Thoughts on Testing Alternative Solutions in Criminal Procedure Law with the Right to a Fair Trial

Yıl 2025, Sayı: 74, 275 - 291, 17.04.2025

Süleyman Özar

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1676722

Öz

It is a known fact that alternative resolution methods in criminal procedure are attracting increasing interest all over the world. As a result of both restorative justice policies and the approach of reducing the workload in the judiciary, the pursuit of increasing both the varieties and quantity of these methods continues unabated in our country as well. In this study, it was suggested that this trend should be carried out on the basis of the right to a fair trial. Although it might seem that in a position where trial is sacrificed, the right to a fair trial may no longer be within its scope at first glance, we have noted that waiving trial does not mean waiving justice and equity and the guarantees attached to them. In fact, it is possible to see the source of this point in the judgements of the European Court of Human Rights (ECHR). Because admitting fairness as a principle that must be complied with only in the trial processes conducted before the judge is incompatible with the European Convention on Human Rights in terms of purposeful perspective. We do not therefore consider that methods of diversion in criminal procedure improves in a normative gap. As a matter of fact, this review, which was carried out by following the ECHR judgements, it has been stated that there is no normative gap at this point.

Anahtar Kelimeler

Alternative Dispute Resolution Methods , The Right to a Fair Trial , Fairness , Participatory Model , European Court of Human Rights

CEZA MUHAKEMESİNDE ALTERNATİF ÇÖZÜM YÖNTEMLERİNİN ADİL YARGILANMA HAKKI İLE SINANMASI ÜZERİNE DÜŞÜNCELER

Öz

Ceza muhakemesinde alternatif çözüm yöntemlerinin tüm dünyada yükselen bir ilgiye mazhar olduğu bilinen bir gerçektir. Gerek onarıcı adalet politikalarının gerekse yargıdaki iş yükünü azaltma yaklaşımının bir sonucu olarak bu yöntemlerin hem türünü hem de miktarını artırmaya yönelik arayışlar ülkemizde de hız kesmeden devam etmektedir. Bu çalışmada söz konusu arayışların adil yargılanma hakkı zemininde gerçekleşmesini önermiş bulunmaktayız. İlk bakışta, yargılamadan feragat edilen bir ortamda artık adil yargılanma hakkının da kapsam dışı olabileceği düşünülebilir ise de yargılamadan feragat edilmesinin adalet ve hakkaniyetten ve buna bağlı teminatlardan feragat edilmesi anlamına gelmeyeceğine dikkat çektik. Esasen bu dikkatin kaynağını Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarında sıklıkla görmek mümkündür. Zira hakkaniyeti yalnızca hâkim nezdinde yürütülen yargılama süreçlerinde uyulması gereken bir ilke olarak görmek, amaçsal açıdan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile bağdaşmaz. Bu nedenle, kovuşturmadan ayrılma yöntemlerinin normatif bir boşlukta işlediğini düşünmüyoruz. Nitekim, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının izini sürerek yapılan bu inceleme bize bu noktada normatif bir boşluk olmadığını da göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Alternatif Çözüm Yolları , Adil Yargılanma Hakkı , Hakkaniyet , Katılımcı Model , Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi

Kaynakça

• Bozalan M N, “İddia Pazarlığı (Plea Bargaining) İle Seri Muhakeme Usulü Üzerine Mukayeseli Bir İnceleme”, , 13/1, Haziran 2023, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi.
• Damaška M, The Faces of Justice And State Authority: A Comparative Approach To The Legal Process, Yale University Press, New Haven, 1986.
• Dennis I, ‘‘The Right to Confront Witnesses: Meanings, Myths and Human Rights’’, Criminal Law Review, 4:255–274, 2010.
• Duff A/ Farmer L/ Marshall S/ Tadros V, The Trial On Trial Vol. 3: Towards A Normative Theory of The Criminal Trial, Hart Publishing, Oxford, 2007.
• Dülger M V, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Gäfgen Kararı Bağlamında Ceza Muhakemesinde İşkence Tehdidi ile Elde Edilen Delillerin Kullanımı Sorunu”, TBB Dergisi (111), 2014.
• Goss R, Criminal Fair Trial Rights: Article 6 of The European Convention on Human Rights, Hart Publishing, Oxford, 2014.
• Jackson J D/ Summers S J, “Confrontation with Strasbourg: UK and Swiss Approaches to Criminal Evidence”, Criminal Law Review 60 (2), 2013.
• Jacobs P/ Van Kampen P, “Dutch ZSM Settlements in the face of procedural justice: the sooner the better?”, Utrecht Law Review 10, 2014.
• Loucaides L G, ‘‘Questions of Fair Trial Under The European Convention on Human Rights’’, Human Rights Law Review, 3:27–51, 2003.
• Laudan L, Truth, Error and Criminal Law. An Essay in Legal Epistemology. Cambridge University Press, New York, 2006.
• Özbek V Ö/ Doğan K/ Bacaksız P, Ceza Muhakemesi Hukuku, 14. Baskı, Seçkin Y., Ankara 2021.
• Rawls J, A Theory of Justice, Oxford University Press, Oxford, 1999.
• Roth R/ Tulkens F, ‘‘The Influence of The European Court of Human Rights’’, Journal of International Criminal Justice, 2011/9.
• Solum L B, ‘‘Procedural justice’’, South Californian Law Review, 78:181–321, 2004.
• Şahinkaya Y, Suçsuzluk Karinesi, Seçkin Y., Ankara 2008.
• Taner F G, Ceza Muhakemesi Hukukunda Adil Yargılanma Hakkı Bağlamında Çelişme ve Silahların Eşitliği, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2019.
• Trechsel S, Human Rights in Criminal Proceedings, Oxford University Press, Oxford, 2006.
• Toroslu N/ Feyzioğlu M, Ceza Muhakemesi Hukuku, 20. Baskı, Savaş Y., Ankara 2020.
• Turner J I, “Judicial Participation in Plea Negotiations: A Comparative View”, Am J Comp Law, 2006.
• Turner W T, ‘‘Why Have A Trial When You Can Have A Bargain?’’, The Trial On Trial Vol. 2: Judgment and Calling to Account içinde, editörler: Duff A, Farmer L, Marshall S, Tadros V, Hart Publishing, Oxford, 2006.
• Vriend K, Avoiding a Full Criminal Trial, Asser Press International Criminal Justice Series Volume 8, Amsterdam, 2016.
• Yenisey F/ Nuhoğlu A, Ceza Muhakemesi Hukuku, 8. Baskı, Seçkin Y., Ankara, 2020.
• Yavuz H A, Ceza Muhakemesinde Kovuşturmaya Alternatif Yöntemler, 2. Baskı, Adalet Y., Ankara, 2021.
• Yavuz H A, "Seri Muhakeme Usulü ve Anayasa Mahkemesinin 31.03.2021 ve 21.04.2022 Tarihli İptal Kararlarına İlişkin Düşünceler", Ocak 2023, Ankara Batı Adalet Dergisi.
• Adalet Bakanlığı 2023 istatistikleri
• https://adlisicil.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/22042024115644ADalet_ist-2023CALISMALARI59.pdf
• Anayasa Mahkemesi Kararları
• 2020/35 E., 2021/26 K., 31/3/2021.
• 2020/87 E., 2022/44 K., 21/4/2022.
• 2020/79, K.2023/113, 22/06/2023.
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları
• Al-Khawaya ve Tahery/Birleşik Krallık, 26766/05 ve 22228/06, 15 Aralık 2011.
• Schatschaschwili/Almanya, 9154/10, 15 Aralık 2015.
• Schenk/İsviçre, 10862/84, 12 Temmuz 1988.
• Gäfgen/Almanya, 22978/051, Haziran 2010.
• Elsholz/Almanya, 25735/94, 13 Temmuz 2000.
• Garcia Ruiz/İspanya, 30544/96, 21 Ocak 1999.
• Göktan/Fransa, 33402/96, 2 Temmuz 2002.
• Stanford/Birleşik Krallık, 16757/90, 23 Şubat 1994.
• Engel ve Diğerleri/Hollanda, 5100/71, 8 Haziran 1976.
• Ezeh ve Connors/Birleşik Krallık, 39665/98 ve 40086/98, 9 Ekim 2003.
• Deweer/Belçika, 6903/75, 27 Şubat 1980.
• Eckle/Almanya, 8130/78, 15 Temmuz 1982.
• Öztürk/Almanya, 8544/79, 21 Şubat1984.
• Julius Kloiber Schlachthof GmbH ve Diğerleri/Avusturya, 21565/07; 21572/07; 21575/07 ve 21580/07, 4 Nisan 2013.
• Natsvlishvili ve Togonidze/Gürcistan, 9043/05, 29 Nisan 2014.
• İbrahim ve Diğerleri/Birleşik Krallık, 50541/08; 50571/08; 50573/08 ve 40351/09, 16 Aralık 2014.
• Golder/Birleşik Krallık, 4451/70, 21 Şubat 1975.
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 6. Madde Rehberi, Avrupa Konseyi/Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 2014. www.echr.coe.int (Case-Law-Case Law Analysis-Case-Law Guides)