ŞÜPHELİ VE SANIĞIN DIŞ BEDEN MUAYENESİ VE VÜCUDUNDAN ÖRNEK ALINMASI TEDBİRLERİNİN UYGULANMASI KONUSUNDA TARTIŞMALI HUSUSLAR

Yıl 2021, Sayı: 67, 205 - 238, 17.11.2021

Çiler Damla Bayraktar

Öz

Çalışmada şüpheli ve sanığa dış beden muayenesi ve bedenden örnek alınması tedbirlerinin uygulanması hakkında literatürde tartışmalı olan hususlara değinilmiştir.
Bu bağlamda şüpheli ve sanığa dış beden muayenesi tedbirinin uygulanmasına ilişkin olarak öncelikle bu konuda mevzuatta öngörülen hususlara değinimiş, sonrasında ise bu tedbirin ilgili yönetmeliğin verdiği yetkiye dayanılarak uygulanmasının hukuka uygun olup olmadığı sorunu bu tedbirin Türk ceza hukukunda kanuni bir temelinin olup olmadığı hususu üzerinden, tedbirin orantılılığı incelemesi bağlamında Alman hukukundaki esaslar dikkate alınarak detaylı şekilde tartışılmıştır.
Şüpheli ve sanığın bedeninden örnek alınması tedbirine ilişkin olarak ise yine öncelikle bu tedbir için mevzuatta öngörülen hususlara değinilmiş, sonrasında ise bu tedbirin orantılılığı incelemesi yine Alman hukukundaki esaslar doğrultusunda detaylı şekilde yapılmıştır. Çalışmada bu konuyla ilgili olarak ayrıca, sanığın ve şüphelinin vücudundan sadece kan veya benzeri biyolojik örneklerle saç, tükürük, tırnak gibi örnekler alınabilmesine izin veren bu tedbirin hukuki dayanak olarak gösterilerek, şüpheli ve sanığın vücutlarından mermi gibi biyolojik olmayan örneklere ulaşılmasının hukuka uygun olup olmayacağı hususu bu unsurlara hangi hukuki kurum üzerinden ulaşılabileceği sorunu üzerinden tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

şüpheli ve sanığın dış beden muayenesi, şüpheli ve sanığın vücudundan örnek alma, iç beden muayenesi, CMK m. 75.

Controversial Issues Regarding The Implementation Of The Measures Of External Body Examination And Taking Body Sample For Suspects And Defendants

Öz

In the study, the issues that are controversial in the literature about the measures of taking samples from the suspect’s and the defendant's body and the measures of external physical examination of the suspect and the accused are mentioned.
In this context, it was discussed in detail through the proportionality examination of the measure, whether the implementation of external physical examination measure based on the authority granted by the relevant regulation is legal or not, and whether this measure has a legal basis, after mentioning the issues stipulated in the legislation regarding the implementation of this measure.
About the measure of taking samples from the suspect’s and the defendant's body were discussed trough which legal institution can be accessed the non-biological samples such as bullets from the suspects and defendants' bodies, after mentioning the issues stipulated in the legislation regarding the implementation of this measure and the reviewing of proportionality examination of this measure.

Anahtar Kelimeler

taking samples from the suspect’s and the defendant, external physical examination, Criminal Procedure Law §75

Kaynakça

• Akbulut, Berrin, “Dış Beden Muayenesi”, TAAD, 2016, 7 (27), s. 83 vd .
• Apiş, Özge, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Şüpheli/Sanığın Beden Muayenesi ve Vücudundan Örnek Alınması”, MÜHF Hukuk Araştırmaları Dergisi, 2012, 18(1), s.267 vd.
• Aygün, Aydın, “Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alma”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, (8), 2016, s.49 vd.
• Centel, Nur/Zafer, Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, 19. Baskı, Ankara, 2020.
• Doğan, Recep, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alma”, TBB Dergisi, 2019, s. 98 vd.
• Dursun, Gizem, “Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması ve Konuya İlişkin AİHM Kararlarının İncelenmesi”, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan, 2017, 19 (Özel Sayı), s. 2955 vd.
• Ebert, Christoph, “Die Anordnungskompetenz bei Blutentnahmen nach § 81a Abs. 2 StPO- Gefährdung des Untersuchungserfolges durch formelle oder materielle Verzögerung”, ZIS, (3), 2010, s. 249 vd.
• Frowein, Jochen Abr, “Vorbemerkung zu Art. 8-11”, in: Frowein, Jochen Abr./Peukert, Wolfgang (ed.), EMRK Kommentar, 3. Baskı, 2009.
• Güngör, Devrim/Bakşi, Okan, “Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi, Bedenden Örnek Alınması ve Genetik İncelemeler”, Adli Bilimler Dergisi, 2009, 8(3), s. 63 vd.
• İpekçioğlu, Pervin Aksoy, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alma”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 2012, 70(1), s. 19vd.
• Kızılarslan, Hakan, Ceza Muhakemesi Adli Tıp ve Adli Bilimlerde Vücudun Muayenesi ve Örnek Alma, 2007.
• Klatt, Matthias/Meister, Moritz, “Der Grundsatz der Verhältnismäßigkeit”, JuS, 2014, s. 193 vd.
• Kluckert, Sebastian, “Die Gewichtung von öffentlichen Interessen im Rahmen der Verhältnismäßigkeitsprüfung”, JuS, 2015, s. 116 vd.
• Koca, Mahmut/Üzülmez, İlhan, Ceza Genel Hukuku, Ankara, 2020, 13. Baskı .
• Korur Fincancı, Şebnem/Yorulmaz, A. Coşkun, “Yeni Yasalar Çerçevesinde Hekimlerin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu, Tıbbi Malpraktis ve Adli Raporların Düzenlenmesi”, İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, 2006, Sempozyum Dizisi, No. 48, Şubat 2006, s. 142 vd.
• Lothar, Michael/Morlok, Martin, Grundrechte, 2014, 4. Baskı .
• Mahmutoğlu, Fatih Selami, “Beden Muayenesi Ve Vücuttan Örnek Alınması”, http://fsmahmutoglu.av.tr/pdf/76b00da1de336791f454b49 77f6319d9cdf4656d7818071225.pdf, (Erişim Tarihi: 07.11.2018).
• Meyer-Goßner, Lutz, Strafprozessordnung Kommentar, 52. Baskı, 2009.
• Özbek, Veli Özer/Doğan, Koray/Bacaksız, Pınar/Tepe, İlker, Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara, 2018, 11. Baskı.
• Öztürk, Bahri/Erdem, Mustafa Ruhan, Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara, 2018, 12. Baskı.
• Reuter, Thomas, “Die Verhältnismäßigkeit im engeren Sinne – das unbekannte Wesen”, JURA, (7), 2009, s. 511 vd.
• Sarsıkoğlu, Şenel, “Türk Ceza Muhakemesi Hukukunda Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması”, Prof. Dr. Doğan Soyaslan Armağanı, EÜHFD, 2013, 8(2), s. 693 vd.
• Senge, Lothar, ”§ 81a StPO", in: Hannich, Rolf (ed.), Karlsruher Kommentar zur Strafprozessordnung, 2008, 6. Baskı.
• Şahin, Cumhur, Ceza Muhakemesi Hukuku II, Ankara, 2020, 10. Baskı .
• Turhan, Faruk, "Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi ve Tıp Hukuku, Özellikle AİHM Kararları Işığında Şüpheli veya Sanığın Zorla Beden Muayenesi Konusunun Değerlendirilmesi", in: Tıp Ceza Hukukunun Güncel Sorunları, V. Türk - Alman Tıp Hukuku Sempozyumu, V. Türkisch - Deutsches Symposium zum Medizinrecht, 28 Şubat - 1 Mart 2008, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, 142, 2008.
• VOßKUHLE, Andreas, “Grundwissen – Öffentliches Recht: Der Grundsatz der Verhältnismäßigkeit”, JuS, 2007, s. 429 vd.
• Wienbracke, Mike, “Der Verhältnismäßigkeitsgrundsatz”, ZJS, (2), 2013, s. 149 vd .
• Yenisey, Feridun/Nuhoğlu, Ayşe, Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara, 2020, 8. Baskı.
• Yüksel, Metin, “Temel Hakların Sınırlandırılması ve Ölçülülük: Ölçülülük İlkesi Evrensel Bir Anayasal İlke Midir?”, SDÜHFD, 7(1), 2017.
• Gözler, Kemal, “Yorum İlkeleri”, https://www.anayasa.gen.tr/yorum-ilkeleri-kitaptan.pdf, (Erişim Tarihi: 04.01.2021).
• Heintzen, Markus/krieger, Heike: ”Die Verhältnismäßigkeitsprüfung in der Fallbearbeitung”, https://www.jura.fu-berlin.de/studium/lehrplan/projekte/hauptstadtfaelle/tipps/Uebersicht_-Die-Verhaeltnismaessigkeitspruefung-in-der-Fallbearbeitung/Die-Verhaeltnismaessigkeitspruefung-in-der-Fallbearbeitung.pdf, (Erişim Tarihi: 04.01.2021).
• AİHM, 04.11.2008 tarihli karar- S. ve Marper v. Birleşik Krallık, https://hudoc.echr.coe.int/tur#{%22fulltext%22:[%2230562/04%22],%22documentcollectionid2%22:[%22GRANDCHAMBER%22,%22CHAMBER%22],%22itemid%22:[%22001-90051%22]}, ( Erişim Tarihi: 08.01.2021).
• AİHM, 25.03.1983 tarihli karar- Silver v. İngiltere, https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22itemid%22:[%22001-57577%22]}, (Erişim Tarihi: 17.02.2021)
• AİHM, 11.07.2006 tarihli karar- Jalloh v. Almanya, https://hudoc.echr.coe.int/tur#{%22fulltext%22:[%22\%22CASE%20OF%20JALLOH%20v.%20GERMANY\%22%22],%22documentcollectionid2%22:[%22GRANDCHAMBER%22,%22CHAMBER%22],%22itemid%22:[%22001-76307%22]}, (Erişim Tarihi: 08.01.2021).