Gürcistan’ın Acara Bölgesi ile Doğu Karadeniz Bölgesinde’ki Genel Müzeler Arasında Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: Kafkasya Araştırmaları Özel Sayısı, 171 - 199, 01.09.2024

Osman Aytekin , Gülcan Özbek

https://doi.org/10.22466/acusbd.1521964

Öz

İnsanın beğeni ve zekâsının ürünü olan eserler, tarihsel süreçte sonraki kuşaklara müzeler ile aktarılmaktadır. Müzelerdeki kültür varlıklarının değerleri olduğu gibi korunmakta, gelecek kuşaklara sunulmaktadır. Acara Bölgesi, coğrafi konumu itibarıyla Anadolu ve Kafkasya arasındaki güzergâhta yer almasından dolayı birçok kültüre ev sahipliği yapmaktadır. Bu kültürlere ait değerler müzeler aracılığı ile gelecek kuşaklara aktarılması müzecilik çalışmalarını, ön plana çıkartmaktadır. Bölgenin tarihsel süreçte, yakın komşu sanat çevresi olan Doğu Karadeniz Bölgesi ile sosyo-kültürel etkileşimi oldukça önemlidir. Bu bilgiler çerçevesinde “Gürcistan’ın Acara Bölgesi’ndeki Acara Devlet Müzesi, Acara Arkeoloji Müzesi ile toplumların kültürleri, müzeler hakkında bilgilere ulaşabilmek, Doğu Karadeniz Bölgesi’nin kültürünün müzeler aracılığı ile karşılaştırmalı değerlendirmesinin yapılması çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Çalışmada yöntem kapsamında, Acara bölgesine gidilerek müzeler tespit edilip resmi izinler doğrultusunda fotoğraflar çekilmiştir. Daha sonra Gürcüce kaynaklar transkripsiyonları dahil literatür taraması yapılmış, Doğu Karadeniz Bölgesi’ndeki müzeler hakkında bilgilere ulaşılmıştır. Çalışmada; giriş bölümü, müzenin tanımı, tarihsel gelişimi, Acara Bölgesinin müzecilik faaliyetleri, Devlet Müzeleri ile Doğu Karadeniz Bölgesindeki Giresun Müzesi, Artvin Hopa Etnografya Müzesi, Ordu Müzesi, Trabzon Ayasofya Müzesi, Rize Müzesi ve Bayburt Baksı Müzeleri hakkında bilgiler sunulacaktır. Ayrıca her iki ülkedeki müzelerin modern müzecilik açısından değerlendirilmesi yapılacaktır. Sonuç kısmında her iki ülkedeki müzeler ve kültür varlıklarının, komşuluk ilişkilerine, müzecilik faaliyetlerine nasıl yansıdığına dair bilgiler aktarılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Gürcistan, Acara, Doğu Karadeniz, Müze.

A Comparative Evaluation Between General Museums in the Adjara Region of Georgia and the Eastern Black Sea Region

Öz

Works that are product human taste and intelligence are transferred museums to the next generations historical process. The values cultural assets museums are preserved they are and presented future generations. Adjara Region hosts many cultures location the route between Anatolia and Caucasus. Museum studies transfer the values these cultures future generations through museum trade are brought fore. The economic process region and socio-cultural interaction Eastern Black Sea Region, which is the art environment close neighbors, are very important. Within framework of this information, includes "Adjara State Museum Adjara Region Georgia, Adjara Archeology Museum and cultures societies, availability information museums, comparison cultural museums Eastern Black Sea Region and purposes comparative reporting." Within study museums visited Adjara, museums identified photographs taken giving official permissions. Then, literature made, including transcriptions sources Georgian, information about museums Eastern Black Sea Region was obtained. study; section, information collected introduction, description museum, financial development, museum activities Adjara Region, State Museums Giresun Museum Eastern Black Sea Region, Artvin Hopa Ethnography Museum, Ordu Museum, Trabzon Hagia Sophia Museum, Rize Museum Bayburt Baksı Museums. Additionally, both museums will be evaluated terms modern museology. As a result, information provided both expenditures museums and cultural assets are reflected neighborhoods and museum activities.

Anahtar Kelimeler

Georgia, Batum, Adjara, East Blacksea, Museum.

Kaynakça

• Aytekin, O. (2017). Şota Rustaveli Dönemi (12-13 yüzyıllar) mimari açıdan Anadolu Gürcistan ilişkilerine bakış Doç. Dr.Ali Ertuğrul içinde, Uluslararası Şota Rustaveli 850. Yılı Sempozyumu Bildirileri, (s.447). Düzce Üniversitesi Yayınları.
• Aytekin, O. ve Razi, A. (2018). Baksı müzesi. Social Sciences, 13(18), 225-250. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13534.
• Aytekin O. & Kaya M. (2019). Acara Bölgesi geleneksel ahşap cami mimarisi ve Tiflis Etnografya Müzesinde bulunan Çikuneti Camisi üzerine bir değerlendirme. Dr. Hasan Çiftçi Yasemin Ağaoğlu (1197) içinde. 3. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Kongresi, Ispec Instıtute.
• Açıcı K, F. & Konakoğlu, Z. (2018). Kültürel Mirasın izlerini kent müzelerinde sürmek: Trabzon Müzeleri, Journal of History Culture and Art Research, 7(3), 668- 682. doi:http://dx.doi.org/10.7596/taksad.v 7i3.1524
• Azaklı, H. (2022). Hopa’nın belleği (1. Baskı). Dilek Ofset Matbaacılık.
• Asker, A. Kahraman A. (2016). Gürcistan’da devletleşme, kimlik inşası ve Müslüman topluluklar. Ayşegül Aydıngün, Ali Asker, Aslan Yavuz Şir içinde Gürcistan’daki Müslüman topluluklar. (s. 27) .Özyurt Matbaacılık.
• Akmehmet, K. T., vd. (2013). Müzecilik ve sergileme. Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Artun, A. (2012). Sanat müzeleri ve modernlik. İletişim Yayınları.
• Buyurgan, İ. & Mercin, L. (2010). Görsel Sanatlar Eğitiminde Müze Eğitimi ve Uygulamaları. Öncü Basımevi.
• Buğrul, H. (2018). Artvin, Hopa Etnografya Müzesi bahçesinde sergilenen eserler üzerine bir çalışma. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 10(19), 573-591.
• Berdzenişvili, N. ve Canaşia, S. (2000). Gürcistan tarihi. Sorun Yayınları.
• Bakhadze, N. Lordkipanidze, D. Tvalchrelidze, Zurab (2013). Ramishvili, R., Vivkers, M. İçinde საქართველოს კერამიკა (Ortaçağ Gürcistan’da Seramik), (s.1). Bakur Sulakauri.
• Çelebi, F. (2019). Gürcü sanatının ana hatları. Gece Kitaplığı.
• Doğan, T. (2019). Garnizon Kent Sarıkamış’ta Rus Mimarisi [Yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dvali, N.(2019). Gürcistan’da Rus idaresinin kuruluşu (1801-1918) [Doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Esen, B. (2011). Gürcistan ülke raporu. Başbakanlık, Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi Yayınları.
• Erbay, F. (2009). Müze yönetimini kurumsallaştırma çabası (1984-2009). Mimarlık Vakfı Enstitüsü.
• Erbay, F. (2017). Türkiye’de müzecilik eğitiminin üniversitelerde kurumsallaşması. Milli Eğitim- Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi- Müze Eğitimi-Eğitim Müzesi Özel Sayısı, 214, 107.
• Erbay, M. (2021). Müzelerde kullanılan iletişim teknolojileri. Yeni Yüzyıl'da İletişim Çalışmaları.
• Gerçek, F. (1999). Türk müzeciliği. T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Hasanoğlu, M. ve E. Cemilli. (2006). Güney Kafkasya’da ABD politikası. IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• ICOM 1946, 1951, 1961,1974 (Müze Tanımları) http://İcomturkey.Org/Tr/İcoma-Göre-Müzenin-Tanımı adresinden 03.04.2024 tarihinde alınmıştır.
• ICOM 2022, (Museum Definition), https://icom.museum/en/resources/standards-guidelines/museum-definition/, adresinden 11.018.2024 tarihinde alınmıştır.
• Karpuz, H. & Sevim A. (2008, Ekim, 09-11). Doğu Karadeniz’de müzecilik, müzeler ve sorunları, Giresun ve Doğu Karadeniz Sosyal Bilimler Sempozyumu Cilt II.
• Kadiroğlu, M. & İşler, B. (2010). Gürcü sanatının Orta çağı. Bilgin Kültür Sanat Dağıtım Yayın.
• Korkmaz, Ö. (2017). Kültür turizminde müzelerin yeri: Baksı Müzesi ve Bayburt ekonomisine etkisi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 12(45), 32-47.
• Mesxia, E. (2014). Müzecilik. Maia Chichileishvili (Ed.), Müzecilik Dersleri. (118-310 ) içinde. Batum Devlet Üniversitesi Akademik Kurulu (Gürcüce).
• Özbek, G. (2022). Gürcistan’ın Acara Bölgesi’ndeki müzecilik faaliyetleri ve bunların çağdaş müzecilik açısından değerlendirilmesi [Doktora tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özbek, G. ve Aytekin, O. (2023, Mart, 3-5). Artvin- Hopa’daki Etnografya Müzesi ile Batum- Acara’daki Borcğalo Etnografya Müzesi’nin ortak bileşenleri açısından değerlendirilmesi, Karadenız 12th Internatıonal Conference On Socıal Scıences, Rize, Türkiye.
• Özbay, R. D. (2014). Gürcistan sosyo-ekonomik yapısı. Altınoluk Yayın San. A.Ş.
• Önder, M. (1995). Türkiye müzeleri (4.Baskı). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Pehlivan, M. (1991). Kaşkaların eski anadolu tarihindeki yeri ve önemi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 7-10.
• Sarı, M. (2010). Türkiye-Kafkasya ilişkilerinde Batum (1917-1921), [Basılmamış doktora tezi]. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Seçkin, S. (2017). Gürcistan Acara’daki Osmanlı Dönemi Camiler. Fahameddin Başar-Murat Kasap (Ed). Uluslararası Gürcistan’da İslamiyet’in Dünü Bugünü Yarını Sempozyumu, (107-128) içinde. Gürcistan Dostluk Derneği.
• Shaw, Wendy M. K (2004). Osmanlı Müzeciliği-Müzeler, arkeoloji ve tarihin görselleştirilmesi. Sanat Hayat.
• Ünsal, V. (2010). Doğu Karadeniz’in tarihi coğrafyası. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 129-144.
• Yücel, E. (1999). Türkiye’de müzecilik. (1.Baskı). Arkeoloji ve Sanat Yayınları.