6706 SAYILI KANUNA GÖRE YABANCI DEVLETTE YÜRÜTÜLEN SORUŞTURMA VEYA KOVUŞTURMALARIN DEVRALINMASI

Yıl 2020, Sayı: 65, 201 - 236, 14.12.2020

Harun Mert

Öz

Soruşturma veya kovuşturmanın devri, bir devlette yürütülen bir soruşturma ya da kovuşturmanın, o devletin isteğiyle, ceza adaletini daha iyi gerçekleştirebilecek olan başka bir devlete devredilmesini ve bu devletin şüpheli veya sanığı kendi kanunlarına göre soruşturmasını ya da kovuşturmasını ifade eden bir uluslararası adli işbirliği yöntemidir. Soruşturma veya kovuşturmanın devri Türkiye’nin taraf olduğu çeşitli Avrupa Konseyi ve Birleşmiş Milletler sözleşmeleri ile yabancı devletlerle akdetmiş olduğu ikili andlaşmalarda düzenlenmiştir. Bunlar arasında konuyu geniş biçimde tanzim eden başlıca uluslararası sözleşme Ceza Kovuşturmalarının Aktarılmasına Dair Avrupa Sözleşmesi’dir. 2016 yılında yürürlüğe giren 6706 sayılı Cezaî Konularda Uluslararası Adlî İş Birliği Kanunu’nda, diğer adli işbirliği yöntemlerinin yanı sıra soruşturma veya kovuşturmanın devrine dair hükümlere de yer verilmiştir. Kanunda soruşturma veya kovuşturma devrinin temel şartları ile yabancı devlete devretmenin ve yabancı devletten devralmanın usul ve esasları belirlenmiştir. Bu çalışmada, 6706 sayılı Kanunun yabancı devlette yürütülen soruşturma veya kovuşturmaların devralınmasına ilişkin hükümleri, özellikle Avrupa Sözleşmesindeki düzenlemelerle karşılaştırılmak suretiyle ayrıntılı olarak incelenmiştir. Bu çerçevede, soruşturma veya kovuşturmanın devralınması bakımından uygulamada dikkat edilmesi gereken hususlar açıklanmış, Kanunda yer alan düzenlemelerle ilgili görüş ve önerilerde bulunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Soruşturma veya Kovuşturmanın Devralınması, Kovuşturma Devri, Yurtdışında İşlenen Suç, Yargı Yetkisi, Uluslararası Adli İşbirliği

Kaynakça

• Bassiouni, M. Cherif: “Introduction to Transfer of Criminal Proceedings”, (International Criminal Law, Volume II–Multilateral and Bilateral Enforcement Mechanisms, Edited by M. Cherif Bassiouni, Third Edition, USA 2008, ss. 515-519).
• Başaran, Ahmet: “Cezaî Konularda Uluslararası Adlî İşbirliği Kanunu’nun Getirdiği Yenilikler”, Uluslararası Hukuk Bülteni, S. 8, 2016.
• Cebeci, Şeyma: Türk Ceza Hukuku Bağlamında Ne Bis İn İdem İlkesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2018.
• Centel, Nur/Zafer, Hamide: Ceza Muhakemesi Hukuku, 17. Bası, İstanbul 2020.
• Cezaî Konularda Uluslararası Adlî İş Birliği Mevzuatı, Adalet Bakanlığı Yayını, Ankara 2020.
• Co-operation Against Crime: The Conventions of the Council of Europe, Council of Europe Publishing, Strasbourg 2006.
• Elmas, Birsen: Uyuşturucu ve Uyarıcı Madde Suçları, 4. Baskı, Ankara 2020.
• Explanatory Report to the European Convention on the Transfer of Proceedings in Criminal Matters, Strasbourg 1972.
• Gless, Sabine: “Transnational Cooperation in Criminal Matters and the Guarantee of a Fair Trial: Approaches to a General Principle”, (Utrecht Law Review, Volume 9, Issue 4, 2013, ss. 90-108), https://www.utrechtlawreview.org/articles/abstract/10.18352/ulr.244/
• Gökcen, Ahmet/Balcı, Murat/Alşahin, M.Emin/Çakır, Kerim: Ceza Muhakemesi Hukuku, 4. Baskı, Ankara 2020.
• Hakeri, Hakan: Ceza Hukuku - Genel Hükümler, 23. Baskı, Ankara 2020.
• Koca, Mahmut/Üzülmez, İlhan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 12. Baskı, Ankara 2019.
• Kunter, Nurullah: “Ana Çizgileriyle Ceza Koğuşturmalarının Aktarılması Konusunda Avrupa Sözleşmesi”, (Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, Kubalı’ya Armağan, İstanbul 1974, ss. 217-236).
• Külçür, Erdem İzzet: Ceza Hukukunda Yer Bakımından Uygulama, İstanbul 2017.
• McClean, David: International Co-operation In Civil and Criminal Matters, New York 2005.
• Mert, Harun: Yurt Dışında İşlenen Suçlardan Dolayı Türkiye’de Yapılan Yargılamalarda Yabancı Ceza Kanununun Göz Önünde Bulundurulması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya 2015.
• Mert, Harun: “Cezaî Konularda Uluslararası Adlî İş Birliği Kanunu Çerçevesinde Soruşturma veya Kovuşturmanın Yabancı Devlete Devredilmesi”, (Yargıtay Dergisi, C. 46, 2020, S. 4, ss. 1087-1182). Özen, Mustafa: “Non Bis İn İdem (Aynı Fiilden Dolayı İki Kez Yargılama Olmaz) İlkesi”, (GÜHFD, C. XIV, 2010, S.1, ss. 389-417).
• Özgenç, İzzet: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 13. Bası, Ankara 2017.
• Öztürk, Bahri/Tezcan, Durmuş/Erdem, Mustafa Ruhan ve diğerleri: Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, 12. Baskı, Ankara 2018.
• Şahin, Cumhur/Özgenç, İzzet: Türk Ceza Hukuku Mevzuatı, Adalet Bakanlığı Yayını, Ankara 2007.
• Tezcan, Durmuş/Erdem, Mustafa Ruhan/Önok, R. Murat, Uluslararası Ceza Hukuku, 4. Baskı, Ankara 2017.
• Turan, Hüseyin: Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması ve Uygulaması, 2. Baskı, Ankara 2014.
• Turhan, Faruk: “Cezai Konularda Uluslararası Adli İş Birliği Kanununa Göre İadenin Kabul Edilebilirlik Koşulları: Doktrin ve Uluslararası Gelişmeler Işığında Bir Değerlendirme”, (SDÜHFD, C. 8, S. 2, 2018, ss. 1-87).
• Turhan, Faruk: “6706 Sayılı Cezai Konularda Uluslararası İş Birliği Kanunu’nun Kapsamı ve Genel Hükümleri Hakkında Bir Değerlendirme”, (DEÜHFD, Prof. Dr. Durmuş Tezcan’a Armağan, C. 21, 2019, ss. 3067-3109).
• Ulutaş, Ahmet/Atabey, Ömer Serdar: Ceza Kovuşturmalarının Aktarılması Konusunda Avrupa Sözleşmesi, Ankara 2012.
• Voiynova, R.: “Transfer of Criminal Proceedings in European Legislation”, (Journal of Karaganda State University, Series “Law”, No. 4(76)/2014, ss. 68-75), https://law-vestnik.ksu.kz/apart/srch/2014_law_4_76_2014.pdf
• Voynova, Ralitsa: “Comparison of the Transfer of Criminal Proceeding With Other Forms of International Legal Cooperation in Criminal Matters”, (International Conference, Knowledge-Based Organization, Vol. XXI, No. 2, 2015, ss. 532-540), https://content.sciendo. com/view/journals/kbo/21/2/article-p532.xml?language=en
• Yenisey, Feridun: Milletlerarası Ceza Hukuku: Ceza Yargılarının Milletlerarası Değeri ve Mevzuatı, İstanbul 1988.