OSMANLI DEVLETİ’NDE KADILIK KURUMUNUN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ

Yıl 2019, Sayı: 62-63, 67 - 84, 01.12.2019

Abdullah İslamoğlu

Öz

Hakimlik mesleği insanlık tarihini en kadim mesleklerinden biridir. Hukuk tarihimizde de önemli bir yere sahip olan bu kurumun köklerini bilmeye dair bazı ipuçları verme mahiyetinde olan bu çalışmada, genel olarak bu kurumun hukuk tarihimizdeki terminolojisi, kadılık kurumunun genel yapısı ele alınmaya çalışılmıştır. Ancak bu çalışmada asıl vurgulanmak istenen husus, kadılık kurumunu günümüz hakimlik kurumundan ayıran belki de en önemli özelliği olan kadının yargı dışındaki görevleridir. Osmanlı'da kadıların yargılama görevi dışında, beledi hizmetler, güvenliğin sağlanması, noterlik, evlendirme memurluğu gibi başka görevler de yaptığını görmekteyiz.

Anahtar Kelimeler

Kadı, hakim, yargı görevi, idari görev, beledi

Kaynakça

• Altınay, Ahmet Refik, 16. Asırda İstanbul Hayatı, by., 1935.
• Aydın, M. Âkif, Türk Hukuk Tarihi, Hars Yay., İstanbul, 2005.
• Bilgin, Akgün, Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Devlet Arşivlerine Göre Osmanlı Yargı Örgütü, Aristo Yay., İstanbul, 2019.
• Cin, Halil/Akyılmaz, Gül, Türk Hukuk Tarihi, Sayram Yay., Konya, 2003.
• Develioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, ('Kaza' maddesi), Aydın Kitabevi Yay., 1977, Ankara.
• Ergenç, Özer, XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya, Ankara Enstitüsü Vakfı Yay, Ankara, 1995.
• Ergin, Osman Nuri, Beledi Bilgiler, Hamit Bey Matbaası, İstanbul, 1932.
• Ergin, Osman Nuri, Mecelle-i Umur-ı Belediyye, C. 1, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yay., İstanbul, 1995.
• İbn-i Haldun, Mukaddime, C. I, Çev.: Halil Kendir, Yeni Şafak Yay., 2004.
• İnalcık, Halil, "Adaletnameler", T.T.K Belgeler Dergisi, C. II, S. 3-4, Ankara, 1965, ss. 49-142.
• İnalcık, Halil, “İstanbul”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 23., TDV, İstanbul, 2001, ss. 220-239.
• Mardin, Ebul’ulâ, "Kadı", İslâm Ansiklopedisi, 6. Cilt, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1977.
• Karaman, Hayreddin, Anahatlarıyla İslâm Hukuku, C. 1.2.3. (ciltler bir arada), Ensar Yay., İstanbul, 2007.
• Kazıcı, Ziya, Osmanlılarda İhtisab Müessesi, Kültür Basın Yayın Birliği, İstanbul, 1987.
• Koçi Bey Risaleleri, Haz.: Seda Çakmakoğlu, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2007.
• Lapidus, Ira M., Muslim Cities in the Later Middle Ages, Cambridge University Press, New York, 1984.
• Nizamü’l Mülk, Siyaset-Name, Çev.: Mehmet Altay Köymen, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara, 1999.
• Ortaylı, İlber, Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devletinde Kadı, Turhan Kitabevi, Ankara, 1994.
• Ortaylı, İlber, Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri, TTK Yay., Ankara, 2000.
• Özkaya, Yücel, 18.Yüzyılda Osmanlı Toplumu, Yapı Kredi Yay., İstanbul, 2008.
• Schacht, Joseph, İslâm Hukukuna Giriş, Çev.: Mehmet Dağ/Abdulkadir Şener, AÜİF Yay., Ankara, 1986.
• Turan, Şerafettin, "Osmanlı Teşkilatında Hassa Mimarları", Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 1, S. 1, 1963, ss. 159-202.
• Üçok, Coşkun/Mumcu, Ahmet/Bozkurt, Gülnihal, Türk Hukuk Tarihi, Turhan Kitabevi, Ankara, 2008.
• Ünver, Süheyl, Hızır Bey Çelebi, Numune Matbaası, İstanbul, 1945.
• Yazıcıoğlu, M.Said, Hızır Bey, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1987.
• Zeydan, Corci, İslâm Uygarlıkları Tarihi, C. 1, Çev.: Nejdet Gök, İletişim Yay., İstanbul, 2009.