15 TEMMUZ SONRASI TÜRKİYE –AB İLİŞKİLERİ; İlişkilerin Gelecek Öngörüsü

Yıl 2017, Sayı: 63, 14 - 28, 31.10.2017

Murat Ercan

Öz

Uzun bir geçmişe sahip olan Türkiye-AB ilişkilerinin tarihi, ilişkilerin kurulmaya başladığı 31 Temmuz 1959’dan bugüne kadar geçen süreçte inişli çıkışlı bir seyir izlemiştir. Özellikle bazı dönemlerde ilişkiler kopma noktasına gelmiştir. Buna rağmen AB ve Türkiye, ilişkilerini tamamen dondurmamış veya sonlandırmamış aksine her iki taraf birbirine ihtiyaç duyduğu için ilişkilerini düzeltme yollarını aramışlardır. Soğuk Savaş’ın son bulmasıyla özellikle AB üyesi ülkeler, Türkiye’ye eskisi gibi ihtiyaç olmadığı düşüncelerini dillendirmeye başlamışlar ve Türkiye ile AB arasına mesafe koyarak Türkiye’nin Birliğe üyeliğine karşı çıkmaya başlamışlardır. Bu doğrultuda AB Türkiye’nin üyelik sürecinde engel üstüne engel, sorun üstüne sorun çıkartmaya başlamıştır. AB üyesi ülkeler; Türkiye’yi genellikle demokrasi, insan hakları, hukuk kuralları ve ifade özgürlüğü ihlalleri ile suçlayarak Türkiye’nin üyelik sürecini uzatmaya çalışmışlardır. Uzun bir süre bu suçlamalara maruz kalan Türkiye, özellikle 2000’li yılların başında gerçekleşen iktidar değişikliği ile reform üstüne reform yaparak AB’yi şaşırtmış ve 3 Ekim 2005’te AB’yi katılım müzakerelerini başlatmaya zorlamıştır. AB’nin Türkiye ile katılım müzakerelerini başlatmasıyla Türkiye’nin orta vadede üyeliği tartışılmaya başlanmıştır. Bu tartışmalara AB, 14–15 Aralık 2006 tarihinde, Türkiye’nin Kıbrıs Rum kesimiyle protokol imzalamaması gerekçesiyle açılan başlıkların kapatılmaması ve yeni bir müzakere fasıllı açılmaması doğrultuda karar almasıyla noktayı koymuştur. Türkiye-AB arasında durmuş bir şekilde devam eden ilişkiler, 15 Temmuz 2016’da Türkiye’de gerçekleştirilen darbe kalkışmasında AB’nin Türkiye’nin değil de darbecilerin yanında yer almasıyla birlikte normal çizgisinden çıkmış, bugün neredeyse tamamen kopma noktasına gelmiştir. 15 Temmuz sonrası Türkiye- AB ilişkilerini analiz eden bu çalışmada, 15 Temmuz darbe kalkışmasında AB ve Birlik üyesi ülkelerin nasıl bir tutum sergilediği analiz edilmektedir. Ayrıca çalışmada kalkışma sonrası Türkiye-AB ilişkilerinin değişip değişmediği ve ilişkilerin gelecekte nasıl şekilleneceği üzerine varsayımlar ve senaryolar ortaya konmakta bunlarla beraber ilişkilerdeki sorunların çözümlenmesine yönelik çözüm önerileri ortaya konmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye-AB İlişkileri, 15 Temmuz

Kaynakça

• Akgün, Hüseyin, Mert,“ Türkiye-ABD Suçluların Geri Verilmesi Anlaşması ve FETÖ Liderinin İadesi” SETA Perspektif, Sayı,150, 2016.
• Alagöz, Emine Akçadağ,” Bir Karşılıklı Bağımlılık Örneği Olarak AB-Çin Ekonomik İlişkileri, BİLGESAM, 08.01.2013, ,http://www.bilgesam.org/incele/62/-bir-karsilikli-bagimlilik-ornegi-olarak-ab-cin-ekonomik-ili sk i leri/#.WWSs51FLeM8,(Erişim Tarihi ; 13 Haziran 2017). BBC, “Erdoğan: AB müzakereleri için nihai kararınızı verin” 9 Kasım 2016, http: // www .bbc.com/turkce/haberler-dunya-37919917(Erişim Tarihi; 15 Mayıs 2017). BBC, “Avrupa Konseyi'nden Türkiye'ye idam cezası uyarısı” 30.10. 2016, http:// www. bbc. Com / turkce / haberler-dunya-37815250(Erişim Tarihi; 12 Haziran 2017). Blick, “Erdogan löst in Deutschland Empörung über Nazi-Vergleich aus”, 05.03.2017, https://www.blick.ch/news/ausland/deutschland-tuerkei-erdogan-heizt-deutsch-tuerkischen-streit-mit-nazi-vergleich-an-id6320425.html( Erişim Tarihi; 12 Mayıs 2017). Boyraz, Hacı, Mehmet, „15 Temmuz Sonrası Türkiye-AB İlişkilerinin Geleceği“ SETA ve Star Açık Görüş, 28 Ağustos 2016,(Erişim Tarihi; 18.0cak 2017). Cumhuriyet,http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/dunya/698857/AB_ile_ipler_koparsa_ekonomik_felaket_olur.html#(Erişim Tarihi: 14.05.2017). Detsche Welle, “Alman istihbarat şefi: Darbenin arkasında Gülen'in olduğuna ikna olmadık”(Erişim Tarihi; 22.Mayıs 2017). Deutsche Welle,“Türkiye ile AB birbirine ne kadar muhtaç?”, http:// www. dw.com/ tr / t %C3%BCrkiye-ile-ab-birbirine-ne-kadar-muhta%C3%A7/a-19450619(Erişim Tarihi; 1 Ocak 2017). Die welt,” Die EU-Staaten haben einen üblen Verdacht,18.07.2016, “https://www.welt.de/ politik/ausland/article157132353/Die-EU-Staaten-haben-einen-ueblen-Verdacht.html, (Eri şim Tarihi; 10.07.2017). Gutschker, Thomas, Europarat warnt Türkei vor Todesstrafe,05.11.2016, http://www. faz. net/aktuell/politik/ausland/europa/tuerkei/f-a-s-exklusiv-europarat-warnt-tuerkei-vor-todes strafe-14514399.html(Erişim Tarihi; 20 Haziran 2017). Kedikli Umut ve Akça Mehmet, “Soğuk Savaş Sonrası Avrupa’da Artan İslamofobi” TESAM Akademi Dergisi, Sayı,4. 2017, ss. 57 – 95. Kurier, “EU-Kommission warnt Türkei vor Todesstrafe” 18.04.2017,https: //kurier .at /pol itik/ausland/eu-kommission-warnt-tuerkei-vor-todesstrafe /259.074. 789(Erişim Tarihi; 20 Haziran 2017). Milliyet,” Son dakika: Erdoğan'dan Hollanda'ya sert tepki” 11.03.2017, http://www. milliyet.com.tr/erdogan-dan-onemli-aciklamalar-siyaset-2411696/(ErişimTarihi; 15.mayıs 2017). Milliyet, “Hollanda polisi Aile Bakanı Kaya'nın yolunu ikinci kez kesti”,11.03.2017, htt p ://www.milliyet. com.tr/aile-bakani-kaya-almanya-dan-siyaset-2411773/(Erişim Tarihi; 11 Mart 2017). Muslimport, “Brexit Domino Etkisi Oluşturacak mı?” 20 Nisan 2017 http :/ / www . mus limport.com/brexit-domino-etkisi-olusturacak-mi-5518h.htm(Erişim Tarihi; 08.07.2017). Nas, Çiğdem, “Darbe Girişimi Sonrasında Türkiye-AB İlişkileri: Türkiye’nin AB’li Geleceği Açısından Çıkarımlar ”İKV Değerlendirme Notu,188, Ağustos 2016. Robert O. Keohane ve Joseph S. Nye, Power and Interdependence , 3. Baskı, New York, Addison Wesley Longman, 2001. Sabah, “10 ülke daha AB'den çıkmak istiyor, 26.6.2016,http://www . sabah. com. Tr / dun ya /2016/06/26/10-ulke-daha-abden-cikmak-istiyor,(Erişim Tarihi; 10.Haziran 2017). Selçuk Oktay, “Türkiye ile AB birbirine ne kadar muhtaç?”, http://www.dw.com/tr/t %C3% B Crkiye-ile-ab-birbirine-ne-kadar-muhta%C3%A7/a-19450619,(Erişim Tarihi: 14.05.2017). SETA,” 15 Temmuz Sonrası Türkiye-AB İlişkilerinin Geleceği” https://www.setav.org /15-temmuz-sonrasi-turkiye-ab-iliskilerinin-gelecegi/,(Êrişim Tarihi; 12 Nisan 2017). Spiegel, “Türkei-Referendum; Die Tür zu einem EU-Beitritt ist endgültig zu" 17.04.2017, http://www. Spiegel .de/politik/deutschland/tuerkei-referendum-die-tuer-zu-einem-eu-beit ritt-ist-endgueltig-zu-a-1143595 .html (Eri şim Tarihi; 17 Nisan 2017). Star,“15 Temmuz sonrası Türkiye-AB ilişkilerinin geleceği”https://www.setav.org/15-tem muz-sonrasi-turkiye-ab-iliskilerinin-gelecegi/vehttp://www.star.com.tr/acik-gorus/15–tem muz-sonrasi-turkiyeab-iliskilerinin-gelecegi-haber-1137298/,(ErişimTarihi: 12. Nisan. 20 17). Tagesspiegel,Türkei im Ausnahmezustand; Welchen Einfluss hat der Westen auf Erdogan? 21.07. 2016, http:// www.tagesspiegel.de/politik/tuerkei-im-ausnahmezustand-welchen-einfluss-hat-der-westen-auf-erdogan /139108 72.html(Erişim Tarihi; 25Mayıs 2017). Türker, Hande,”AB-Türkiye İlişkileri Mevcut Durum Değerlendirilmesi ve 2017 yılı Öngörüleri” http://izto.org. tr/demo_betanix/ uploads/cms/ yonetim.ieu. edu.tr/ 64 49 _14 86110619.pdf(Erişim Tarihi: 14.05.2017). TC. Merkez Bankası, http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect /TCMB+TR/TCMB+ TR/Search+Results/ (Erişim Tarihi: 14.05.2017). Türkiye İstatistik Kurumu,” Dış Ticaret İstatistikleri, Haziran 2016” 29.07.2016, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21803(Erişim Tarihi 1 Ocak 2017). TV24, “Uluslararası örgütlerden Türkiye'ye basın özgürlüğü eleştirisi” 28 Temmuz 2016 http:// t24. com .tr / haber/uluslararasi-orgutlerden-turkiyeye-basin-ozgurlugu-elestirisi ,35 2406,(Erişim Tarihi; 12.Nisan 2017). Veri Bültenleri, http://risk.gtb.gov.tr/istatistikler/veri-bultenleri,(Erişim Tarihi: 14. 05. 2017).