The Effect of Good Faith of Third Parties in Protecting Unregistered Design Rights According to the Industrial Property Law

Yıl 2025, Sayı: 74, 977 - 997, 17.04.2025

Murat Cangül

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1677367

Öz

Article 55 of the IPL defines the concept of design. It can be said that the same definition will apply to unregistered designs. Indeed, the main formal element distinguishing a registered design from an unregistered design is the registration procedure. In addition, unregistered designs and registered designs differ from each other in terms of legal protection conditions. Novelty and distinctiveness are the two basic conditions for the appearance of a product or a part of a product to be protected as a design. According to the IPL, designs that meet these conditions can be protected with or without registration. Unregistered design protection starts automatically, without the need for any further action, when the design has not been presented to the public anywhere in the world and is presented to the public for the first time in Turkey. According to the second sentence of the second paragraph of Article 59 of the IPL, "a design independently made by a designer who could not reasonably have known that the protected design had been made available to the public before his own design is not considered to be a copy of the protected design". If the owner of the unregistered design right proves that the person benefiting from the presumption of good faith is actually aware of the unregistered design, the presumption of good faith is eliminated. A distinction should be made according to whether the person who benefits from the protective effect of good faith is a merchant or not. This is because the degree of care to be exercised by a non-merchant differs from the degree of care expected from a Merchant. For these persons, there is no obligation to act as a prudent businessman. Non-merchant third parties should at least be persons who should reasonably know the products and designs in the sectors they are interested in and the current developments in these sectors. However, this situation is generally very difficult to prove. In our opinion, in terms of the duty of care of non-merchant third parties, it would be appropriate to seek the objective measure sought in the obligation to know, which is required by the situation stipulated in Article 3\/2 of the TCC.

Anahtar Kelimeler

Unregistered design , good faith , care , infringement , bad faith , scope of protectıon

SINAİ MÜLKİYET KANUNU’NA GÖRE TESCİLSİZ TASARIM HAKKININ KORUNMASINDA ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN İYİNİYETİNİN ETKİSİ

Öz

SMK m.55 hükmü tasarım kavramını tanımlamıştır. Tescilsiz tasarımlar bakımından da aynı tanımın geçerli olacağı söylenebilmektedir. Zira tescilli tasarım ile tescilsiz tasarımı ayıran temel şekli unsur tescil işlemidir. İlaveten tescilsiz tasarım ile tescilli tasarım hukuki koruma şartları bakımından da birbirinden farklıdır. Bir ürün ya da ürün parçası üzerindeki görünümün tasarım olarak korunabilmesi için öngörülen iki temel şart yenilik ve ayırt ediciliktir. Bu şartları taşıyan tasarımlar SMK’ya göre, tescilli ve tescilsiz olarak korunabilmektedir. Tescilsiz tasarım koruması, tasarımın dünyanın hiçbir yerinde kamuya sunulmamış olması ve ilk kez Türkiye’de kamuya sunulması ile başka bir işleme gerek kalmaksızın kendiliğinden başlar. SMK 59. maddesinin 2. fıkrasının 2. cümlesinde yer alan düzenlemeye göre, “korunan tasarımın kendi tasarımından önce kamuya sunulduğunu makul yollarla bilmesi mümkün olmayan bir tasarımcı tarafından bağımsız olarak yapılan tasarımın koruma kapsamındaki tasarımdan kopyalanmış olduğu kabul edilmez. Tescilsiz tasarım hakkı sahibi İyiniyet karinesinden yararlanan kişinin gerçekten tescilsiz tasarımdan haberdar olduğunu ispat ederse. iyiniyet karinesi bertaraf edilmiş olur. iyiniyetin koruyucu etkisinden yararlanan kişinin tacir olup olmamasına göre bir ayrım yapılması gerekmektedir. Zira tacir olmayan kişinin göstereceği özen ile tacirden beklenen özen derecesi farklılaşmaktadır. Zira bu kişiler için basiretli bir işadamı gibi davranma yükümlülüğü de bulunmamaktadır. Tacir olmayan üçüncü kişiler en azından ilgilendikleri sektörlerdeki ürün- tasarımları ve bu sektörlerdeki güncel gelişmeleri makul yollarla bilmesi gereken kişiler olmalıdır. Ancak bu durumun ispatı genellikle çok zordur. Kanaatimizce tacir olmayan üçüncü kişilerin özen yükümlülüğü bakımından TMK m.3/2 hükmünde öngörülen durumun gereklerine göre kendisinden beklenen objektif özen ölçütünün aranması isabetli olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tescilsiz tasarım , iyiniyet , özen , tecavüz , kötüniyet , koruma kapsamı

Kaynakça

• Akıntürk T, Medeni Hukuk, 11. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2005.
• Akipek J, Türk Medeni Hukuku, C.1, Cüz:1 (Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri), Sevinç Matbaası, Ankara,1973.
• Akipek J, “Sübjektif Hüsnüniyetin Mahiyeti ve Hükümleri”, C. 14, S. 1, AÜHFD, Ankara, 1957.
• Akipek J./Akıntürk T/Karaman D A, Türk Medeni Hukuku Kişiler Hukuku, 13. Baskı, C.1, Beta Yayınevi, İstanbul, 2016.
• Akkanat H, Türk Medeni Hukukunda İyiniyetin Korunması, 1.Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2010.
• Alangoya Y, “İspat Yükü Bakımından M.K. m.3”, C. 27, S. 1-4, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, ss 358-361.
• Alangoya Y / Yıldırım K/Deren-Yıldırım N, Medeni Usul Hukuku Esasları,5.Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul,2009.
• Antalya G / Topuz M, Medeni Hukuk I Giriş Temel Kavramlar Başlangıç Hükümleri, 3. Baskı, Legal Yayıncılık, Ankara,2019.
• Aral F/Ayrancı H, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Yetkin Yayınları, Ankara 2021.
• Arkan S, Ticari İşletme Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 22. Bası, BTHAE Yayınları, Ankara, 2016.
• Aslan İ. Y, “Medeni Kanunda İyinıyetin Düzenlenme Şekli” , C.7, S. 1, Bursa,1986 Uludağ üniversitesi İİBF Dergisi, ss.189-195.
• Ataay A, Medeni Hukukun Genel Teorisi, 1.Bası, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1971.
• Ayan M, Medeni Hukuka Giriş, 2.Bası, Mimoza Yayınevi, Konya 2009.
• Başpınar V, Vekilin Özen Borcundan Doğan Sorumluluğu,2. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2004.
• Benli E, ” İhmalin Takdirinde Yeni Bir Ölçü: Kişiselleştirilmiş Özen Ölçüsü”, C. 26, S.1, 2020, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, ss. 300-316.
• Bently L/Sherman B, Intellectual Property Law, 4th Edition, Oxford, 2014
• Bozgeyik H/ Er S, “Tasarımlar İçin Kümülatif Koruma”, S.5, 1, 2019, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, ss.19-38.
• Can O, “Tasarım Hukukunda Hükümsüzlük”, C.8, S.2, 2008, FMR, Ankara, ss. 77-94.
• Cavit E C, Tasarım Hakkına Tecavüz ve Hukuki Sonuçları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul,2021
• Şehirali Çelik F H, “Sınai Mülkiyet Kanunu’nun Tasarım Hukukuna Getirdiği Temel Yenilikler,” 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu Sempozyumu (9-10 Mart 2017), Ankara, 2017.
• Doğanay İ, Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C. I, 2.Bası, Olgaç Matbaası, Ankara 1981.
• Dural M/ Sarı S, Türk Özel Hukuku C.1, Temel Kavramlar ve Medeni Kanun Başlangıç Hükümleri, 13.Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul,2018.
• Edis S, “Türk Medeni Hukukunda İyiniyet”, AÜHF Yayınları, Ankara,1972, H. C. Oğuzoğlu’na Armağan, ss.135-166.
• Edis S, Medeni Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri, 4.Bası, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları No. 10, Ankara,1989.
• Erel Ş, Türk Fikir ve Sanat Hukuku, 3. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara,2009
• Erten A, “İyiniyetin Korunmadığı Hukuki Durumlar”, AÜHF Yayınları, Ankara, 1972, H.C. Oğuzoğlu’na Armağan, ss.179-212
• Fidan İ, Tescilsiz Tasarımların Korunması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2011
• Gümüş M A, “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) M.18/2’de Yer Alan “Basiretli İş Adamı (Tacir) Davranışı” Ölçütünün İyiniyetin (Tmk M.3) Varlığının Belirlenmesindeki İşlevi”, C. 22 S.3, Cevdet Yavuz’a Armağan , ss.1221 – 1240.
• İmre Z, Medeni Hukuka Giriş, 3.Bası, Fakülteler Matbaası, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul 1980.
• İmregün O, Kara Ticaret Hukuku Dersleri, Genel Hükümler-Ortaklıklar-Kıymetli Evrak, 13.Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 2005.
• Joachim W, “The ‘Reasonable Man’ in United States and German Commercial Law”, Comparative Law Yearbook of International Business, 1992
• Kara E, “Ticaret Kanunlarının Varsayımsal İnsanı: Amerikan Ticaret Kanununda Reasonable Man İle Türk Ticaret Kanununda Basiretli Tacir”, C. 19, Özel Sayı-2017, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Şeref ERTAŞ’a Armağan, ss 2127-2163.
• Karayalçın Y, Ticaret Hukuku, I.Giriş-Ticari İşletme, 3.Bası, Güzel İstanbul Matbaası, Ankara 1968.
• Köprülü B, Medeni Hukuk, Genel Prensipler- Kişinin Hukuku, 1.Bası, Fakülteler Matbaası İstanbul,1979.
• Kuntoğlu Ö F, “Tasarım Hukukunda Önceki Kullanımdan Doğan Hak”, S. 60,2024, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, ss.511-536.
• Makas R, "Türk Borçlar Kanunu ve İş Kanununa Göre İşçinin Özen Borcu ve Borca Aykırılığın Hukuki Sonuçları", C. XVI. S. 4. 2012,Ankara, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss.149-180.
• Merhacı S Ö, Avrupa Birliği Düzenlemeleri ve Sınai Mülkiyet Kanunu'nda Tasarımların Hükümsüzlüğü,1.Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara,2023.
• Oğuzman K/ Barlas N, Medeni Hukuk, 24.Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul,2018.
• Özşahin Ö, Sınai Mülkiyet Kanunu El Kitabı, 10.Bası, Seçkin Yayıncılık Ankara, 2017
• Öztan B, Medeni Hukukun Temel Kavramları, 27. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2008
• Pekcanıtez H/Atalay O/ Özekes M, Medeni Usul Hukuku,14. bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2013.
• Poroy R / Yasaman H, Ticarî İşletme Hukuku, 14.Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2012
• Postner R A, “Economic Analysis of Law”, 9th.Edt, Wolters Kluwer Law & Business, New York 2014.
• Sarper S, İş Hukuku, 21. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul,2021.
• Semiz Ö / Kılıç M, “Tasarımlara Yeni Bir Çerçeve: 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu Üçüncü Kitap”. S.12,128,2017,Terazi Hukuk Dergisi, ss. 63-74.
• Sert M, Sınai Mülkiyet Kanunu'na göre tescilsiz tasarımların korunması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep,2019.
• Shavell S, “Foundations of Economic Analysis of Law”, Harvard University Press, Cambridge 2004.
• Suluk C/ Erzurumluoğu E Ö, “Türkiye’de Tescil Sistemine Yönelik Bir Değerlendirme”,2012, Erzurumluoğlu Armağanı, ss. 719-737.
• Suluk C/ Dumlupınar B Z, Fikri Mülkiyet Hukuku Mevzuatı, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
• Tandoğan H, Türk Mesuliyet Hukuku, Akit Dışı ve Akdi Mesuliyet, 1961 yılı 1.Basıdan Tıpkı Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 2010
• Tekinalp Ü, “Sınai Mülkiyet Kanunu’nun Öne Çıkan Yenilikleri”, Ankara, Sözkesen Matbaacılık, 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu Sempozyumu, der. Feyzan Hayal Şehirali Çelik, ss.5-84.
• Tekinay S S, Medeni Hukuka Giriş Dersleri, 1.Bası, Fakülteler Matbaası, İstanbul,1970.
• Tiryaki B, “Özen Yükümlülükleri ile Sözleşmeden Doğan Koruma Yükümlülüklerinin İspat Yükü Bakımından Karşılaştırılması” Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 12, Sayı 3-4, 2008.
• Tüzgen A H, Tescilsiz Tasarımların Hukuken Korunması, 1.Bası, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul,2023.
• Umar B, Hususi Hukukta İspat Yükü, 1.Bası, Kazancı Yayınları, İstanbul, 1968.
• Ülgen H/ Helvacı M/ Kendigelen A/ Kaya A/Nomer E F, Ticari İşletme Hukuku, 5.Bası, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2015.
• Ünal O K, “Tacirin Basiretli İş Adamı Gibi Hareket Mükellefiyeti ”, Y.9,S. 181, Maliye Postası,15.03.1988, ss.54-59.
• Velidedeoğlu H V, Türk Medeni Hukuku»., C. 1., Cüz L, 6. Bası, İstanbul, 1959.
• Yavuz C/Acar F/ Özen B, Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 10. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul,2014.
• Yurduseven Ş, “6769 Sayılı Sınaî Mülkiyet Kanunu İle Türk Tasarım Hukukunda Yeni Dönem” Y.8, S.31, TAAD, ss.669-689.
• Zevkliler A/Acarbey M B/Gökyayla K E, Medeni Hukuk, 6. Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara 1999.