TAM YARGI DAVALARINDA ZARARIN HESAPLANMASINA İLİŞKİN İLKELER

Yıl 2021, Sayı: 67, 325 - 358, 17.11.2021

Nazım Taha Koçak

Öz

İdari yargıya özgü bir dava olan tam yargı davalarında idarenin kusurlu veya kusursuz sorumluluğunun varlığının tespiti sonrasında idari yargı mercilerince uyuşmazlığın çözümü için davacı tarafın herhangi bir zararının bu-lunup bulunmadığının belirlenmesi ve şayet zarar söz konusu ise davacı tarafın uğradığı zararın belirlenerek bunun davalı tarafça da-vacı tarafa ödenmesine karar verilmesi ge-rekmektedir.
Davacı tarafın uğradığı zararın belirlenmesi meselesi mala verilen zararlar açısından göre-ce kolay bir yargısal faaliyettir. Beden bütün-lüğünün ihlali ve ölüm nedeniyle açılan tam yargı davalarında ise zararın belirlenmesi meselesi mala verilen zararların tespiti kadar kolay bir iş değildir.
Beden bütünlüğünün ihlali ve ölüm nedeniyle açılan tam yargı davalarında mutlak anlamda gerçek zararın tespiti mümkün değildir. Bu tür davalarda idari yargı mercileri tıpkı adli yargı mercileri gibi bazı varsayımları kabul ederek gerçeğe en yakın maddi zararı tespit ederler. Bu tespit işlemi esnasında gerek ulusal gerekse de uluslararası alanda kabul görmüş bazı veri-lerden ve istatistiklerden yararlanılır.
Çalışmada, gerçeğe en yakın maddi zararın tespiti gayesiyle Danıştayın ortaya koyduğu tazmin ilkeleri ortaya konulmuştur. Bu ilkeler ortaya konulmadan önce idarenin sorumlulu-ğu kavramı üzerinde durulmuştur. Çalışmanın sonunda ise Danıştayın manevi tazminata ilişkin geliştirdiği ilke ve esaslara değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İdari Yargı, Tam Yargı, Zarar, Tazmin İlkeleri, İdari Eylem, Tazminat.

Principles Relating to the Calculation of Damages in Full Remedy Actions

Öz

In full remedy actions, which are specific to administrative justice, it is necessary for the resolution of the dispute, and upon the deter-mination of faulty or non-faulty liability of the administration, that the administrative jurisdiction authorities determine if the plain-tiff has been damaged and, in the affirmative, to determine the amount of damages sustai-ned by the plaintiff, which the defendant shall followingly be ordered to pay to the plaintiff.
The determination of damages sustained by the plaintiff is rather a straightforward opera-tion for damages to property. By contrast, in full remedy actions initiated due to personal injury or death, the determination of damages is not as straightforward an enterprise.
It is impossible to determine the absolutely exact amount of damages sustained due to personal injury or death. In such actions, ad-ministrative jurisdiction instances hold certain assumptions and determine the most accurate amount of damages possible, in a manner similar to the practice of civil jurisdiction aut-horities. In this exercise, nationally and inter-nationally accepted data and statistics are be-ing used.
In this work, the principles laid down by the Council of State for the purposes of determi-ning the most accurate amount of damages possible have been explained. Before explai-ning these principles, the concept of the admi-nistrative liability has been addressed. Finally, the principles elaborated by the Council of State relating to non-pecuniary damages have been addressed.

Anahtar Kelimeler

Administrative Justice, Full Remedy, Damages, Indemnity Principles, Administrative Action, Compensation.

Kaynakça

• Atay, Ender Ethem, İdare Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2016, 5. Bası.
• Başgil, Ali Fuat, “Devletin ve Diğer Amme Hükmi Şahıslarının Mesuliyeti Meselesi”, (04.03.1939 tarihli Konferans Metni), Adliye Ceridesi (Adalet Dergisi), 6. sayı, Ankara, 1940, s. 582 - 613.
• Başpınar, Recep, “Tam Yargı Davaları”, Yüzyıl Boyunca Danıştay, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1968.
• Çelik, Ahmet, "Can Zararlarının Tazminata Dönüştürülmesinde Sorunlar Ve Yöntem Arayışları", Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, S. 22/ 3 (Aralık), 2016, s. 765-802.
• Eren, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Beta Yayınları, İstanbul, 1998, 6. Bası.
• Gökalp, Ali Sıtkı, “İdarî Dava Türleri”, Yüzyıl Boyunca Danıştay, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1968.
• Gözler, Kemal (2003-1), İdare Hukuku, Cilt I, Ekin Kitabevi, Bursa, 2003.
• Gözler, Kemal (2003-2), İdare Hukuku, Cilt II, Ekin Kitabevi, Bursa, 2003.
• Kuru, Baki/ Arslan, Ramazan/ Yılmaz, Ejder, Medenî Usul Hukuku Ders Kitabı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2002, Genişletilmiş 14. Baskı.
• Koçak, Nazım Taha, Tam Yargı Davaları, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• Oğuz, Fuat/ Benli, Erman, "Hayatımız Kaç Para Eder?", Ankara Barosu Dergisi, S. 2018/1, 2018, s. 25-52.
• Onar, Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumi Esasları, 3. Cilt, , İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1966, 3. Bası.
• Pekcanıtez, Hakan/ Atalay, Oğuz/ Özekes, Muhammet, Medenî Usûl Hukuku Temel Bilgiler, Yetkin Yayınları, Ankara, 2016, 10. Bası.
• Şaşmaz, Aysema Pelin, “İdarenin Sorumluluğu Ve Danıştay Kararlarındaki Görünümüne Genel Bakış”, JEBPIR Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt:2, Sayı:2, 2016, s. 211-235.
• Tan, Turgut, İdare Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2011.
• Yayla, Yıldızhan, İdare Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul, 2009.
• Yenice, Kazım / Esin, Yüksel, Açıklamalı-İçtihatlı-Notlu İdari Yargılama Usulü, Arısan Matbaacılık, Ankara, 1983.
• Yıldırım, Turan/ Yasin, Melikşah/ Kaman, Nur/ Özdemir, H. Eyüp/ Üstün, Gül/ Tekinsoy, Özge Okay, İdare Hukuku, XII Levha Yayıncılık, İstanbul, 2013, Güncellenmiş 5. Baskı.
• Yılmaz, Erkan, "Danıştay Kararları Işığında, Zararın Hesaplanmasına İlişkin Yöntemler Ve İlkeler", 150. Yıl Anısına Danıştay, Ankara, 2019, s. 703-758.
• Zanobını, Guıdo, İdare Hukuku, Umumiyet İtibarile İdari Nizam, 1.Cilt, (Çev.: Atıf Akgüç – Sahir Erman), M. Sadık Kâğıtçı Matbaası – İstanbul Üniversitesi Yayınları No. 270, Hukuk Fakültesi No. 66, İstanbul, 1945.
• http://www.aktuerya.hacettepe.edu.tr/HayatTablolari/TRH_2010_1507_k_e.pdf (Erişim Tarihi:18/07/2021)