozlaşma, bozulma ve tıkanma olduğu görülmektedir. Bu çalışmada, finansal piyasalardan sonra, asimetrik bilginin siyaset ve bürokraside durumu, sakıncaları ve alınacak tedbirlerin incelenmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Asimetrik bilgi, ahlaki tehlike, bürokrasi, finansal piyasalar, siyaset, ters seçim

Kaynakça

• [1] Acar, M. (2005). Nedenleri, sonuçları ve ortadan kaldırma yollarıyla piyasa başarısızlığı. Piyasa. 13: 119-139. [2] Akerlof, G.A. (1970). The market for lemons: Quality, uncertainty and the market mechanism. The Quarterly Journal of Economics. 84(3): 488- 500. [3] Aktan, C.C. (Ed.). (2001). Yolsuzlukla Mücadele Stratejileri. Hak-İş Yayınları, Ankara. [4] Aktan, C.C. Dileyici, D. (2009). Politik süreçte eksik enformasyon sorunu ve mali kararlar üzerindeki etkisi: Kamu tercihi perspektifi. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi. 1(1): 60-79. [5] Alp, S., Karakaş, A. (2008). Asimetrik bilgi teorisi karşısında Hayek’in ekonomik yaklaşımları. Karşılaştırmalı bir analiz. Liberal Düşünce Dergisi. 51‐52: 215‐230. [6] Altun, T. (2017). Mali disiplinin sağlanmasında kurumların rolü: Mali kurallar, bütçesel prosedürler, mali kuruluşlar. International Journal of Human Sciences. 14(4): 3793 3808. [7] Aydın, N. (2012). Weberyen bürokraside liyakat ve Türk kamu bürokrasisinden bir kesit. Sayıştay Dergisi. 85: 51-67. [8] Bağlı, M.S. (2011). Parlamento-Bütçe ilişkilerinde stratejik plan ve faaliyet raporlarının önemi. Yasama Dergisi. 17: 39-80. [9] Başlar, G. (2010). Asimetrik Bilgi ve Türkiye’de Yazılı Medya Haberleri Üzerine Bir İnceleme. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. [10] Candan, H. (2012). İş Dünyası ve Bürokrasi İlişkileri Bağlamında Girişimcilerin Türk Kmu Bürokrasisi Algısına Yönelik Bir Araştırma. (Yayınlanmamış doktora tezi) Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman. [11] Cebeci, İ. (2019). Politik Konjonktür Teorileri: Literatür Taraması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 12(62): 1194-1203. [12] Çetin, T. (2010). Anayasanın ekonomik analizi: Bir Oyun Teorisi yaklaşımı. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi. 6(11): 101-122. [13] Çiloğlu, T. (2014). Asimetrik Bilgi, http://dusuncekutuphanesi. blogspot.com/2014/08/tugberk-ciloglu-asimetrik-bilgi-bir.html, (Erişim tarihi: 23.08.2014). [14] EİS. (2014). Ahlaki Tehlike, http://iktisadisozlukk.blogspot. com/2014/05/ahlaki-tehlike.html, (Erişim tarihi: 23.05.2014). [15] Ekinci, B.T., (2017). Asil-Vekil arasındaki kayırmacılığın vekâlet maliyetleri ile ilişkisi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi. 6(2): 73-96. [16] Güvel, E.A., Ata, A.Y. (2009). Yolsuzluk olgusunun ortaya çıkmasında asimetrik bilginin rolü: Teorik bir bakış açısı. Sosyoekonomi. 2009(1): 167-189. [17] Karadağ, M.M., Selimler, H. (2014). Kredi değerlendirme sürecinde asimetrik bilgiyi azaltmaya yönelik uygulamalar, tespit ve öneriler. Maliye ve Finans Yazıları. 1(101): 91-131. [18] Karahan, P., Çağlarırmak Uslu, N. (2018). Kredi tayınlamasının Türk bankacılık sektöründe geçerliliğinin kalman filtresi tekniği ile test edilmesi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar. 55(635): 9-20. [19] Polat, G., Merdan, E. (2018). Türkiye’de zorunlu bireysel emeklilik sistemi ve ahlaki tehlike sorunu. International Journal of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies. 4(7): 141-152. [20] Sarıkaya, M. (2002). Asimetrik bilgi çerçevesinde müzayedeler. C.Ü İ.İ.B.F Dergisi. 3(2): 99-110. [21] Şanlısoy, S. (2007). Ekonomi Politika Etkileşiminin Süreç Politikası Açısından Analizi: Türkiye Örneği. (Yayınlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. [22] Şekerci, N. (2016). Özel Hastane Hizmetlerinde Asimetrik Bilgi ile Ahlaki Tehlike İlişkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dumlupınar Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya. [23] Şimşek, S., Karakaş, A. (2006). Asimetrik bilgi-iktidar ve kurumsal düzenleme üzerine. TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi. 20(4-5): 21-27. [24] Uçar, K. (2019). Asimetrik Bilgi, https://www.academia.edu/37866337, (Erişim tarihi: 05.05.2019).