AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ VE ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI IŞIĞINDA YARGI ORGANLARI VE YARGI ÇALIŞANLARINA YÖNELİK SÖYLEMLERDE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ

Yıl 2021, Sayı: 67, 411 - 443, 17.11.2021

Oguzhan Sapan

Öz

İfade özgürlüğünün sağlanmasına yönelik konsensüs, insanlık tarihindeki en önemli kazanımlarından birisidir. Ancak, ifade özgürlüğünün kullanılmasıyla başka özgürlüklerin ihlal edilmesi mümkündür. Bu nedenle haklar arasındaki dengenin sağlanması için ifade öz-gürlüğünün kullanımına Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile çeşitli sınırlamalar getirilmiştir.
Bu sınırlamalardan birisi “yargı erkinin yetki ve tarafsızlığının güvence altına alınması” veya “yargılama görevinin gereğine uygun olarak yerine getirilmesi”dir. Bir diğeri sınırlama hali de başkalarının şöhret veya haklarının korunmasıdır.
Yaptıkları yargısal görevler nedeniyle hâkim ve Cumhuriyet savcılarının sıkça eleştirilere maruz kaldıkları, özellikle sosyal medya üzerinden örgütlü hale gelen bu eleştirilerin kimi zaman maksadını aşarak hakarete ulaştığı gözlemlenmektedir. Bu bağlamda çoğulculuğun gereği olan ifade özgürlüğünün temini ile kişilerin şöhret veya haklarının korunması ve yargı organlarının görevlerini gereğine uygun olarak yerine getirmesinin sağlanması çatışmasının ne şekilde giderileceği tartışılmakta ve yargı kararlarına konu olmaktadır.
Bu çalışmada, belirtilen sınırlama sebepleri yargı organları ve yargı çalışanlarına yönelik söylemler bağlamında konu ile ilgili Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi kararları ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İfade özgürlüğü, ifade özgürlüğünün sınırlan-dırılması, hâkim ve savcılara yönelik ifade özgürlüğü, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Anayasa Mahkemesi.

Kaynakça

• Çamak, Sultan, “Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarına Göre İfade Özgürlüğünün Sınırları”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 2, Y: 2015, ss. 1067-1090.
• Duran, Hasan, “İfade Özgürlüğü ve Türkiye”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 14, S: 1, Y: 2006, ss. 57-81.
• Ersoy, Uğur, “Çağımızın Pandemisi: Nefret Suçları”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S: 35, Y: 2018, ss. 111-174.
• Gül, Cengiz, “AİHM Kararlarında İfade ve Medya Özgürlüğünün Sınırlandırılması Kriterleri”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 14, S:1, Y: 2019, ss. 105-126.
• Karan, Ulaş, İfade Özgürlüğü, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi – 2, Ankara, 2018.
• Koca, Mahmut/Üzülmez, İlhan, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015, 2. Baskı.
• Macovei, Monica, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10. Maddesi’nin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz. (https://www.anayasa.gov.tr/media/3610/aihsmad10ifade.pdf – Çevrimiçi, Erişim Tarihi: 09/08/2021)
• Özbey, Özcan, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında İfade Özgürlüğü Kısıtlamaları”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 62, S: 1, ss. 93-146.
• Pekel, Abdulkadir, “İfade Özgürlüğünün Sınırlandırılma Sebeplerinden Biri Olarak ‘Yargı Organının Otorite ve Tarafsızlığının Sağlanması’”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 18, Y: 2014, S: 2, ss. 367-394.
• Sarı, Cengiz, “Avrupa Birliği Komisyonu’nun 31 Mayıs 2016 Tarihli Çerçeve Kararının İfade Özgürlüğünün Sınırlandırılmasında Kanunilik Ölçütü Yönünden Değerlendirilmesi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S: 30, Y: 2017, ss. 337-352.
• Sunay, Reyhan, İfade Hürriyetinin Muhtevası ve Sınırları, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Konya, 1999.
• Tumay, Murat, “Demokratik Toplumda İfade Özgürlüğü Kavgamı, İçeriği ve Sınırlarının Belirlenmesi Sorunu”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:9, S: 2, Y: 2019, ss. 117-130.
• Türmen, Rıza, Güçsüzlerin Gücü, Doğan Kitap, İstanbul, 2015.
• Yayla, Atilla, “İfade Hürriyeti Nedir, Ne Değildir?”, Liberal Düşünce Dergisi, S: 73-74, Y: 2014, ss. 139-150.