Cultural Memory in Sevinç Çokum's "Kütahyalı Kız"

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 256 - 269, 31.07.2023

Meliha Tatli

https://doi.org/10.22466/acusbd.1301492

Öz

Some reminder figures are needed for the past to take place in memory. The thing that provides this best is cultural materials that are repeated in a geography or culture and transferred from generation to generation. These materials such as songs, mani, decorations, celebration rituals, dances, clothing, eating and drinking are the transmitting elements of culture and memory. In this study, the story of “Kütahyalı Kız” in Sevinç Çokum's story book “Rozalya Ana” was examined through the concept of cultural memory, and attention was paid to how cultural codes such as Kütahya's identity accents, holy texts, Mevlevi, poems, manis, ornaments belonging to the city and food were processed. The main character of the story is Seyfi, a literature teacher who works in Istanbul and visits his family in Kütahya, where he was born and raised due to the public holiday. Returning to Kütahya is also a return to the past, the lifestyle of the society and cultural memory. While wandering the streets of the city with his father, Çinici Feyzullah Bey, and browsing the historical sites, Seyfi remembers his childhood and the embroidery girl Sülün, whom he liked when he was young. In the story, the person who meets the phrase “girl from Kütahya” is Sülün. With all this, every corner of the city is re-established and shaped in his memory. The reasons why Sevinç Çokum chose Kütahya as the city is its contributions to Turkish culture. In short, in this study, the traditions and lifestyle of a geography are explained through a fictional text like the story, and it has been seen how people living in the same culture have a common memory.

Anahtar Kelimeler

Sevinç Çokum, Kütahyalı Kız, Past, Cultural Memory, Story

Sevinç Çokum'un "Kütahyalı Kız" Öyküsünde Kültürel Bellek

Öz

Geçmişin bellekte yer edinmesi için birtakım hatırlatma figürlerine ihtiyaç vardır. Bunu en iyi sağlayan şey ise bir coğrafya ya da kültürün içinde tekrarlanarak kuşaktan kuşağa aktarılan kültürel malzemelerdir. Şarkılar, maniler, süslemeler, kutlama ritüelleri, danslar, giyim-kuşam, yeme-içme gibi bu malzemeler kültürün ve belleğin aktarıcı unsurlarındandır. Bu çalışmada Sevinç Çokum’un “Rozalya Ana” isimli öykü kitabının “Kütahyalı Kız” öyküsü kültürel bellek kavramı aracılığıyla incelenmiş, Kütahya’nın kimlik vurguları, kutsal metinler, Mevlevilik, şiirler, maniler, şehre ait süslemeler ve yemek gibi kültürel kodların nasıl işlendiğine dikkat çekilmiştir. Öykünün başkarakteri İstanbul’da görev yapan ve resmi tatilden dolayı doğup büyüdüğü Kütahya’daki ailesini ziyaret eden edebiyat öğretmeni Seyfi’dir. Kütahya’ya dönüş aynı zamanda geçmişe, yaşadığı toplumun hayat tarzına ve kültürel belleğe dönüştür. Seyfi, babası Çinici Feyzullah Bey’le şehrin sokaklarını dolaşıp tarihi yerlerine göz atarken çocukluğunu ve gençken hoşlandığı nakışçı kız Sülün’ü hatırlar. Öyküde Kütahyalı kız tamlamasını karşılayan kişi ise Sülün’dür. Bütün bunlarla birlikte şehrin her köşesi onun belleğinde yeniden kurulur ve şekil alır. Sevinç Çokum’un şehir olarak Kütahya’yı seçmesinin sebebi ise onun Türk kültürüne sağladığı katkılardır. Kısacası bu çalışmada öykü gibi kurmaca bir metin üzerinden bir coğrafyanın gelenekleri ve yaşam tarzı anlatılmış, aynı kültürü yaşayan insanların nasıl ortak bir belleğe sahip oldukları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sevinç Çokum, Kütahyalı Kız, Geçmiş, Kültürel Bellek, Öykü

Kaynakça

• Assmann, J. (2022). Kültürel bellek eski yüksek kültürlerde yazı, hatırlama ve politik kimlik. (A. Tekin, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Baysan, M. (2021). Kütahya mutfak kültüründe geleneksel kış hazırlıkları. Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 4(6) 268-280.
• Bulut, Y. (2019). Siyaset, kültür ve siyasal kültür. M. Özben (Ed.), Kültür ve toplum (109-145) içinde. Bilge Kültür Sanat.
• Connerton, P. (2019). Toplumlar nasıl anımsar? (A. Şenel, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Çağlar, M.N. (2018). Gündelik hayatta direniş ve toplumsal bellek. N.G. Pazarcı (Der.), Kültürel belleğe yolculuk (15-96) içinde. Epos Yayınları.
• Çetin, N.İ. (2018). Bir kültürel bellek mekânı olarak ninnilerde militarist kültürün aktarımı. N.G. Pazarcı (Der.), Kültürel belleğe yolculuk (120-141) içinde. Epos Yayınları.
• Çokum, S. (1995). Rozalya Ana. Ötüken Yayınları.
• Draaisma, D. (2021). Unutmanın kitabı rüyalarımızı neden hemen unuturuz, anılarımız neden sürekli değişir? (D. Muradoğlu Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Ergüzel, M. (2006). Mâni ve bilmecelerimizde geçen meyve adlarının Türkçe’deki kullanımları üzerine bazı tespitler. Akademik İncelemeler Dergisi, 1(1), 159-191.
• Hayırsever, B. (2020). Bir imge olarak horoz sembolünün çağdaş seramik sanatında kullanılması. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 1920-1939.
• Hendrich, B. (2020). Mario Levi ve Mıgırdiç Margosyan’da yemek hatırlama ve hatırlama yemekleri. L. Neyzi (Ed.), Nasıl hatırlıyoruz? Türkiye’de bellek çalışmaları (91-119) içinde. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• İlhan, M.E. (2018). Kültürel bellek sözlü kültürden yazılı kültüre hatırlama. Doğu Batı Yayınları.
• Karaarslan, F. (2021). Toplumsal hafıza hatırlamanın ve unutmanın sosyolojisi. Ketebe Yayınları.
• Kemikli, B. (2003). Kütahya Mevleviliği: Mevlevi kültürünün merkezlerinden biri olarak Kütahya. İstem Dergisi, 1(1) 101.115.
• Kılıç, R. Bahçe, E. (2022). Kütahya çiniciliğinin ekonomik ve sosyokültürel bakımdan değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 71, 107-127.
• Namlı Çekin, E. (2018). Sözlü kültürün bellekteki yansıması: atasözlerinde toplumsal cinsiyet. N.G. Pazarcı (Der.). Kültürel belleğe yolculuk (142-166) içinde. Epos Yayınları.
• Nora, P. (2006). Hafıza mekânları. (M. E. Özcan Çev.). Doğu Batı Yayınları.
• Ok Şehitoğlu, B. (2022). Göç-hafıza-mekân fenomenolojik bir araştırma. Sakarya Üniversitesi Yayınları.
• Tatli, M. (2023). Ferit Edgü’nün “Perisiz Ev” adlı öyküsünde bellek ve mekân ilişkisi. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 7(1), 296-312.
• Traverso, E. (2020). Geçmişi kullanma kılavuzu tarih, bellek, politika. (I. Ergüden Çev.). İletişim Yayınları.
• Yılmaz, E. (2021). Sema Kaygusuz’un öykülerinde kültürel bellek. Edebî Eleştiri Dergisi, 5(2), 494-510.